Γιώργος Σ.Κουλουβάρης
[email protected]
Η θεατρολόγος, ηθοποιός και σκηνοθέτιδα Ανδρομάχη Χρυσομάλη διασκεύασε και σκηνοθέτησε για το θέατρο το πρώτο μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη, το θρυλικό «Καπλάνι της βιτρίνας», ένα έργο - σταθμό για την ελληνική παιδική λογοτεχνία, και μας μιλά για την ομώνυμη παράσταση.
Ένα από τα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά και εφήβους, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό, παρουσιάζεται στη θεατρική του εκδοχή, από την εταιρεία θεάτρου και πολιτισμού «ΜΕΘΕΞΙΣ 2010», στο θέατρο Βρετάνια, κερδίζοντας τις καρδιές των θεατών και των κριτικών.
Η Ανδρομάχη Χρυσομάλη κατάφερε το δύσκολο εγχείρημα της μεταφοράς τού μυθιστορήματος στη θεατρική σκηνή, με «πρωταγωνιστές» την παιδική αφέλεια και αθωότητα που έρχονται να μας θυμίσουν ξανά ότι η φιλία, η ανθρωπιά και η δημοκρατία είναι αξίες ανεκτίμητες, και μιλά για το έργο και την θεατρική του απόδοση.
Μιλήστε μας για το εμβληματικό αυτό μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη.
Το «Καπλάνι της βιτρίνας» είναι το πρώτο έργο, που έγραψε η Άλκη Ζέη, το 1963, και είναι το αγαπημένο της. Πρόκειται για ένα έργο - σταθμό στην ελληνική και την παγκόσμια παιδική λογοτεχνία, καθώς έχει μεταφραστεί σε 23 γλώσσες και έχει αποσπάσει πολλές τιμητικές διακρίσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η πορεία του, όμως, δεν ήταν τόσο εύκολη και επιτυχημένη από την αρχή. Όπως έχει δηλώσει και η ίδια η συγγραφέας, το έργο αντιμετωπίστηκε με επιφύλαξη και καχυποψία τα πρώτα χρόνια και χαρακτηρίστηκε “αιρετικό” ως παιδικό έργο. Η Άλκη Ζέη έχει, κατ’ επανάληψη, τονίσει τον πολύ σημαντικό ρόλο, που διαδραμάτισαν οι εκπαιδευτικοί στη διάδοσή του και στην αποδοχή του από τους μαθητές. Πλέον, θεωρείται ένα κλασικό μυθιστόρημα, το οποίο διδάσκεται αποσπασματικά και στο σχολείο.
Τι σας ώθησε να το διασκευάσετε για το θέατρο; Ήταν το αγαπημένο μου βιβλίο ως παιδί, όπως και πολλών άλλων. Το πραγματικό, όμως, κίνητρο, που με ώθησε στη διασκευή και τη σκηνοθεσία του συγκεκριμένου έργου, ήταν οι αξίες, τα ιδανικά, η ανθρωπιά και η γλυκιά νοσταλγία που αποπνέει. Στοιχεία μιας άλλης εποχής, τα οποία έχουν εκλείψει στις μέρες μας, και πρέπει να ανασύρουμε και να επαναφέρουμε.
Η θεατρική απόδοση του μυθιστορήματος ήταν ένα δύσκολο και τολμηρό εγχείρημα, δεδομένου ότι το έργο έχει πολλούς σκηνικούς χαρακτήρες και χώρους, που πρέπει να συμπυκνωθούν σε μια θεατρική σκηνή μέσα σε δύο ώρες. Η δυσκολία του, επίσης, έγκειται στο γεγονός ότι τα μηνύματα και τα νοήματα του έργου είναι πολύ σημαντικά και πρέπει να γίνουν αντιληπτά από τα παιδιά, χωρίς τις απαραίτητες επεξηγήσεις και αναλύσεις που υπάρχουν στο μυθιστόρημα.
Αυτή ήταν και η μεγάλη πρόκληση. Ένα τόσο αγαπημένο ανάγνωσμα για μικρούς και μεγάλους πρέπει να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις και τις υψηλές προσδοκίες των αναγνωστών, που έρχονται να δουν την παράσταση με μια διάθεση σύγκρισης μεταξύ του μυθιστορήματος και του θεατρικού έργου.
Σε ποιες περιπέτειες μπαίνουν οι μικρές ηρωίδες του έργου;
Καταρχάς, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το έργο είναι αυτοβιογραφικό και αναφέρεται στα παιδικά χρόνια της Άλκης Ζέη, περιγράφοντας τις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, που επέφερε η επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά το 1936, όπως τις βίωσε η ίδια στην τρυφερή ηλικία των 8 χρόνων. Η μικρή Μέλια, λοιπόν, που είναι η Άλκη Ζέη, και η αδερφή της, Μυρτώ, βιώνουν έντονα τις αλλαγές και τις συνέπειες, που επιφέρει η δικτατορία της 4ης Αυγούστου.
