Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]
Ξενάγηση στις Μυκήνες, πέρα από τα προφανή, γίνεται μέσα στις σελίδες της νέας έκδοσης του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.
Το Ίδρυμα παρουσίασε τον αφιερωματικό τόμο «Μυκήνες», 17η κατά σειρά προσθήκη στο εκδοτικό πρόγραμμα «Ο Κύκλος των Μουσείων» που ξεκίνησε το 1997 και έχει στόχο να προβάλει τον πλούτο του πολιτιστικού αποθέματος που διαθέτει η Ελλάδα. Συγγραφέας είναι η κα Άλκηστις Παπαδημητρίου, αρχαιολόγος, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αργολίδας.
Ο τόμος προσφέρει μια συνολική αφήγηση της ιστορίας του τόπου που γέννησε έναν σπουδαίο πολιτισμό, από τα πρώτα σημάδια κατοίκησης, τις εποχές της ανάπτυξης και της ακμής, αλλά και τους δύσκολους αιώνες που ακολούθησαν. Στο βιβλίο υπάρχουν τα ιδιαίτερα γνωστά ευρήματα που φιλοξενούνται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος προσφέρει στον αναγνώστη μια ξενάγηση στα άγνωστα εκθέματα του Μουσείου των Μυκηνών ξετυλίγοντας παράλληλα μια παρουσίαση της καθημερινής ζωής των ανθρώπων - συνήθειες, λατρεία των θεών, αρχιτεκτονική, ταφές των νεκρών, συστήματα εξουσίας κ.λπ.
Η κα Μαριάννα Λάτση στον πρόλογο του τόμου σημειώνει: «Αντιλαμβανόμαστε ότι η προβολή του ελληνικού πολιτισμού αποκτά ξεχωριστή σημασία στην τρέχουσα κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Θεωρούμε ότι είναι χρέος μας να συνεχίσουμε να εντάσσουμε στο ευρύ φάσμα των κοινωφελών δράσεων του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, και εν γένει της Ελλάδας, με την ποιότητα που τους αρμόζει, παράλληλα με τα προγράμματα για την κοινωνική συνοχή και αλληλεγγύη, τις υποδομές υγείας, τη στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης και την ενίσχυση επιστημονικών πρωτοβουλιών.»
Στον πρόλογό του ο κος Αριστείδης Μπαλτάς, Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, αναφέρει: «Με τις διαρκείς μέριμνες των ανασκαφέων και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας σε όλο τον 20ό αιώνα, η Ακρόπολη των Μυκηνών, ένα Μνημείο που εντάχθηκε το 1991 στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, στέκει ακόμη περήφανα στο άκρο της Αργολικής πεδιάδας, υποδεχόμενο πλήθος επισκεπτών που αναζητούν εδώ την αυγή του ελληνικού πολιτισμού και την αίγλη της κλασικής μυθολογίας. Το Υπουργείο Πολιτισμού έχει υλοποιήσει σε βάθος πολλών ετών ένα διαρκές μακρόπνοο πρόγραμμα προστασίας, συντήρησης αναστήλωσης και ανάδειξης της ακρόπολης και των μνημείων γύρω από αυτή και δημιούργησε ένα σύγχρονο αρχαιολογικό μουσείο που αποτελεί σπουδαίο πόλο έλξης των επισκεπτών.»
Κατά τον χαιρετισμό της, η Γενική Γραμματέας Πολιτισμού, κα Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη τόνισε: «Η σειρά, “Ο Κύκλος των Μουσείων”, είναι μια πολύτιμη εκδοτική δραστηριότητα που έχει καθιερώσει και συνεχίζει με συνέπεια το Ίδρυμα Λάτση. Οι τόμοι, δεν παρέχουν μόνο εξειδικευμένη επιστημονική γνώση εμπλουτισμένη με το απαραίτητο εποπτικό υλικό, πίνακες, εικόνες και σχέδια, αλλά και στον απλό αναγνώστη και επισκέπτη που δεν έχει ειδικά επιστημονικά ενδιαφέροντα, μια ελκυστική οπτική της αρχαιότητας, τόσο για τις γνωστές όσο και για τις αθέατες διαστάσεις των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, με μια απαράμιλλη αισθητική. Επιπλέον, η ίδια εκδοτική προσπάθεια, έχει δώσει σε πλείστους συνάδελφους αρχαιολόγους τη δυνατότητα να παρουσιάσουν το έργο τους, να τεκμηριώσουν τη δουλειά τους και κυρίως να προβάλλουν μέσα από αυτή τη δική τους συμβολή στην επιστήμη. Σε περιόδους που η εξειδικευμένη γνώση δύσκολα βρίσκει διόδους προσέγγισης των ευρέων κοινωνικών στρωμάτων, οι εκδόσεις αυτές ανοίγουν δρόμους επικοινωνίας του ειδικού επιστήμονα με την κοινωνία.»
Στην ομιλία του ο κος Βαγγέλης Χρόνης, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση, σημείωσε: «Οι εκδόσεις του Κύκλου των Μουσείων τυπώνονται σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων στην ελληνική και την αγγλική γλώσσα και στέλνονται τιμής ένεκεν σε επιλεγμένους αποδέκτες, υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες και μορφωτικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ταυτόχρονα, η ηλεκτρονική έκδοση των τόμων είναι προσβάσιμη στο ευρύ κοινό, ώστε όποιος επιθυμεί να μπορεί να ξεφυλλίσει τις σελίδες τους ή να τους αξιοποιήσει ως εκπαιδευτικό εργαλείο στο πλαίσιο του μαθήματος στη σχολική ή πανεπιστημιακή αίθουσα. Την ίδια στιγμή, το πολύτιμο φωτογραφικό υλικό που δημιουργείται σε κάθε έκδοση παραδίδεται πλήρες, ενημερωμένο και σε υψηλή ανάλυση στην εκάστοτε Εφορεία Αρχαιοτήτων και το Εθνικό Αρχείο Μνημείων, προσφέροντας τη δυνατότητα να αξιοποιηθεί για την περαιτέρω ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς εντός και εκτός συνόρων.».
