Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Μήνυμα καθησύχασης προς την Ελλάδα στέλνουν ισραηλινές πηγές στον απόηχο της συμφωνίας συμφιλίωσης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία, έξι χρόνια μετά την κρίση που σηματοδότησε η επέμβαση κομάντος της χώρας στο τουρκικό πλοιάριο Μαβί Μαρμαρά. Διατηρούν δε ανοιχτές όλες τις εκδοχές ως προς τις μελλοντικές εξαγωγές του ισραηλινού φυσικού αερίου, αν και στο σενάριο του διαδρόμου προς την Τουρκία θέτουν ως προϋπόθεση τη διευθέτηση του Κυπριακού.
Η επόμενη μέρα
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατά το πρόσφατο τηλεφώνημα στον Αλέξη Τσίπρα, μετέφερε ότι η Αθήνα είναι και θα παραμείνει στρατηγικός εταίρος για το Ισραήλ, το οποίο διαμηνύει την πρόθεση να επεκτείνει τη συνεργασία με την Ελλάδα και σε άλλα επίπεδα, εκτός από τον αέρα και τη θάλασσα.
«Δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας», αναφέρεται χαρακτηριστικά, υπό την επισήμανση ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος δείχνουν να κατανοούν την υπογραφή της συμφωνίας ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία, εξέλιξη μάλλον αναμενόμενη, η οποία είχε μάλιστα τεθεί στην ατζέντα το προηγούμενο διάστημα.
Παρεμπιπτόντως, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, η εικόνα αποχής των Ισραηλινών τουριστών από την Τουρκία αναμένεται να διατηρηθεί, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, αφενός λόγω των επιφυλάξεων της ισραηλινής κοινωνίας απέναντι στην τουρκική εξωτερική πολιτική, αφετέρου και κυρίως λόγω της έξαρσης των τρομοκρατικών χτυπημάτων σε τουρκικές πόλεις όπως η Κωνσταντινούπολη.
Το τοπίο στην ενέργεια
Ως προς τα δεδομένα που διαμορφώνονται γύρω από τον εξαγωγικό προσανατολισμό του Ισραήλ στον τομέα του φυσικού αερίου, οι ίδιες πηγές σημειώνουν πως οι επιλογές μεταφοράς προς την Ευρώπη είναι τρεις και παραμένουν όλες ανοιχτές: Αίγυπτος (υγροποίηση και προώθηση δια θαλάσσης), Ελλάδα-Κύπρος (αγωγός EastMed), Τουρκία (αγωγός).
Σε κάθε περίπτωση, υπογραμμίζουν ότι για να προχωρήσει ο διάδρομος μεταφοράς των αποθεμάτων της περιοχής προς την Τουρκία θα πρέπει να προηγηθεί επίλυση του Κυπριακού, χωρίς να προβαίνουν σε εκτιμήσεις κατά πόσο οι προοπτικές στο πεδίο της ενέργειας είναι σε θέση να καθορίσουν τις πολιτικές εξελίξεις.
Προδιαθέτουν πάντως για «έξυπνες» ενεργειακές συνεργασίες πάνω στη βάση του πλουραλισμού, βάζοντας στο τραπέζι και το σενάριο εξαγωγής αερίου προς ανατολικές γειτονικές χώρες, όπως η Ιορδανία και η Αίγυπτος. Ίσως δεν είναι τυχαία η επισήμανση ότι θα πρέπει πρώτα να ολοκληρωθεί η εικόνα των ενεργειακών αποθεμάτων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου -ενδεικτικά, η πλήρης ανάπτυξη του κοιτάσματος Λεβιάθαν δεν αναμένεται πριν από το 2020- προτού ληφθούν τελικές αποφάσεις.
Το οδοιπορικό της σύγκλισης
Το Ισραήλ από την πρώτη στιγμή αναγνώριζε πως η εξομάλυνση των σχέσεων με την Τουρκία ήταν προς το συμφέρον του. Στο πλαίσιο αυτό, η χαοτική όπως περιγράφεται κατάσταση στη Μέση Ανατολή, όπως και η προοπτική επέκτασης του ιρανικού ρόλου στην περιοχή, φέρεται να δημιούργησε το κατάλληλο μομέντουμ για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων. Είχαν άλλωστε προηγηθεί σταδιακά βήματα και από τις δύο πλευρές προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως η «συγγνώμη» Νετανιάχου το 2013 και η συμβιβαστική πρόταση -τριών όρων- του Τούρκου πρωθυπουργού το 2015.
Η συμφωνία του Ισραήλ με την Τουρκία δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στην ισραηλινή κοινή γνώμη, η οποία σε μεγάλο βαθμό προσάπτει αντισημιτικά αισθήματα στον Ταγίπ Ερντογάν και μάλλον καθυστέρησε την ευόδωση των διαβουλεύσεων οι οποίες κορυφώθηκαν με την απόφαση καταβολής 20 εκατ. δολαρίων στις οικογένειες των θυμάτων στην Τουρκία.
«Δίνετε λεφτά σε τρομοκράτες», είναι η κριτική που ασκούν ομάδες του ισραηλινού πληθυσμού. Σημειωτέον, 3 στα 9 μέλη του υπουργικού συμβουλίου της χώρας ψήφισαν κατά της συμφωνίας με την Τουρκία, η οποία έχει τους δικούς της λόγους να είναι ικανοποιημένη από την εξέλιξη, δεδομένου ότι η επιθετική εξωτερική πολιτική του Ταγίπ Ερντογάν έχει απομονώσει τη χώρα στη διεθνή σκηνή. Στην πραγματικότητα, όπως επισημαίνει και πληθώρα διεθνών αναλύσεων, η Τουρκία έχει μείνει χωρίς συμμάχους στην ευρύτερη περιοχή.
Πάντως, σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, η συμβιβαστική αυτή συμφωνία είναι το πρώτο από τα πολλά βήματα που θα πρέπει να ακολουθήσουν για την εμπέδωση της εμπιστοσύνης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Τουρκία, την οποία ισραηλινοί κύκλοι χαρακτηρίζουν αστάθμητο παράγοντα με απρόβλεπτο ηγέτη.
