Από την έντυπη έκδοση
Του Βασίλη Κωστούλα
[email protected]
Μια κρίση οφείλεται συνήθως σε περισσότερους από έναν παράγοντες. Γι’ αυτό είναι κρίση. Για να ασκήσει, όμως, η Ελλάδα αποτελεσματική κριτική στους εταίρους της, θα πρέπει πρώτα να αναζητήσει τη δική της υπαιτιότητα στο μεταναστευτικό ζήτημα. Εκείνη που προσφέρει καταφύγιο στην κωλυσιεργία της υπόλοιπης Ευρώπης.
Μετά το ξέσπασμα της προσφυγικής κρίσης, για πρόληψη ούτε λόγος, η Ελλάδα έχει τηρήσει δύο αποκλίνουσες, αλλά επίσης προβληματικές γραμμές διαχείρισης. Η κυβέρνηση Σαμαρά άσκησε την πολιτική της αποτροπής, βασιζόμενη σε πρόχειρες εγκαταστάσεις κράτησης και φράχτες, στέλνοντας το μήνυμα ότι οι μετανάστες δεν είναι ακριβώς καλοδεχούμενοι στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση Τσίπρα άφησε να εννοηθεί ότι όλοι μπορούν να περάσουν τα ελληνικά σύνορα, αφού στόχος τους άλλωστε είναι η κεντρική και βόρεια Ευρώπη. Επικοινώνησε μάλιστα ως προοδευτικό το «λιάσιμο» των προσφύγων στις πλατείες της Αθήνας.
Οι δύο τακτικές είχαν το κοινό στοιχείο της επιχειρησιακής ανεπάρκειας. Ηδη από την περίοδο 2007-2010 η ελληνική απορρόφηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων για το μεταναστευτικό ανερχόταν μόλις στο 43%. Πριν από έναν χρόνο η Κομισιόν ανακοίνωσε τη διάθεση 509 εκατ. για τη διαχείριση του προσφυγικού στην Ελλάδα, η οποία μέχρι στιγμής έχει αξιοποιήσει 33 εκατ. Το υπόλοιπο ποσό κάθεται και περιμένει να ολοκληρωθούν οι απαιτούμενες διαδικασίες. Η βασικότερη όλων είναι η λειτουργία 5 κέντρων υποδοχής, hotspots, των μεταναστών.
Η Ευρώπη δεν ζητεί από την Ελλάδα να βουλιάζει τις βάρκες που μεταφέρουν δυστυχείς ανθρώπους, όπως εντυπωσιακά υπαινίσσεται με κάθε ευκαιρία ο πρωθυπουργός. Ζητεί όμως να προσφέρει πρώτες βοήθειες, να παίρνει αποτυπώματα -η δακτυλοσκοπία δεν ξεπερνά το 23% των διελεύσεων από τα εξωτερικά σύνορα της Ε.Ε.- και να ενεργοποιεί τις διαδικασίες είτε μετεγκατάστασης των προσφύγων, είτε επιστροφής των οικονομικών μεταναστών.
Χρειάστηκε να τεθεί η χώρα υπό την απειλή της απομόνωσης, λόγω των περιοριστικών μέτρων στα εσωτερικά σύνορα της Ε.Ε. και της αναβάθμισης των συνόρων της ΠΓΔΜ, για να αρχίσει η κυβέρνηση να φέρνει κάποια αποτελέσματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λίγες ημέρες μετά το τελεσίγραφο της Κομισιόν φέρεται να εκπλήρωσε το 30% των υποχρεώσεων. Άραγε υπάρχει πλέον χρόνος;
Η δεινή θέση στην οποία περιήλθε η χώρα δεν αποτελεί έκπληξη για έναν κρατικό μηχανισμό ο οποίος μέτρησε τους υπαλλήλους του για πρώτη φορά το 2010 και 6 χρόνια μετά την κρίση διατηρεί ακόμη οργανισμούς - «φαντάσματα», αδυνατώντας να αξιολογήσει ανάγκες και δομές.
Είναι η διαχειριστική αυτή ανεπάρκεια που εκ του αποτελέσματος επιτρέπει στην Ευρώπη να σφυρίζει αμέτοχα απέναντι στη δέσμευση μετεγκατάστασης 66.400 προσφύγων από την Ελλάδα -μόλις 218 έως τώρα-, με τους διακινητές να δρουν ακόμη υπό την ανοχή της Αγκυρας στα τουρκικά παράλια.
Η κυβέρνηση πίστεψε ότι θα ήταν απλός τροχονόμος των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη. Τώρα κινδυνεύει να αναλάβει τον ρόλο του οικοδεσπότη σε ένα παιχνίδι χωρίς σύνορα.
