Από την έντυπη έκδοση
Της Αγγελικής Κοτσοβού
[email protected]
Το όνειρο για την Ισλανδία στο Euro 2016 έσβησε στους προημιτελικούς. Οι «ψαράδες» επέδειξαν μεγάλο θάρρος, κατατρόπωσαν άξιους αντιπάλους, αλλά ηττήθηκαν από τη Γαλλία με 5-2, χάνοντας το εισιτήριο για την επόμενη φάση της διοργάνωσης και τον μεγάλο τελικό.
Ακόμη κι έτσι όμως, η εμφάνιση των Ισλανδών στο φετινό Euro ήταν η μεγάλη έκπληξη, αφού κανείς δεν περίμενε ότι θα κατάφερναν να θέσουν νοκ άουτ τα «λιοντάρια» της Αγγλίας.
Και γι’ αυτό οι Ισλανδοί υποδέχθηκαν τους «ήρωες» με τιμές και δόξες, αφού κοντά τους έζησαν στιγμές συγκίνησης και εθνικής υπερηφάνειας. Οι εκπλήξεις όμως για την Ισλανδία δεν περιορίζονται μόνο στα ποδοσφαιρικά γήπεδα.
Η χώρα των Βίκινγκ πέρασε στην οικονομική ιστορία ως ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008, με την απόλυτη κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος. Οι επιπτώσεις της τραπεζικής κρίσης τραγικές: το εθνικό νόμισμα της χώρας «βούλιαξε», η κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου εξανεμίστηκε εν μια νυκτί και η ύφεση του 2008-2010 ήταν η βαθύτερη που γνώρισε ποτέ η χώρα.
H ισλανδική κυβέρνηση, μπροστά στο απόλυτο αδιέξοδο, άφησε και τις τρεις συστημικές τράπεζες -Kaupthing, Glitnir και Landsbanki- να καταρρεύσουν, μια απόφαση που οδήγησε τη χώρα στην άβυσσο, για να αναδυθεί στη συνέχεια μέσα από τις στάχτες της.
Στα χρόνια προ της κρίσης το μέγεθος των τριών ισλανδικών τραπεζών γιγαντώθηκε, με το ενεργητικό τους να υπερβαίνει τα 14 τρισ. ισλανδικές κορόνες (114 δισ. δολάρια), ενδεκαπλάσιο του ΑΕΠ της χώρας.
Ακριβώς επειδή το μέγεθος του χρηματοπιστωτικού συστήματος ήταν τεράστιο σε σύγκριση με την ισλανδική οικονομία, η κεντρική τράπεζα της Ισλανδίας δεν μπορούσε να αναλάβει τη διάσωση των τριών συστημικών τραπεζών.
Οι αλυσιδωτές αντιδράσεις κατά την περίοδο της κρίσης οδήγησαν στην κατάρρευση και των τριών τραπεζών, με ζημίες για τους μετόχους και τους ξένους πιστωτές, επιβολή capital controls για τη σταθεροποίηση της κορόνας, αλλά και σε πρόγραμμα διάσωσης της ισλανδικής οικονομίας, με 2,1 δισ. δολάρια από το ΔΝΤ και συμμετοχή 2,5 δισ. δολαρίων των σκανδιναβικών χωρών, για τη χρηματοδότηση του τεράστιου ελλείμματος και την αποκατάσταση του τραπεζικού συστήματος.
Εκτός Ισλανδίας, περισσότεροι από μισό εκατ. καταθέτες έχασαν την πρόσβαση στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς στα υποκαταστήματα των ισλανδικών τραπεζών στο εξωτερικό.
Οκτώ χρόνια μετά, το «πείραμα» της Ισλανδίας έχει στεφθεί με επιτυχία, μια επιτυχία που όμως είχε υψηλό τίμημα: Μέτρα λιτότητας, επώδυνες μεταρρυθμίσεις και υποτίμηση έως και 60% της κορόνας, κατέστησαν πιο ανταγωνιστική την ισλανδική οικονομία, που στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό και τις εξαγωγές.
Μπορεί να είναι ακόμη σε ισχύ κάποια από τα capital controls, όμως η χώρα έχει γυρίσει σελίδα, αφήνοντας πίσω της το ζοφερό παρελθόν. Το Ρέικιαβικ «αποχαιρέτησε» το ΔΝΤ τον Οκτώβριο του 2015, παρότι το πρόγραμμα έληγε επισήμως τον Αύγουστο του 2016.
Η οικονομία αναπτύσσεται με δυναμικούς ρυθμούς και η ανεργία έχει υποχωρήσει στο 4%. Οι Βίκινγκ κατάφεραν το ακατόρθωτο, βγαίνοντας από την άβυσσο και χαράσσοντας ένα λαμπρό οικονομικό μέλλον, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς.
