Από την έντυπη έκδοση
Tου Αλέκου Κρητικού
Έχει διατελέσει στέλεχος της Ε. Επιτροπής και γεν. γραμματέας στα υπουργεία Εσωτερικών και Ανάπτυξης
Δόθηκε πρόσφατα στη δημοσιότητα το -από πολλών μηνών αναμενόμενο- προσχέδιο του νέου Αναπτυξιακού Νόμου και, όπως γράφτηκε, επίκειται η κατάθεση του σχεδίου νόμου στη Βουλή.
Δεν θα σταθούμε στα προκρινόμενα κριτήρια (γεωγραφικά, τομεακά κ.λπ.) ούτε στα είδη ενισχύσεων ή σε άλλες διαδικαστικές ρυθμίσεις που περιλαμβάνει. Εκτιμούμε ότι αυτά αντιμετωπίσθηκαν διεξοδικά στην πολύμηνη διαβούλευση που προηγήθηκε. Αξίζει όμως να σταθούμε στο ζήτημα του ανώτατου ύψους επιτρεπόμενων ενισχύσεων ανά περιφέρεια.
Βασίζεται βεβαίως αυτό το προσχέδιο ως προς την επιτρεπόμενη ένταση ενισχύσεων -και δεν μπορούσε να είναι διαφορετικά- στις Κατευθυντήριες Γραμμές Περιφερειακών Ενισχύσεων (ΚΓΠΕ) 2014-2020 της Ε. Επιτροπής, σύμφωνα με τις οποίες εγκρίθηκε, τον Μάιο 2014, ο Χάρτης Περιφερειακών Ενισχύσεων για την Ελλάδα.
Εως εδώ όλα καλά. Τα παράξενα αρχίζουν αν προσέξει κανείς τα δεδομένα στα οποία στηρίχθηκε ο Χάρτης αυτός και ειδικότερα τα στοιχεία για το ΑΕγχΠ/κεφαλή σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (ΜΑΔ), δηλαδή τον μόνο, σημειωτέον, δείκτη βάσει του οποίου κατατάσσονται οι ευρωπαϊκές περιφέρειες σε κατηγορίες ανώτατης επιτρεπόμενης ενίσχυσης (ή και πλήρους απαγόρευσης ενίσχυσης).
Το ΑΕγχΠ/κεφαλή, λοιπόν, στο οποίο στηρίχθηκε η έγκριση του ελληνικού χάρτη, είναι ο μέσος όρος των ετών 2008-2010! (Μην παραξενεύεστε, οι κατανομές των πόρων μεταξύ των κρατών-μελών για τα ΕΣΠΑ 2014-2020 στηρίχθηκε στον μέσο όρο ΑΕγχΠ/κεφαλή της τριετίας 2007-2009!). Αν, τώρα, στο μεταξύ διάστημα, από το 2010 μέχρι σήμερα, η πραγματικότητα στην Ελλάδα -και όχι μόνον- είναι δραματικά διαφορετική, αν το ελληνικό ΑΕΠ έχει μειωθεί κατά 25%, αν μια σειρά από άλλους παράγοντες και δείκτες εμφάνισαν τραγική επιδείνωση, αυτό δεν φαίνεται να επηρεάζει και πολύ την κρίση των στελεχών της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας. Προέχει, φαίνεται, όχι το politically, αλλά το statistically correct. Και αν η πραγματικότητα διαφωνεί, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα…
Δεν θα αρκεσθούμε στην -τουλάχιστον πικρή- διαπίστωση ότι περιοχές σαν την ορεινή Φωκίδα ή την Κάσο θεωρούνται, σύμφωνα με την κατάταξη αυτή, ότι ευημερούν όσο αρκετές ανεπτυγμένες περιοχές της Γερμανίας, της Ολλανδίας ή του Λουξεμβούργου και, ως εκ τούτου, έχουν το ίδιο με αυτές ανώτατο όριο ενίσχυσης. Θα προσθέσουμε ότι π.χ. στην ταλαιπωρούμενη από το προσφυγικό/μεταναστευτικό περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου δεν επιτρέπεται στην ελληνική κυβέρνηση να προβλέψει άμεσα ειδικά κίνητρα επαρκούς ύψους στις χειμαζόμενες -αν όχι ετοιμοθάνατες- τουριστικές και άλλες επιχειρήσεις.
