Του Μιχάλη Ψύλου
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε με αρκετά άνετη πλειοψηφία τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) που θα στηρίξει τους ευρωπαίους αγρότες τα επόμενα επτά χρόνια. Αν και ελαφρώς μειωμένα τα κονδύλια σε σχέση με την περίοδο 2014-2020 -με πιστώσεις 387 δισ. ευρώ- οι δαπάνες της ΚΑΠ παραμένουν οι μεγαλύτερες στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως και σε κάθε νέο οικονομικό έτος, στόχος είναι να προωθηθεί μια πιο «πράσινη» ΚΑΠ χωρίς να επιβαρύνει πολύ τους αγρότες που ήδη υπόκεινται σε πολυάριθμους κανονισμούς και προϋποθέσεις.
Η κλιματική κρίση που περιγράφεται σε όλες τις επιστημονικές εκθέσεις, έχει ασκήσει πρόσθετη πίεση σε αυτές τις διαπραγματεύσεις, επειδή παρά τις προσπάθειες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, ο αγροτικός τομέας παραμένει ισχυρός εκπομπός αερίων του θερμοκηπίου.
Δύο καινοτομίες
Δύο καινοτομίες υποτίθεται ότι θα διευκολύνουν την επιτάχυνση του μετασχηματισμού της ευρωπαϊκής γεωργίας. Η μεταρρύθμιση δημιουργεί ένα νέο σύστημα υποστήριξης, που ονομάζεται «οικολογικό σύστημα», το οποίο συνδέει την καταβολή της βοήθειας με την επίτευξη πρόσθετων θετικών πρακτικών: Τα κράτη θα πρέπει να αφιερώσουν το 25% της άμεσης βοήθειας από τον πρώτο πυλώνα σε αυτές τις νέες τεχνικές, είτε πρόκειται για διαφοροποίηση καλλιεργειών ή αγρανάπαυση και βιολογική γεωργία.
Η δεύτερη καινοτομία που έρχεται σε αντίθεση με τον ισχυρό συγκεντρωτισμό των προηγούμενων πρακτικών συνίσταται στο να επιτραπεί στα κράτη μέλη, τα οποία το καθένα έχει τη δική του γεωργική ιδιαιτερότητα, ένα μεγάλο περιθώριο για την εφαρμογή αυτών των νέων κινήτρων. Ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ ,Γιάνους Βοιτσεχόβσκι είπε οτι «ήταν ένας δύσκολος συμβιβασμός, αλλά νομίζω ότι είναι ο καλύτερος που θα μπορούσε να επιτευχθεί.» Μίλησε για ένα «καλό αποτέλεσμα» που θα μπορούσε να εξασφαλίσει «τη μετάβαση σε πιο βιώσιμη γεωργία».
Αν και η απόφαση υποστηρίχθηκε ευρέως απο Ευρωβουλευτές του ΕΛΚ , και εντός της σοσιαλιστικής ομάδας, οι Πράσινοι και Αριστερά μίλησαν για έλλειψη οικολογικής φιλοδοξίας και «πράσινο ξέπλυμα ». Σύμφωνα με τον Λιθουανό οικολόγο ευρωβουλευτή Μπρόνις Ρόουπ , αυτή η «νέα ΚΑΠ δεν καθιστά δυνατή την επίλυση των κοινωνικών ανισοτήτων, ούτε την επίτευξη των στόχων της προστασίας του περιβάλλοντος».
Ο εκπρόσωπος αγροτικής πολιτικής των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Μάρτιν Χάουσλινγκ, έκανε λόγο για «μαύρη μέρα για τους αγρότες στην Ευρώπη». Επέκρινε το γεγονός ότι τα μέτρα προστασίας του κλίματος που εγκρίθηκαν από την ΕΕ, όπως η Πράσινη Συμφωνία και η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο τραπέζι» δεν βρήκαν ανταπόκριση στην νέα ΚΑΠ.
Αυτή η νέα έκδοση της ΚΑΠ «δεν είναι τέλεια» παραδέχτηκε η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Αν Σαντέρ, «αλλά έχουμε επανεξετάσει σε μεγάλο βαθμό τις οικολογικές μας φιλοδοξίες». Σύμφωνα με την Σαντέρ, το 90% των πιστώσεων που θα διατεθούν , για παράδειγμα,στους αγρότες στο μέλλον στη Γαλλία θα συνδέονται με αγροπεριβαλλοντικές πρακτικές, έναντι 30% που είναι σήμερα. «Η μεταρρύθμιση θα έχει ως αποτέλεσμα μια ισορροπία μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης της γεωργίας και της προστασίας του περιβάλλοντος και του κλίματος».
Εθνικό στρατηγικό σχέδιο
Κάθε κράτος πρέπει να προετοιμάσει μέχρι το τέλος του έτους ένα «εθνικό στρατηγικό σχέδιο» που να περιγράφει λεπτομερώς τη χρήση που προτίθεται να κάνει για τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαληθεύσει τη συμμόρφωση αυτών των γεωργικών πολιτικών με τους δηλωμένους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας.
Τουλάχιστον το 10% των άμεσων ενισχύσεων πρέπει να ανακατανεμηθεί σε μικρές και μεσαίες εκμεταλλεύσεις.
Τα κράτη πρέπει να χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον το 3% του προϋπολογισμού για να στηρίξουν τους νέους αγρότες. Τέλος, δημιουργείται μόνιμο «αποθεματικό κρίσης» τουλάχιστον 450 εκατ. ευρώ σε περίπτωση αστάθειας των τιμών.
