Του Πάρη Τσιριγώτη, [email protected]

Οι συνολικοί όγκοι διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως το 2020 έναντι του 2019 μειώθηκαν ελάχιστα (0,7%) αν αναλογιστεί κανείς τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν λόγω της πανδημικής κρίσης.

Η «Ν» παρουσιάζει τη λίστα με τα 100 μεγαλύτερα λιμάνια του κόσμου σύμφωνα με την κίνηση που καταγράφηκε στις αποβάθρες των κορυφαίων εγκαταστάσεων διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων το 2020, με το «χρυσό» να πηγαίνει για άλλη μια χρονιά στη Σαγκάη. Μετά την 9η και συγκεκριμένα στη 10η θέση βρίσκουμε λιμάνι εκτός Ασίας, και αυτό είναι ευρωπαϊκό, του Ρότερνταμ. Το λιμάνι του Πειραιά βρέθηκε στην 28η θέση, σημειώνοντας πτώση στη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων κατά 3,7% σε σχέση με το 2019. Πιο αναλυτικά, στην πρώτη θέση των 100 λιμανιών του κόσμου του Lloyd's List, για 11η φορά, παρέμεινε το 2020 το λιμάνι της Σαγκάης, ο μεγαλύτερος κινεζικός ναυτιλιακός κόμβος διαχείρισης κοντέινερ στον κόσμο, απ’ όπου το 2020 διακινήθηκαν 43.503.400 κοντέινερ, έναντι 43.303.000 το 2019 (αύξηση 0,5%). Στο λιμάνι Yangshan Deepwater της Σαγκάης βρίσκεται ο τερματικός σταθμός Yangshan Phase IV, ο μεγαλύτερος αυτοματοποιημένος κόμβος εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, που ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Δεκέμβριο του 2017. Ο συγκεκριμένος σταθμός είναι εξοπλισμένος με κρηπιδώματα μήκους 2,4 χιλιομέτρων, 21 γερανούς κρηπιδώματος, 108 γερανογέφυρες τοποθετημένες σε σιδηροτροχιές και 125 αυτοματοποιημένα οχήματα καθοδήγησης. Σύμφωνα με στοιχεία, στον τερματικό σταθμό Yangshan Phase IV κάθε γερανογέφυρα από τις 21 που λειτούργησαν συνολικά την ίδια μέρα χειρίστηκε πάνω από 1.000 TEUs, ένα ακραίο και σπάνιο επίπεδο παραγωγικότητας στον τομέα των διεθνών λιμένων. Σημειώνεται ότι το 2020 διακινήθηκαν από τον σταθμό 4,2 εκατ. TEUs. Τον Ιούνιο του 2020 ιδρύθηκε ένα κέντρο τηλεχειρισμού σε ένα κτήριο γραφείων, περίπου 100 χλμ. μακριά από τον αυτοματοποιημένο τερματικό, με την εφαρμογή των σταθερών δικτύων κινητής τηλεφωνίας πέμπτης γενιάς. Γνωστή ως F5G, η νέα τεχνολογία έχει βελτιώσει σημαντικά την απόσταση, την ταχύτητα και την αξιοπιστία των συνδέσεων, επιτρέποντας στον τερματικό σταθμό να λειτουργεί πολύ πιο αποτελεσματικά. Ο τελευταίος πενταετής σχεδιασμός που δημοσιεύθηκε από τη δημοτική κυβέρνηση της Σαγκάης έχει θέσει ως στόχο το λιμάνι της πόλης να φτάσει τα 47 εκατ. TEUs έως το 2025, εκ των οποίων τα 25 εκατ. θα επιτευχθούν από το Yangshan Deepwater. Αυτό σημαίνει ότι το Yangshan όχι μόνο θα γίνει η μελλοντική κινητήρια δύναμη ανάπτυξης, αλλά θα φέρει επίσης οποιαδήποτε επιπλέον κίνηση μετατοπίζεται από άλλες λιμενικές περιοχές της Σαγκάης. Αυτό θα απαιτήσει περαιτέρω βελτίωση του συστήματος μεταφορών και logistics του λιμανιού, εκτός από ένα ευνοϊκό μακροοικονομικό περιβάλλον. Πάντως το 2022 ο κινεζικός ναυτιλιακός κόμβος, λόγω των αυστηρών μέτρων για τα κρούσματα κορονοϊού που έχουν επιβάλει οι αρχές, εξάντλησε τη χωρητικότητά του και οι εισαγωγείς δεν μπορούσαν σε πολλές περιπτώσεις να παραλάβουν τα εμπορεύματά τους, καθώς ο χρόνος αναμονής για ελλιμενισμό των πλοίων κυμαινόταν από 24 έως 48 ώρες. Στις πρώτες πέντε θέσεις μετά το λιμάνι της Σαγκάης βρίσκεται αυτό της Σιγκαπούρης, το οποίο διακίνησε 36.870.900 κοντέινερ το 2020 έναντι 37.195.636 το 2019 (πτώση 0,9%), και τα κινεζικά λιμάνια NingboZhoushan, με διακίνηση 28.720.000 εμπορευματοκιβωτίων το 2020 έναντι 27.530.000 το 2019 (αύξηση 4,3%), Shenzhen, με 26.550.000 κοντέινερ το 2020 έναντι 25.770.000 το 2019 (+3%), και Guangzhou, με 23.505.300 κοντέινερ το 2020 έναντι 23.236.200 το 2019 (+1,2%).