Για να μην προσθέσουμε και την Ευρυτανία ή την ορεινή Φθιώτιδα που θεωρούνται στατιστικά ευημερούσες επειδή το παραγόμενο στη βιομηχανική ζώνη Οινοφύτων προϊόν λογίζεται στην περιφέρεια Στερεάς και όχι στην Αττική η οποία το καρπούται.
Μέσα στο 2016 προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις επανεξέταση του Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων βάσει επικαιροποιημένων (πόσο;) στατιστικών δεδομένων. Φοβούμαστε όμως ότι η απλή επικαιροποίηση δεν αρκεί. Δεν φταίνε μόνο τα έτη αναφοράς και η, ως εξ αυτών, μη επίκαιρη εικόνα που δίδεται. Φταίνε και οι ίδιοι οι χρησιμοποιούμενοι δείκτες και τα γεωγραφικά επίπεδα επί των οποίων εφαρμόζονται.
Δεν αρκεί το ΑΕΠ/κεφαλή, και ιδίως στατικά εκφρασμένο, χωρίς π.χ. και τον ρυθμό μεταβολής του, για να αποτυπώσει την κοινωνικοοικονομική ανάγκη μιας περιφέρειας. Μήπως θα πρέπει να εμπλουτισθεί με κριτήρια κρίσιμα, όπως η ανεργία -και ιδίως η ανεργία των νέων-, με κριτήρια σαν αυτά που διαμορφώνουν τον HDI (Human Development Index) του ΟΗΕ, αλλά και με μη ποσοτικοποιήσιμα κριτήρια, όπως πρωτίστως το προσφυγικό/μεταναστευτικό ή η ελλιπής έως ανύπαρκτη τραπεζική χρηματοδότηση της ανάπτυξης;
Δεν είναι ακόμη δυνατόν να μένει η Ε. Επιτροπή εμμονικά προσκολλημένη, είτε για επιτρεπόμενες ενισχύσεις είτε για κατανομές χρηματοδότησης, στο λεγόμενο NUTS ΙΙ (δηλ. στο επίπεδο Περιφέρειας/Region), ως επίπεδο αναφοράς, όταν είναι προφανείς οι στρεβλώσεις που προκύπτουν σε όχι λίγες περιπτώσεις, αλλά και η αδυναμία εστιασμένης και αποτελεσματικής παρέμβασης; Ειδικά δε σήμερα που η Ευρώπη βιώνει πρωτόγνωρες και κρίσιμες για το μέλλον της καταστάσεις, θα μένουμε ιδεοληπτικά προσηλωμένοι στο (αμφισβητούμενο, ούτως ή άλλως) statistically correct; Ή μήπως, απλά, όλα πρέπει να τα αποδώσουμε στο «σύνδρομο της γέφυρας του ποταμού Κβάι» που χαρακτηρίζει την ευρωπαϊκή γραφειοκρατία; Ας ελπίσουμε, αλλά και ας προσπαθήσουμε να καταλάβουν ότι οι έκτακτες καταστάσεις απαιτούν και έκτακτα μέτρα και ευρεία αντίληψη και ότι, χωρίς αυτά, αντί να προασπίσουν τη δική τους «γέφυρα του ποταμού Κβάι», αυξάνουν τον κίνδυνο κατάρρευσής της. Και τούτο επειδή, εν τω μεταξύ, θα έχει διαφωνήσει μαζί τους η πραγματικότητα…
