Μια φιλόδοξη στρατηγική για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος της Ευρώπης πρότεινε σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση, η θεματική στρατηγική για την προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος έχει ως στόχο να διασφαλίσει την επίτευξη υγιούς περιβάλλοντος όλων των θαλάσσιων υδάτων της ΕΕ μέχρι το 2021 προστατεύοντας το πολύτιμο αυτό κεφάλαιο, το οποίο αποτελεί τη βάση από την οποία εξαρτώνται οι οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες που έχουν σχέση με τη θάλασσα. Αυτή είναι η δεύτερη θεματική στρατηγική την οποία υιοθετεί η Επιτροπή σύμφωνα με τις διατάξεις του Έκτου Προγράμματος Δράσης στον τομέα του Περιβάλλοντος. Η στρατηγική αυτή θα αποτελέσει ένα βασικό συστατικό στοιχείο της μελλοντικής ναυτιλιακής πολιτικής, η οποία θα προταθεί από την Επιτροπή το 2006.
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος Σταύρος Δήμας είπε: «Οι ευρωπαϊκές θάλασσες και ωκεανοί συμβάλλουν σε τεράστιο βαθμό στην ποιότητα της ζωής μας και την οικονομική ευημερία μας, αλλά υφίστανται φθορά λόγω της υπερεκμετάλλευσης, της ρύπανσης, των κλιματικών αλλαγών και μιας σειράς άλλων παραγόντων. Αυτός είναι ένας τομέας στον οποίο υπάρχει επιτακτική ανάγκη για την ύπαρξη ευρωπαϊκής περιεκτικής και ολοκληρωμένης προσέγγισης. Επιθυμούμε να διασφαλίσουμε για τους ευρωπαίους πολίτες τη δυνατότητα, τόσο σήμερα όσο και στο μέλλον, να ωφελούνται από θάλασσες και ωκεανούς που είναι ασφαλείς, καθαροί, και οι οποίοι διαθέτουν υγιές και πλούσιο περιβάλλον».
Όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της Κομισιόν, σήμερα παρατηρείται σημαντική απώλεια θαλάσσιας βιοποικιλότητας λόγω της μόλυνσης που προκαλείται από επικίνδυνες ουσίες, υπερβολικά θρεπτικά συστατικά, από τις επιπτώσεις της εμπορικής αλιείας ή των κλιματικών αλλαγών – για να αναφέρουμε μερικές μόνο απειλές. Τα αποδεικτικά στοιχεία της επιδείνωσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος συνεχίζουν να συσσωρεύονται, δείχνοντας εν δυνάμει αμετάκλητες αλλαγές - όπως φανερώνει η ανεπαρκής κατάσταση ορισμένων ιχθυαποθεμάτων στην Ευρώπη ή οι επιπτώσεις του ευτροφισμού στη θαλάσσια οικολογία της Βαλτικής Θάλασσας.
Η τρέχουσα επιδείνωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η συναφής διάβρωση του οικολογικού κεφαλαίου της θέτει σε κίνδυνο τη δημιουργία ευκαιριών πλούτου και απασχόλησης από τους ωκεανούς και τις θάλασσες της Ευρώπης, π.χ. από την αλιεία και τον τουρισμό.
Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής, η Επιτροπή ανέπτυξε ένα πλαίσιο ολοκληρωμένης πολιτικής προκειμένου να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των πιέσεων και των αρνητικών επιπτώσεων στο θαλάσσιο περιβάλλον. Το πλαίσιο αυτό καθορίζει σαφείς και επιχειρησιακές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τον τρόπο επίτευξης καλής περιβαλλοντικής κατάστασης για όλες τις θαλάσσιες περιοχές της ΕΕ μέχρι το 2021. Η στρατηγική περιλαμβάνεται σε μια ανακοίνωση, η οποία συνοδεύεται από πρόταση για την έκδοση οδηγίας, ενώ η ανάλυση για την υποστήριξη της ανάπτυξης της στρατηγικής περιλαμβάνεται σε συνημμένη αξιολόγηση επιπτώσεων. Η στρατηγική θα στηριχθεί σε όσα έχουν μέχρι σήμερα επιτευχθεί σε όλα τα επίπεδα διαχείρισης για την προστασία των ευρωπαϊκών θαλασσών.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ μοιράζονται την ευθύνη για έναν αριθμό διαφορετικών θαλάσσιων περιοχών, κάθε μία από τις οποίες έχει τα δικά της συγκεκριμένα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά (Βαλτική Θάλασσα, Βορειοανατολικός Ατλαντικός, Μεσόγειος). Προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι περιφερειακές διαφορές, η πρόταση της Επιτροπής καθορίζει κοινούς στόχους και μεθόδους, οι οποίες, ωστόσο, πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή στο επίπεδο των θαλάσσιων περιφερειών. Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μέλη που μοιράζονται μια θαλάσσια περιοχή, υποχρεούνται να συνεργάζονται στενά για την ανάπτυξη σχεδίων που έχουν ως στόχο τη διασφάλιση καλής περιβαλλοντικής κατάστασης στα αντίστοιχα θαλάσσια ύδατά τους. Τα σχέδια αυτά πρέπει να περιλαμβάνουν λεπτομερή αξιολόγηση της κατάστασης του περιβάλλοντος, ορίζοντας την έννοια του όρου «επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης» στο πλαίσιο κάθε περιφερειακής θάλασσας. Θα περιλαμβάνουν επίσης σαφείς περιβαλλοντικούς στόχους και προγράμματα παρακολούθησης. Δεν θα θεσπιστούν ειδικά μέτρα διαχείρισης σε επίπεδο ΕΕ, αλλά τα σχέδια πρέπει να ελέγχονται και να εγκρίνονται από την Επιτροπή.
Τα κράτη μέλη της ΕΕ μοιράζονται θαλάσσιες περιοχές με μη κοινοτικές χώρες και η επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης προϋποθέτει στενή συνεργασία με τις τρίτες αυτές χώρες. Τα κράτη μέλη θα ενθαρρυνθούν να εργαστούν στο πλαίσιο υφισταμένων περιφερειακών συμβάσεων στον τομέα της θάλασσας, στο πλαίσιο των οποίων διατίθεται μεγάλη εμπειρία στην προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Κάθε κράτος μέλος θα καταρτίσει ένα πρόγραμμα μέτρων που παρουσιάζουν την καλύτερη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας με στόχο την επίτευξη καλής περιβαλλοντικής κατάστασης των θαλασσών. Θα απαιτούνται αξιολογήσεις επιπτώσεων πριν τη θέσπιση οποιουδήποτε νέου μέτρου, συμπεριλαμβανομένων λεπτομερών αναλύσεων κόστους-ωφέλειας των προτεινόμενων μέτρων. Τα εθνικά προγράμματα θα πρέπει να εγκρίνονται από την Επιτροπή.
