Toυ Γιώργου Σακκά
Από την Παρασκευή 20 έως την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2015, η Ελλάδα συμμετέχει στην Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εξέτασης για τον HIV και τις ηπατίτιδες Β και C.
Οι οργανώσεις «Κέντρο Ζωής», «PRAKSIS», ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή» και ο Σύλλογος Ασθενών Ήπατος Ελλάδος «Προμηθέας» υλοποιούν δράσεις παροχής δυνατότητας δωρεάν εξετάσεων με την εξελιγμένη μέθοδο «rapid test» και ενημέρωσης για θέματα σεξουαλικής αγωγής και υγείας, στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα καταγράφονται ετησίως κατά μέσα όρο 900 νέες διαγνώσεις HIV/AIDS και 4.000 διαγνώσεις ηπατίτιδας C. Σημαντικό ποσοστό των νέων διαγνώσεων γίνονται καθυστερημένα, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται η υγεία των ατόμων και να αυξάνεται η πιθανότητα επιπολασμού. Για το λόγο αυτό, μία από τις πιο σημαντικές ασπίδες για τον περιορισμό της μετάδοσής τους και για την καταπολέμηση του στίγματος, είναι η γνώση και η πρόληψη.
Η «Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εξέτασης» αποσκοπεί στην ανάδειξη της σημασίας της πρόληψης και της τακτικής εξέτασης και στην ενίσχυση της δημόσιας συζήτησης για την ιατρική και κοινωνική διάσταση του HIV/AIDS και την ηπατιτίδων.
Προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τη σημασία της πρόληψης, παραθέτουμε τα πρόσφατα ιδιαίτερα σημαντικά ευρήματα της πρώτη Εθνικής Επιδημιολογικής Μελέτης των λοιμωδών νοσημάτων ηπατίτιδας Β (HBV), ηπατίτιδας C (HCV) και της HIV λοίμωξης, Hprolipsis, που παρουσιάστηκαν πρόσφατα.
Ειδικότερα, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, με επιστημονική υπεύθυνη την αναπληρώτρια καθηγήτρια κ. Τουλούμη Γιώτα και σε συνεργασία με όλες τις Ιατρικές Σχολές των ελληνικών πανεπιστημίων και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις «Γιατροί του Κόσμου» και «PRAKSIS», οργάνωσε και υλοποίησε στο πλαίσιο της Πράξης «Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Προγράμματος Έλεγχου Ιογενών Ηπατιτίδων B, C και HIV Λοίμωξης στο Γενικό Πληθυσμό και σε Μετακινουμένους Πληθυσμούς» και με συγχρηματοδότηση από κοινοτικούς (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους, τη μελέτη Hprolipsis. Η Hprolipsis συνδυάζει συλλογή δεδομένων υγείας και ιατρικών εξετάσεων καθώς και δράσεις ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης σε τυχαία επιλεγμένο δείγμα του ελληνικού πληθυσμού ενηλίκων και σε ευάλωτους πληθυσμούς (Μετανάστες και Τσιγγάνοι/Ρομά).
Ταυτότητα μελέτης
Γενικός Πληθυσμός
Δείγμα: 6000 άτομα, ≥ 18 ετών. Μεθοδολογία επιλογής δείγματος: Πολυσταδιακή, στρωματοποιημένη δειγματοληψία κατά συστάδες στον μόνιμο πληθυσμό της Ελλάδας με βάση την απογραφή του 2011.
Μετανάστες
Δείγμα: 600 άτομα, ≥ 18 ετών, προερχόμενοι από χώρες εκτός ευρωζώνης, που διαμένουν στη χώρα >6 μήνες (κατά δήλωση). Αναζήτηση συμμετεχόντων στα πολυϊατρεία των Γιατρών του Κόσμου και της PRAKSIS και σε συνεργασία με μεταναστευτικές κοινότητες. Περιοχές: Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Χανιά. Μέθοδος δειγματοληψίας: Μη τυχαία δειγματοληψία ποσοστώσεων.
Τσιγγάνοι/Ρομά
Δείγμα: 500 άτομα, ≥ 18 ετών. Περιοχές: Αττική, Πελοπόννησος, Μακεδονία, Θεσσαλία. Από κάθε περιοχή επιλέχτηκαν αναλογικά άτομα από 3 τύπους κατοικίας: οικισμό σπιτιών, μικτό οικισμό (σπίτια και παράγκες), αμιγή οικισμό με παράγκες. Μέθοδος δειγματοληψίας: Μη τυχαία δειγματοληψία ποσοστώσεων.
Αποτελέσματα
Παρουσιάζονται αποτελέσματα από 4709 άτομα του γενικού πληθυσμού, 501 μετανάστες και 530 Τσιγγάνους/Ρομά. Οι μετανάστες και οι Τσιγγάνοι/Ρομά ήταν πολύ μικρότερης ηλικίας συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό (διάμεση ηλικία 55, 36,7 και 34,2 έτη για το γενικό πληθυσμό, μετανάστες και Τσιγγάνους/Ρομά αντίστοιχα). Οι μισοί Τσιγγάνοι/Ρομά (50,2%) δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο. Αντίθετα, το εκπαιδευτικό επίπεδο του γενικού πληθυσμού και των μεταναστών ήταν αρκετά υψηλό με το 50,5% του γενικού πληθυσμού και το 43,2 των μεταναστών να έχουν ολοκληρώσει 9 έτη εκπαίδευσης.
