Σχέδιο για τη μείωση της αυξανόμενης συμβολής των αεροπορικών ταξιδιών στην αλλαγή του κλίματος παρουσίασε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Τα αεροπλάνα, όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Ε.Ε., αποτελούν σημαντική και αυξανόμενη πηγή εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, τα οποία προκαλούν θέρμανση του πλανήτη.

Για παράδειγμα, μία πτήση μετ’επιστροφής για δύο άτομα από το ¶μστερνταμ προς το θέρετρο Phuket της Ταϊλάνδης παράγει πολύ περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα (CO2), αέριο θερμοκηπίου, απ’ό,τι ένα μεσαίας κατηγορίας νέο αυτοκίνητο ολόκληρο το έτος.

Σε ανακοίνωσή της, η Επιτροπή βεβαιώνει ότι ο πλέον ελπιδοφόρος τρόπος αντιμετώπισης των εκπομπών της αεροπλοΐας είναι η ένταξη των εταιρειών εκμετάλλευσης αεροσκαφών στο κοινοτικό Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (ΣΕΕ).

Το ΣΕΕ ορίζει συνολικό ανώτατο όριο για τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, στο πλαίσιο του οποίου οι συμμετέχουσες εταιρείες εκμετάλλευσης μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν δικαιώματα εκπομπής, σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Αυτό θα δημιουργήσει μόνιμο κίνητρο για τις αεροπορικές εταιρείες να ελαχιστοποιήσουν τις εκπομπές των.

Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Δήμας δήλωσε: “Η παρατηρούμενη άνθηση πτήσεων συνεπιφέρει ταχεία αύξηση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου. Η επέκταση της εμπορίας εκπομπών στον τομέα της αεροπλοΐας θα περιορίσει τις εν λόγω εκπομπές και θα διασφαλίσει τη συμβολή της αεροπλοΐας, όπως όλων των άλλων τομέων, στη μείωση των επιβλαβών αερίων θερμοκηπίου. Μέσω της εμπορίας εκπομπών, οι αεροπορικές εταιρείες θα μπορέσουν να επιτύχουν τη μείωση αυτή με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.”

Ο αντιπρόεδρος και αρμόδιος για τις μεταφορές Επίτροπος κ. Barrot πρόσθεσε τα εξής: “Στον τομέα της αεροπλοΐας σχηματίζεται όλο και ευρύτερη συναίνεση ότι η εμπορία εκπομπών αντιπροσωπεύει τον καλύτερο τρόπο περιστολής των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στο μέλλον.”

Συμβολή της αεροπλοΐας στην κλιματική αλλαγή

Το μερίδιο της αεροπλοΐας στις συνολικές εκπομπές αερίων θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξακολουθεί να κινείται στο συγκρατημένο επίπεδο του 3%, οι εκπομπές της όμως αυξάνονται ταχύτερα απ ’ό,τι σε οποιονδήποτε άλλο τομέα και ενδέχεται να υπονομεύσουν την επιτελούμενη πρόοδο μέσω της περιστολής των εκπομπών σε άλλους κλάδους της οικονομίας. Οι εκπομπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης από διεθνείς πτήσεις αυξήθηκαν κατά ποσοστό 73% από το έτος 1990 στο 2003. Η αύξηση αυτή μπορεί να διογκωθεί σε 150% έως το έτος 2012, εκτός αν ληφθούν μέτρα. Μια τέτοια αύξηση μπορεί να αναιρέσει περισσότερο από το ένα τέταρτο της κατά 8% μείωσης των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, την οποία οφείλει να επιτύχει η ΕΕ-15 με βάση το Πρωτόκολλο του Κυότο, στο διάστημα μεταξύ 1990 και 2012.

Ανάγκη ανάληψης δράσης

Οι εκπομπές CO2 από εσωτερικές πτήσεις υπόκεινται σε στόχους εκπομπών βάσει του Πρωτοκόλλου του Κυότο, το ίδιο όμως δεν συμβαίνει με τις διεθνείς πτήσεις. Με το 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το Περιβάλλον, η ΕΕ δεσμεύθηκε να αναλάβει ειδικές δράσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από την αεροπλοΐα, εφόσον δεν ληφθούν τέτοια μέτρα από το Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO), δηλαδή τον αρμόδιο διεθνή φορέα, έως το έτος 2002. Ο ICAO δεν έλαβε τέτοια μέτρα, ωστόσο όμως υποστήριξε την ιδέα της εμπορίας εκπομπών.