Μέσα από τα μάτια των παιδιών, βλέπουμε τις αλλαγές, που συντελούνται στο οικογενειακό τους περιβάλλον και τον κοινωνικό περίγυρο. Τα παιδιά πρωταγωνιστούν σε όλο το έργο και συμβάλλουν καθοριστικά στην εξέλιξη της πλοκής, διαδραματίζοντας σημαίνοντα ρόλο, κυρίως βοηθώντας τον Νίκο, τον αγαπημένο ξάδελφο των δύο κοριτσιών και κεντρικό ήρωα του έργου.
Ο Νίκος είναι ιδεολογικά αντίθετος με το καθεστώς και υφίσταται τις επιπτώσεις της δικτατορίας. Τελικά, οι δύο ηρωίδες του έργου μπαίνουν σε πρωτόγνωρες περιπέτειες, εξαιτίας της δικτατορίας, χωρίς, όμως, να μπορούν να συνειδητοποιήσουν πλήρως την έκταση της κατάστασης, τουλάχιστον αρχικά. Σταδιακά, αντιλαμβάνονται τη σκληρότητα της δικτατορίας και, πλέον, η επιρροή και η επίδρασή της είναι καταλυτικές για τη ζωή και την οικογένεια τους.
Τι έχει να δώσει η παράσταση στα παιδιά, αλλά και στους μεγάλους, ιδιαίτερα στη δύσκολη και δυσοίωνη εποχή μας; Είναι ένα έργο με έντονους συμβολισμούς και αλληγορικά στοιχεία. Στην παράσταση αυτή, ο θεατής περνά από συναισθηματικές διακυμάνσεις, που συμπίπτουν με την ψυχική κατάσταση των ηρώων. Η λύπη εναλλάσσεται με τη χαρά και το χιούμορ και η σκληρή πραγματικότητα μετριάζεται από την παιδική αθωότητα και την αφέλεια. Εκείνο, όμως, που μένει στο τέλος, είναι η ελπίδα και η αισιοδοξία. Παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες, στο τέλος επικρατεί η αισιόδοξη διάθεση, απόρροια της παιδικής και νεανικής ηλικίας.
Ταυτότητα παράστασης Θεατρική διασκευή - σκηνοθεσία: Ανδρομάχη Χρυσομάλη, σκηνικά - κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ, μουσική: Μιχάλης Αβραμίδης, στίχοι τραγουδιού: Γιώργος Κορδέλλας, προβολές 3D και video art: Σπύρος Ρασιδάκης, φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη, επιμέλεια κίνησης: Κική Μπάκα, φωτογραφίες και trailer παράστασης: Νίκος Μανδαράκας, μακιγιάζ: Εύη Ζαφειροπούλου, βοηθός σκηνοθέτη: Α΄: Θοδωρής Ντουρντουρέκας, Β΄: Ελεάννα Φινοκαλιώτη, βοηθός σκηνογράφου: Λίνα Καρανικολάου. Παίζουν: Γιάννης Καρατζογιάννης, Χριστίνα Θεοδωροπούλου, Δημήτρης Μαύρος, Βίκυ Μαραγκάκη, Αλέξανδρος Βάρθης, Αγγελική Πασπαλιάρη, Αρετή Τίλη, Χριστίνα Πάγκαλη, Ελεάννα Φινοκαλιώτη, Χάρης Χιώτης, Κωνσταντίνος Πλεμμένος.
Πληροφορίες Θέατρο Βρετάνια: Πανεπιστημίου 7 - Αθήνα, τηλ. ταμείου: 210 3221579 και 210 5325563. Διάρκεια παράστασης: 2 ώρες (με διάλειμμα). Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Σάββατο: 13:00, Κυριακή: 11.30 και 15:00 (κρατήσεις: 210 3221579 και 210 5325563), καθημερινές: για σχολεία (κρατήσεις: 210 5325563 και 6977 063881). Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 12 ευρώ, παιδικό: 10 ευρώ, οικογενειακό (4 άτομα): 40 ευρώ, ανέργων - φοιτητικό: 8 ευρώ, για σχολεία: 8 ευρώ. Πώληση εισιτηρίων: ταμεία θεάτρου, καταστήματα: ΟΤΕ και Γερμανός, τηλεφωνικά: Tickethour: 210 8938111, ηλεκτρονικά: tickethour.com.