• Μεγάλο ποσοστό και από τους 3 πληθυσμούς (22,5% στο γενικό πληθυσμό, 19,8% στους μετανάστες και 37,3% στους Τσιγγάνους/Ρομά) δήλωσε ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στην πρόσβασή του σε ιατρικές εξετάσεις και στη θεραπεία. Οι οικονομικοί λόγοι ήταν οι πιο συχνά αναφερόμενοι λόγοι μη πρόσβασης (71%, 36,3% και 74,1% για τους 3 πληθυσμούς αντίστοιχα). Κοινωνικοί λόγοι όπως αδυναμία λήψης σχετικής άδειας από τη δουλειά, μεγάλη λίστα αναμονής και δυσκολία να κλειστεί ραντεβού επίσης ήταν, επίσης, συχνά αναφερόμενοι (38%, 47,8% και 39,6% αντίστοιχα). Λόγοι που σχετίζονται με τη μετανάστευση όπως δυσκολία επικοινωνίας λόγω γλώσσας, έλλειψη νομιμοποιητικών εγγράφων και φόβος απέλασης ήταν ιδιαίτερα σημαντικοί για τους μετανάστες (41,4%) ενώ η έλλειψη εγγράφων ήταν σημαντική και για τους Τσιγγάνους/Ρομά.
• Ενώ το επίπεδο γνώσης σχετικά με τους τρόπους μετάδοσης των ιογενών ηπατιτίδων και της HIV λοίμωξης ήταν σχετικά υψηλό στο γενικό πληθυσμό και τους μετανάστες (κυμαίνεται 60-62% για τον γενικό πληθυσμό, 48-63% για τους μετανάστες) υπάρχει και μεγάλο ποσοστό παρανοήσεων και στους 2 πληθυσμούς που μπορούν να οδηγήσουν σε αποκλεισμούς, περιθωριοποίηση και φόβο. Έτσι 54-59% του γενικού πληθυσμού και 50-62% των μεταναστών πιστεύουν λανθασμένα ότι οι λοιμώξεις αυτές μπορούν να μεταδοθούν είτε με την καθημερινή κοινωνική επαφή, το φιλί, την κοινή χρήση οικιακών σκευών, κοινή χρήση τουαλέτας είτε με το τσίμπημα του κουνουπιού. Το επίπεδο γνώσεων στους Τσιγγάνους-Ρομά ήταν χαμηλό (35-45%) ενώ τα ποσοστά παρανοήσεων ιδιαίτερα υψηλά (76-78%). Σε όλες τις περιπτώσεις το επίπεδο γνώσεων είναι υψηλότερο σε άτομα υψηλότερου εκπαιδευτικού και κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.
• Το ποσοστό των ατόμων με θετικό αντιγόνο επιφανείας (HBsAg –ηπατίτιδα Β) ήταν χαμηλό στο γενικό πληθυσμό (εκτιμώμενος επιπολασμός 1,27% αλλά αυξημένο στους μετανάστες (7,5%) και στους Τσιγγάνους/Ρομά (7,74%). Το ποσοστό των ατόμων με αντισώματα έναντι της ηπατίτιδας C ήταν χαμηλό στο γενικό πληθυσμό (0,73) και τους Τσιγγάνους-Ρομά (1,39%,)αλλά σχετικά υψηλότερο στους μετανάστες (3,5%) . Ο επιπολασμός της HIV λοίμωξης ήταν χαμηλός και στους 3 πληθυσμούς (Γενικός πληθυσμός: 0,07%, Μετανάστες: 0,7%,Τσιγγάνοι-Ρομά: 0%). Ο επιπολασμός αντιγόνου επιφανείας στους μετανάστες αντανακλά τον επιπολασμό της χώρας προέλευσής τους. Στους Τσιγγάνους-Ρομά, ο επιπολασμός ήταν ιδιαίτερα υψηλός σε περιοχές με κακές συνθήκες διαβίωσης (αμιγείς καταυλισμοί). Ανάμεσα σε αυτούς που βρέθηκαν με θετικό αντιγόνο επιφανείας, οι περισσότεροι δεν το γνώριζαν (64,5% στο γενικό πληθυσμό, 63,5% στους μετανάστες και 77,0% στους Τσιγγάνους-Ρομά). Τα ποσοστά αυτά ήταν ακόμη μεγαλύτερα ανάμεσα σε αυτούς που είχαν θετικό αντίσωμα έναντι της ηπατίτιδας C (70,0%, 66,7% και 85,7% αντίστοιχα).
• Συνολικά το ποσοστό των ατόμων που είχαν εξεταστεί στο παρελθόν για κάποιο από τα λοιμώδη αυτά νοσήματα είναι χαμηλό σε όλους τους πληθυσμούς (31%, 39,1% και 20,1% αντίστοιχα). Η πιθανότητα να έχει ελεγχθεί κάποιος ήταν μεγαλύτερη σε άτομα μικρότερης ηλικίας και σε άτομα με υψηλότερο εκπαιδευτικό και κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο.
