της Νατάσας Στασινού
[email protected]
Πριν από λίγες ημέρες οι δείκτες των ρολογιών στη Βενεζουέλα προχώρησαν τριάντα λεπτά μπροστά. Η χώρα συνέχισε να γυρίζει, με ταχύτητα, προς τα πίσω. Την εντολή για αλλαγή στην ώρα έδωσε ο πρόεδρος, Νικολάς Μαδούρο, σε μία προσπάθεια να εξοικονομηθεί ηλεκτρικό ρεύμα. Για το πισωγύρισμα, όμως, ποιος ευθύνεται; Αρκούν παράγοντες όπως η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, για να εξηγήσουν πώς μία χώρα, που ελάμβανε τα εύσημα για τον περιορισμό της φτώχειας έως και το 2012, σήμερα βλέπει τους πολίτες της να σχηματίζουν ουρές έστω από τα κρατικά ελεγχόμενα σούπερ μάρκετ για λίγα τρόφιμα; Tι καίει περισσότερο ; Το πετρέλαιο ή η ακολουθούμενη πολιτική από μία ηγεσία, που επένδυσε στο λαϊκισμό, αλλά ξέχασε να επενδύσει στο μέλλον;
Την τελευταία διετία η οικονομία βιώνει βαθειά ύφεση. Το ΑΕΠ της συρρικνώθηκε το 2015 περίπου 5% σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ή 7% έως 10% σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς. Φέτος θα παραμείνει σε ύφεση, όπως και άλλες πετρελαιοπαραγωγοί χώρες. Η ύφεση δεν ξενίζει. Όταν, όμως, συνοδεύεται από εκτίναξη του πληθωρισμού στο 141,5% το 2015 και εκτιμήσεις του ΔΝΤ για περαιτέρω έκρηξή του έως και το 720% φέτος, δεν μπορούμε να μιλάμε μόνο για τον αντίκτυπο του αργού ή μία τυπική αλλαγή στις φάσεις του οικονομικού κύκλου. Οι πραγματικοί μισθοί συρρικνώνονται συνεχώς και το ποσοστό της φτώχειας έχει εκτιναχθεί στο 76% σύμφωνα με έρευνα ακαδημαϊκών, που επικαλείται ο Economist.
Σε παλαιότερη έκθεσή της η Παγκόσμια Τράπεζα εξηγούσε ότι χάρη και στις υψηλές τιμές του πετρελαίου, κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Τσάβες η Βενεζουέλα δαπάνησε μεγάλα ποσά σε υποδομές, προώθησε φιλόδοξα προγράμματα κοινωνικού κράτους και αναδιανομής, περιορίζοντας το ποσοστό της φτώχειας από το 50% το 1998 σε περίπου 30% το 2012 και ρίχνοντας τον δείκτη ανισοτήτων Gini από το 0,49 στο 0,40. Παράλληλα φρόντισε να εθνικοποιήσει μεγάλες επιχειρήσεις από τους κλάδους ενέργειας, εξόρυξης μετάλλων και τσιμεντοβιομηχανίας έως τον χρηματοπιστωτικό και εκείνον των τηλεπικοινωνιών. Και αυτό λειτούργησε. Αλλά όχι για πολύ.
Έν απουσία της όποιας προσπάθειας για εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων αυτών, για διαρθρωτικές αλλαγές ή στροφή σε επενδύσεις, που θα περιορίσουν την τεράστια εξάρτηση από τα εμπορεύματα, το όποιο κέρδος μετατράπηκε γρήγορα σε βάρος. Και όσο ο σημερινός πρόεδρος, Μαδούρο (που καλούσε το περσινό καλοκαίρι εμάς τους Έλληνες να «σπάσουμε τα δεσμά, να αποτινάξουμε το ζυγό, που ρουφάει το αίμα των λαών») κλείνει τα μάτια, επιμένοντας σε ιδεοληψίες και ποντάροντας στο λαϊκισμό, το βάρος γίνεται δυσβάσταχτο.
Η δημοσιονομική πολιτική έχει σήμερα παραλύσει. Το βάρος σηκώνει αποκλειστικά η νομισματική. Η κεντρική τράπεζα αντιμετωπίζεται ως «λεφτόδεντρο». Τυπώνει χρήμα για να καλύψει ένα έλλειμμα που υπερβαίνει το 20% του ΑΕΠ. Και όσο καίει το πετρέλαιο την οικονομία, τόσο εκείνη καίει τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος, καίγοντας μαζί και τους καταναλωτές.
Η αντίστροφη μέτρηση για τον σημερινό πρόεδρο έχει αρχίσει. Ο ίδιος επέλεξε ένα δρόμο, που οδηγούσε τη χώρα στο γκρεμό. Το ερώτημα είναι εάν ο επόμενος θα έχει την τόλμη να αλλάξει ρότα.