Η συγγραφέας του τόμου, κα Άλκηστις Παπαδημητρίου, ανέφερε: «Πολλές γενιές επιστημόνων, μετά τις εντυπωσιακές ανακαλύψεις του Ερρίκου Σλήμαν, επωμίστηκαν το βαρύ φορτίο της δόκιμης αρχαιολογικής έρευνας, της δημοσίευσης των αποτελεσμάτων των ανασκαφών αλλά και της συντήρησης και προστασίας των μνημειακών καταλοίπων του τόπου που έδωσε το όνομά του σε έναν από τους σημαντικότερους πολιτισμούς της ελληνικής προϊστορίας. Ως κορύφωση αυτής της πορείας ανασύστασης της ιστορικής αλήθειας και κοινωνικοποίησης της γνώσης ιδρύθηκε το 2003 ένα νέο τοπικό μουσείο κοντά στον αρχαιολογικό χώρο. Αποδεχόμενη την πρόταση του Κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση να παρουσιάσω τις Μυκήνες στη δημοφιλή σειρά των διακεκριμένων εκδόσεων “Ο Κύκλος των Μουσείων” αισθάνθηκα πως για μία ακόμη φορά έλαχε σε μένα ο κλήρος να προβάλω τα επιτεύγματα των προγόνων μου και να τιμήσω το τιτάνιο έργο σπουδαίων ερευνητών της αρχαιότητας.»
Φυλλομετρώντας τον τόμο Το βιβλίο «Μυκήνες» αριθμεί συνολικά 328 σελίδες και εικονογραφήθηκε με 482 φωτογραφίες του κ. Σωκράτη Μαυρομμάτη. Oι φωτογραφίες δίνουν μια εξαιρετική ευκαιρία να δει κανείς από κοντά τη μικροτεχνία των Μυκηνών, όπως τους σφραγιδόλιθους και τα περιδέραια από πολύχρωμους ημιπολύτιμους λίθους, που συχνά επισκιάζονται από τα μεγαλύτερα εκθέματα του μουσείου. Το εξώφυλλο του τόμου κοσμεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου, ένα από τα πολλά τερατόμορφα ανθρωπόμορφα είδωλα που βρέθηκαν στον «Ναό» του Θρησκευτικού Κέντρου των Μυκηνών (13ος αι. π.Χ.), έργα μοναδικά, καθώς σε ολόκληρη τη μυκηναϊκή τέχνη δεν υπάρχουν ακριβή παράλληλα. «Στον “Ναό” είχε μια μικρή σκάλα που οδηγούσε σε δωμάτιο, όπου κανείς άνοιγε και έκλεινε. Σε αυτό το δωμάτιο βρέθηκαν τα περισσότερα είδωλα. Φαίνεται πως φυλάσσονταν εκεί πριν και μετά από κάποιες πομπές που διοργανώνονταν στο πλαίσιο θρησκευτικών τελετών. Την τελευταία φορά, όμως, φυλάχτηκαν και σφραγίστηκαν γιατί κάποιος λόγος υπήρχε. Αν το συνδέσουμε με το τέλος του 13ου αι. π.Χ., οπότε ο μυκηναϊκός πολιτισμός δέχεται ένα ισχυρότατο πλήγμα, θα καταλάβουμε ότι τα σφράγισαν εκεί και δεν κατάφεραν ποτέ να τα ξαναβγάλουν. Αυτό ήταν και καλό γιατί τα ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι που έσκαψαν εκεί», σημείωσε η κα Παπαδημητρίου, ενώ σε σελίδα του τόμου, διαβάζουμε για τα είδωλα: «[…] Ωστόσο, ό,τι κι αν απεικόνιζαν τα είδωλα, πρέπει να δεχτούμε πως χρησιμοποιήθηκαν σε κάποιες από τις τελετές που οργάνωνε το ιερατείο. Η μοναδικότητά τους, η συνειδητή επιλογή της τρομακτικής τους όψης, αλλά και το γεγονός ότι ήταν εσωτερικώς κενά, καθιστούν ελκυστική την υπόθεση ότι θα τα περιέφεραν σε κάποιες πομπές στηριγμένα σε κοντάρια. Αν μάλιστα οι τελετές αυτές διαδραματίζονταν τη νύχτα, με το φως των δαυλών, η περιφορά τους θα ήταν ιδιαίτερα υποβλητική.»
Διαθεσιμότητα της έκδοσης Η νέα έκδοση γίνεται στην ελληνική και αγγλική γλώσσα και λόγω του μη εμπορικού χαρακτήρα της διανέμεται δωρεάν στις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας, σε βιβλιοθήκες, μουσεία, ερευνητικά κέντρα και φορείς επιστήμης και πολιτισμού στην Ελλάδα. Παράλληλα, με σκοπό την προβολή της Ελλάδας, υλοποιείται ευρύ πρόγραμμα αποστολής στο εξωτερικό που συμπεριλαμβάνει τα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου, φημισμένα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, διεθνείς οργανισμούς και φορείς για τις τέχνες.
Η ηλεκτρονική έκδοση του τόμου είναι ελεύθερα προσβάσιμη στα ελληνικά και τα αγγλικά από τον ιστότοπο του Ιδρύματος www.latsis-foundation.org.
