Μείωση του αριθμού των ατόμων που διασχίζουν παράτυπα το Αιγαίο από την Τουρκία προς την Ελλάδα, καταγράφει η έκθεση αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πορεία εφαρμογής της ευρωτουρκικής συμφωνίας, μετά την υπογραφή της στις 18 Μαρτίου.
Σε γενικές γραμμές, η έκθεση κάνει λόγο για «ικανοποιητική πρόοδο» εφαρμογής της συμφωνίας, χάρη στις «κοινές προσπάθειες των ελληνικών και τουρκικών αρχών και τη συμβολή των κρατών-μελών και των ευρωπαϊκών οργανισμών. Παράλληλα, όμως, υπογραμμίζει την ανάγκη συνέχισης των προσπαθειών και των δεσμεύσεων από όλες τις πλευρές για τη διαρκή διεξαγωγή επιχειρήσεων επιστροφής και επανεγκατάστασης.
Συγκεκριμένα, η έκθεση αξιολόγησης της Επιτροπής για την πορεία εφαρμογής της ευρωτουρκικής συμφωνίας επισημαίνει τα εξής:
Η επιστροφή των παράτυπων μεταναστών στην Τουρκία ξεκίνησε στις 4 Απριλίου. Μέχρι στιγμής, 325 παράτυποι μετανάστες που έφτασαν στην Ελλάδα μέσω της Τουρκίας, μετά τις 20 Μαρτίου, έχουν επιστρέψει στην Τουρκία βάσει της συμφωνίας. Η Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία προχώρησαν σε ορισμένες νομικές αλλαγές για να διασφαλιστεί η πλήρης τήρηση του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου.
Η Frontex έχει αποστείλει 318 αξιωματικούς συνοδείας και 21 εμπειρογνώμονες επανεισδοχής στα ελληνικά νησιά για την υποστήριξη των επιχειρήσεων επιστροφής. Επιπλέον, έχουν αποσταλεί συνολικά 25 Τούρκοι αξιωματικοί- σύνδεσμοι στα ελληνικά κέντρα πρώτης υποδοχής και 5 Έλληνες αξιωματικοί- σύνδεσμοι στα σημεία άφιξης στην Τουρκία.
Οι πρώτες επανεγκαταστάσεις από την Τουρκία μετά τη δήλωση πραγματοποιήθηκαν στις 4-5 Απριλίου. Μέχρι στιγμής, 103 Σύροι πρόσφυγες έχουν επανεγκατασταθεί στην ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος «ένας προς έναν». Έχουν εκπονηθεί τυποποιημένες επιχειρησιακές διαδικασίες για την επανεγκατάσταση -σε στενή συνεργασία της Επιτροπής, των κρατών μελών, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και της Τουρκίας- οι οποίες πρέπει πλέον να οριστικοποιηθούν.
Η Ελλάδα έχει θεσπίσει ταχείες διαδικασίες για τη διεκπεραίωση αιτήσεων ασύλου όλων των σταδίων στα νησιά, από τις αρχικές συνεντεύξεις έως τις προσφυγές. Η Ελλάδα έχει ήδη αποστείλει αρμόδιους υπαλλήλους και αστυνομικούς στα νησιά, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου. Η ΕASO έχει αποστείλει 60 αξιωματικούς- αρμόδιους για το άσυλο και 67 διερμηνείς στα ελληνικά νησιά για την υποστήριξη της διεκπεραίωσης αιτήσεων ασύλου.
Η Επιτροπή θα παρουσιάσει την τρίτη έκθεση προόδου σχετικά με την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων για την Τουρκία στις 4 Μαΐου και, εάν η Τουρκία λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση των υπολοίπων κριτηρίων, η έκθεση θα συνοδεύεται από νομοθετική πρόταση για τη μεταφορά της Τουρκίας στον κατάλογο χωρών για τις οποίες ισχύει καθεστώς απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης.
Έχει επιταχυνθεί ο προγραμματισμός και η προετοιμασία έργων στο πλαίσιο της διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Εκτός από το 1 δισ. ευρώ από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, 16 κράτη - μέλη έχουν πλέον αποστείλει τα πιστοποιητικά συνεισφοράς τους, τα οποία καλύπτουν 1,61 δισ. ευρώ από τα 2 δισ. ευρώ για τα οποία έχουν δεσμευθεί για την περίοδο 2016-2017.
Οι πρώτες συμβάσεις στο πλαίσιο της διευκόλυνσης, ύψους 77 εκατ. ευρώ, υπογράφηκαν στις 4 Μαρτίου και οι πρώτες πληρωμές πραγματοποιήθηκαν στις 18 Μαρτίου. Η ικανοποιητική πρόοδος κατά την αρχική φάση εφαρμογής πρέπει τώρα να ενισχυθεί κατά τις επόμενες φάσεις.
Να ενταθεί η προσπάθεια για στήριξη της Ελλάδας
Η Επιτροπή τονίζει, επίσης, ότι τα κράτη- μέλη πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τη στήριξη της Ελλάδας, δεδομένης ιδίως της ανάγκης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε παιδιά και ευπαθείς ομάδες. Επισημαίνεται ότι χρειάζονται περισσότερες προσπάθειες όσον αφορά την επανεγκατάσταση, τη μετεγκατάσταση και τη στήριξη στους οργανισμούς της ΕΕ.
Παράλληλα, η Επιτροπή καλεί τα κράτη- μέλη που δεν έχουν αποστείλει τα πιστοποιητικά συνεισφοράς τους στο πλαίσιο της διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία να το πράξουν σύντομα.
Περαιτέρω προσπάθειες από Τουρκία
Όσον αφορά την Τουρκία, η Επιτροπή τονίζει ότι απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες από μέρους της, ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα που χρειάζονται διεθνή προστασία λαμβάνουν το είδος της στήριξης που έχουν περισσότερο ανάγκη.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Τουρκία πρέπει να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την εκπλήρωση των υπολοίπων κριτηρίων του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση των θεωρήσεων έως τα τέλη Απριλίου, με σκοπό την άρση της υποχρέωσης θεώρησης για τους Τούρκους πολίτες το αργότερο έως το τέλος Ιουνίου 2016.
