Από την έντυπη έκδοση

Συνέντευξη στον Αθαν. Χ. Παπανδρόπουλο

Κεντρώα, πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας και πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1999 έως το 2002, η κυρία Νικόλ Φοντέν ποτέ δεν είχε κρύψει τη δυσφορία της για τις τρικλοποδιές που έβαζε το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.), ιδιαίτερα δε όταν επρόκειτο για θέματα που αφορούσαν την πολιτική ολοκλήρωση. Σήμερα, λοιπόν, θεωρεί ότι η έξοδος των Βρετανών μπορεί να γίνει μία νέα αφετηρία για την Ευρώπη.

Κυρία πρόεδρε, μετά το «όχι» του 52% των Βρετανών, η Ε.Ε. θα πάει προς τα πού; Μήπως το πείραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης αποτυγχάνει;

«Οι λαοί δεν περιμένουν πλέον τίποτε από την Ευρώπη. Είναι άρρωστη. Όμως, θα είχαμε άδικο αν πιστεύαμε ότι το Brexit σημαίνει το τέλος. Η Ευρώπη είναι απαραίτητη όσο ποτέ άλλοτε. Στην εποχή μας, καμία χώρα, όσο ισχυρή και αν είναι, δεν μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει τεράστιες οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις. Έτσι, το αποτέλεσμα του βρετανικού δημοψηφίσματος μπορεί να αποδειχθεί σωτήριο. Από τους Ευρωπαίους ηγέτες περιμένω να το δηλώσουν αυτό ξεκάθαρα…».

Άρα, θεωρείτε ότι η Ε.Ε. μπορεί να βγει ενισχυμένη από το Brexit;

«Με την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ένωση δεν θα μπορεί πλέον να είναι εμπόδιο στην περαιτέρω πορεία της. Αυτό ήταν που απαιτούσε να λαμβάνονται ομοφώνως οι ευρωπαϊκές αποφάσεις σε φορολογικά θέματα. Έτσι, είχε φαλκιδεύσει σοβαρά μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής, είχε δε παράλληλα συμμαχήσει με την Κίνα επιτρέποντάς της να πουλάει τον χάλυβά της στην Ευρώπη. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει μία ακροφιλελεύθερη αντίληψη για τον ανταγωνισμό, η οποία όμως βοηθά αθέμιτες ανταγωνιστικές τακτικές από χώρες που δεν έχουν καθόλου την ίδια αντίληψη.

Από την άλλη πλευρά, τον περασμένο Φεβρουάριο ο κ. Ντέιβιντ Κάμερον είχε πετύχει η χώρα του να μπορεί να μπλοκάρει οποιαδήποτε εξέλιξη στην Ευρωζώνη που δεν θα ήταν αρεστή στο Ηνωμένο Βασίλειο. Την ώρα λοιπόν που ήταν προφανές ότι ένα ενιαίο νόμισμα δεν νοείται χωρίς δημοσιονομική ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε κάθε δυνατότητα να αποτρέπει κάτι τέτοιο.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη νοημοσύνη για να καταλάβει κανείς ότι το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν εμπόδιο σε κάθε σοβαρή προσπάθεια ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μοιραία, λοιπόν, η αντίληψή του για την Ε.Ε. ήταν διαλυτικό στοιχείο, που σήμερα εκλείπει».

Επειδή γνωρίζω παλαιότερες τοποθετήσεις σας, μήπως τελικά το Brexit θα κάνει πιο ελεύθερο τον δρόμο για μία Ευρώπη δύο ταχυτήτων; Μήπως αυτός είναι και ο λόγος που κ. Σόιμπλε επείγεται για την επισημοποίηση του Brexit;

«Η αναφορά στην υπόθεση μιας Ευρώπης δύο ταχυτήτων δεν είναι σημερινή. Έχετε δίκιο, το γερμανικό σχέδιο του “σκληρού πυρήνα”, με το οποίο συμφωνώ, το έφεραν στο προσκήνιο οι Β. Σόιμπλε και Κ. Λάμερς πριν από είκοσι χρόνια και, δυστυχώς, η Γαλλία ήταν τότε αυτή που το απέρριψε.

Τον τελευταίο καιρό, το σχέδιο αυτό έχει έλθει εκ νέου στο προσκήνιο και θεωρώ ότι μπορεί να οδηγήσει σε μία νέα αρχιτεκτονική με τη συμμετοχή πολλών κρατών. Απαιτείται όμως μία νέα συμφωνία, στην επεξεργασία της οποίας αυτή τη φορά θα συμμετέχουν και οι ευρωπαϊκοί λαοί. Χωρίς αυτούς, τίποτε δεν είναι πια εφικτό. Η Συνθήκη της Λισαβόνας του 2009, μετά την απόρριψη του ευρωπαϊκού Συντάγματος από τη Γαλλία το 2005, άφησε μία πολύ κακή ανάμνηση. Η Ευρώπη δεν έχει πια το δικαίωμα στα λάθη. Αυτά είναι που ανοίγουν τις πόρτες στους λαϊκισμούς».

Πιστεύετε, αν καταλαβαίνω καλά, στην επανεξέταση του γαλλο-γερμανικού άξονα; Είναι εφικτό κάτι τέτοιο στη σημερινή συγκυρία;

«Πιστεύω ότι πρέπει να ξανασκεφτούμε την Ευρώπη. Μία απελευθερωμένη αγορά χωρίς κοινωνική και φορολογική εναρμόνιση θα συντρίβει τους πιο αδύναμους, θα απογοητεύει τους λαούς και θα οδηγεί σε νέα προβλήματα. Ευτυχώς, πολλές είναι οι ενδείξεις ότι οι νέοι βλέπουν θετικά το ευρωπαϊκό σχέδιο, ότι ενδιαφέρονται πολύ για την Ευρώπη, γιατί καταλαβαίνουν πού βρίσκεται το μέλλον τους.

Πρέπει συνεπώς να τους βοηθήσουμε και να στηρίξουμε τις προσδοκίες τους. Πέρα από ιδιοτέλειες και άλλες τακτικιστικές σκοπιμότητες, είναι καιρός να ανασκουμπωθούμε. Ας μην αφήσουμε το παρελθόν να πνίξει το μέλλον».