Από την έντυπη έκδοση
Της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Οι εξελίξεις στην Τουρκία αιφνιδίασαν. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που πίστευαν ότι η εποχή των πραξικοπημάτων -τουλάχιστον των φανερών- είχε παρέλθει. Είχαν περάσει άλλωστε σχεδόν 20 χρόνια από την τελευταία επέμβαση του στρατού, το 1997, όταν ένα «μεταμοντέρνο», άνευ όπλων, πραξικόπημα οδήγησε στην πτώση της ισλαμικής κυβέρνησης Ερμπακάν. Ο τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε και εξελίχθηκε επίσης ξάφνιασε. Ήταν ένα πραξικόπημα θαρρείς βγαλμένο από τον 20ό αιώνα, το οποίο φάνηκε να αγνοεί τελείως την τεχνολογία, αλλά και τη δύναμη που αυτή προσφέρει σε πολιτικούς και πολίτες, τον 21ο αιώνα.
Οι πραξικοπηματίες απέτυχαν γιατί δεν είχαν, όπως φάνηκε, τον έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων, δεν φρόντισαν να εξασφαλίσουν εκείνον των τηλεπικοινωνιών και των ΜΜΕ, αλλά ούτε διέθεταν τη λαϊκή στήριξη. Τα κίνητρά τους, ο τρόπος δράσης τους και το ποιοι βρίσκονται πίσω από αυτούς ίσως δεν έχουν, όμως, τόσο ενδιαφέρον, όσο το πού οδηγεί η ενέργειά τους. Ποια θα είναι η επόμενη ημέρα για την Τουρκία;
Το αιματοκύλισμα και οι εικόνες των βασανιστηρίων σε στρατιώτες από έναν εξαγριωμένο όχλο δεν επιτρέπουν αισιοδοξία. Όσο για τη δέσμευση του Τούρκου προέδρου, Ταγίπ Ερντογάν, να συνεχίσει την «εκκαθάριση του ιού» είναι αποκαλυπτική των διαθέσεών του. Αν και ο ίδιος εμφανίζεται τώρα ως προασπιστής της Δημοκρατίας, η εξέλιξη δεν αποκλείεται να εντείνει τον αυταρχισμό του «σουλτάνου», τις προσπάθειες φίμωσης πολιτικών αντιπάλων, αλλά και ισλαμοποίησης της κοινωνίας.
Μετά τα γεγονότα της 15ης Ιουλίου ο Ερντογάν και το πολιτικό Ισλάμ, που πρωταγωνιστούν αδιάλειπτα στην πολιτική ζωή από το 2002, κερδίζουν περαιτέρω έδαφος έναντι του κεμαλισμού και του στρατιωτικού κατεστημένου. Η τουρκική κοινωνία, όμως, παραμένει βαθύτατα διχασμένη. Και οι συνθήκες στη χώρα ξυπνούν μνήμες και συγκρίσεις από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν του αραβικού κόσμου.
Μόλις πριν από τρία χρόνια, ένας άλλος δημοκρατικά εκλεγμένος ισλαμιστής ηγέτης ανετράπη από στρατιωτικό πραξικόπημα και πάλι κοντά στη γειτονιά μας. Ήταν ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μοχάμεντ Μόρσι. Η πτώση του το 2013 ήταν αιματηρή και ταχύτατη, ενώ έφερε τη στήριξη ομάδων που δύο χρόνια νωρίτερα είχαν βοηθήσει την αναρρίχησή του στην εξουσία. H Αίγυπτος σήμερα είναι μία χώρα στην οποία δικαιώματα και ελευθερίες είναι σε πολύ χειρότερη θέση από ό,τι πριν από την Αραβική Άνοιξη του 2011. Ο Ερντογάν απέφυγε τη μοίρα του στενού συμμάχου του, Μόρσι. Θα αποφύγει, όμως, η Τουρκία την τύχη της Αιγύπτου;