Μια περιεκτική προσέγγιση με πυρήνα τα κίνητρα μέσω της αγοράς

Με δεδομένη την επικρατούσα στον ICAO κατάσταση και τα ζητήματα της αποτελεσματικότητας συγκριτικά με το κόστος, η Επιτροπή πιστεύει ότι η ένταξη της αεροπλοΐας στο ΣΕΕ της ΕΕ προσφέρει τον πλέον ελπιδοφόρο τρόπο αντιμετώπισης των εκπομπών της αεροπλοΐας. Κατά την κατάστρωση της στρατηγικής της, η Επιτροπή εξέτασε διάφορα άλλα είδη λύσεων βασισμένων στην αγορά, συμπεριλαμβανομένων του αεροπορικού εισιτηρίου ή φόρων αναχώρησης και επιβαρύνσεων για τις εκπομπές, κατέληξε όμως ότι οι ανωτέρω λύσεις είτε θα ήσαν λιγότερο αποτελεσματικές από περιβαλλοντικής σκοπιάς είτε λιγότερο αποδοτικές συγκριτικά με το κόστος.

Το ΣΕΕ, το οποίο σήμερα καλύπτει περί τις 11.500 βιομηχανικές εγκαταστάσεις, επιτρέπει στις συμμετέχουσες εταιρείες εκμετάλλευσης να μειώσουν τις εκπομπές των CO2 κατά τον οικονομικότερο τρόπο. Κάθε εταιρεία εκμετάλλευσης λαμβάνει περιορισμένο αριθμό δικαιωμάτων εκπομπής, δημιουργώντας για καθεμία εταιρεία μόνιμο κίνητρο για να ελαχιστοποιήσει τις εκπομπές της. Τα δικαιώματα αυτά μπορούν να αποτελούν αντικείμενο εμπορικής συναλλαγής στην αγορά, δίνοντας τοιουτοτρόπως στις εταιρείες εκμετάλλευσης την ευελιξία επιλογής του φθηνότερου τρόπου ελέγχου των εκπομπών τους. Η ένταξη της πολιτικής αεροπορίας στο μηχανισμό θα επιτρέψει στις αεροπορικές εταιρείες να επωφεληθούν από την αποτελεσματική από πλευράς κόστους αντιμετώπιση αυτή, επιτρέποντάς τις να εμπορεύονται τα δικαιώματα εκπομπής σε μια διευρυμένη αγορά με βιομηχανίες και άλλες αεροπορικές εταιρείες, όπως υπαγορεύει η ανάγκη.

Υπό περιβαλλοντικό πρίσμα, η Επιτροπή πιστεύει ότι το ΣΕΕ θα πρέπει να καλύψει τις πάσης φύσεως εκπομπές από οποιαδήποτε πτήση που αναχωρεί από την ΕΕ, είτε πρόκειται για άλλο προορισμό μέσα στην ΕΕ είτε για τρίτη χώρα. Θα υπάρξει ίση μεταχείριση των κοινοτικών και μη κοινοτικών αερομεταφορέων.

Στο πλαίσιο της περιεκτικής της θεώρησης του προβλήματος, η Επιτροπή συνηγορεί επίσης υπέρ της συνέχισης ή ενίσχυσης του φάσματος των άλλων δραστηριοτήτων που μπορούν να βοηθήσουν στον περιορισμό των εκπομπών της αεροπλοΐας, όπως η βελτίωση της διαχείρισης της εναέριας κυκλοφορίας και οι συνεχιζόμενες προσπάθειες άρσης των νομικών εμποδίων για τη φορολόγηση του καυσίμου αεριωθουμένων.

Επιπτώσεις

Προκαταρκτικές εκτιμήσεις με βάση μοντέλα δείχνουν ότι ο αντίκτυπος στις τιμές των εισιτηρίων θα είναι μέτριος, κυμαινόμενος από μηδενική έως αύξηση το πολύ κατά 9 € ανά πτήση μετ’επιστροφής. Με μια τέτοιου επιπέδου αύξηση, η ζήτηση αεροπορικών εισιτηρίων απλώς θα αυξηθεί σε ελαφρώς βραδύτερο ρυθμό απ’ό,τι αλλιώς. Οποιαδήποτε επίπτωση στον τουρισμό ή σε απόκεντρες περιφέρειες που βασίζονται σε αεροπορικές συνδέσεις πιθανώς να είναι πολύ περιορισμένη.

Επόμενα βήματα

Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να ανταποκριθούν στην ανακοίνωση εκφράζοντας αναλυτικά τη θέση τους. Παράλληλα, η Επιτροπή θα συγκροτήσει ομάδα εργασίας από εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και παράγοντες του κλάδου, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος για τις Κλιματικές Αλλαγές, η οποία θα εξετάσει διάφορα ζητήματα με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και θα υποβάλει έκθεση το επόμενο έτος. Η εργασία αυτή θα συντονίζεται πλήρως με τη γενική επανεξέταση του ΣΕΕ που αναμένεται για τα μέσα 2006. Η χρονική στιγμή εισόδου της αεροπλοΐας στο ΣΕΕ θα εξαρτηθεί από την ταχύτητα έκδοσης και εφαρμογής της σχετικής νομοθεσίας.