Το πρώτο ευρωπαϊκό λιμάνι Στη 10η θέση βρίσκεται το λιμάνι του Ρότερνταμ, που παραμένει το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό λιμάνι από άποψης διακίνησης όγκου κιβωτίων και είναι το μόνο μη ασιατικό στις δέκα πρώτες θέσεις. Το 2020 διακίνησε 14.349.446 κοντέινερ έναντι 14.810.804 TEUs το 2019 (πτώση 3,1%). Το πρώτο τρίμηνο του 2020, οι όγκοι μειώθηκαν κατά 4,7%, καθώς η ευρωπαϊκή οικονομία άρχισε να αισθάνεται τον πρώτο αντίκτυπο της πανδημίας, με τους όγκους πωλήσεων εκτός Κίνας να σημειώνουν δραματική πτώση. Στην 11η θέση βρίσκεται το λιμάνι του Dubai στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το 2020 διακίνησε συνολικά 13.488.000 εμπορευματοκιβώτια έναντι 14.111.000 εμπορευματοκιβωτίων το 2019, σημειώνοντας πτώση 4,4%. Το τέταρτο τρίμηνο του 2020, ωστόσο, οι όγκοι αυξήθηκαν κατά 0,3%, στα 3,4 εκατ. TEUs, ενώ η αυξητική τάση συνεχίστηκε το πρώτο τρίμηνο του 2021, με τα 3,5 εκατ. TEUs που διακινήθηκαν να αντιπροσωπεύουν αύξηση 2,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2020. Φυσικά, όπως και η πλειονότητα των μεγάλων λιμανιών, επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους περιορισμούς που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας. Στη θέση Νο17 βρίσκεται το λιμάνι του Λος Άντζελες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το 2020 διακίνησε συνολικά 9.213.400 εμπορευματοκιβώτια έναντι 9.337.632 το 2019 (πτώση 1,3%). Το λιμάνι σημείωσε μείωση από έτος σε έτος, ενώ τον Μάρτιο του 2020 ο εκτελεστικός διευθυντής του αναγνώρισε την πτωτική τάση, αποδίδοντάς τη σε χαμηλά επίπεδα εργοστασιακής παραγωγής στην Κίνα. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν από τον Αύγουστο του 2020, όταν το λιμάνι είδε τον πρώτο μήνα βελτίωσης σε σχέση με το 2019, καθώς 961.833 TEUs διακινήθηκαν από τις αποβάθρες, αντιπροσωπεύοντας αύξηση 11,7%.

Πτώση 3,7% για τον Πειραιά Στην 28η θέση στη λίστα βρίσκεται το λιμάνι του Πειραιά, το οποίο, μετά από τέσσερα χρόνια αχαλίνωτης ανάπτυξης, υπέστη μείωση της διακίνησης λόγω της πανδημίας του νέου κορονοϊού. Το 2020 διακίνησε συνολικά 5.437.477 εμπορευματοκιβώτια έναντι 5.648.056 το 2019, σημειώνοντας πτώση 3,7%. Οι τερματικοί σταθμοί ΙΙ και ΙΙΙ στον Σταθμό εμπορευματοκιβωτίων του Πειραιά, που ανήκει στην Cosco Shipping Ports, παρουσίασαν πτώση κατά 5,1%, με λιγότερο από 4,9 εκατ. TEUs. Ωστόσο, ο προβλήτας 1, ο μικρότερος τερματικός σταθμός του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, σημείωσε αύξηση 10,5% στη διακίνηση, λόγω της ώθησης στις μεταφορτώσεις, κυρίως χάρη σε σχετική συμφωνία με τον ΣΕΠ. Παρά την πτώση το 2020, ο Πειραιάς παραμένει ένα μεγάλο ευρωπαϊκό λιμάνι στη Μεσόγειο και συνεχίζει να είναι στρατηγικός συνομιλητής μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Η Cosco Shipping Line πρόσθεσε πρόσφατα τον Πειραιά στην υπηρεσία της που συνδέει τα λιμάνια των ΗΠΑ και της Ασίας, με δύο εβδομαδιαίες στάσεις από πλοία ικανά να μεταφέρουν 10.000 κιβώτια το καθένα. Το ελληνικό λιμάνι είναι το μόνο ευρωπαϊκό σε αυτή την υπηρεσία. Το 2021 ο ΟΛΠ πραγματοποίησε επίσης επενδύσεις σε νέους γερανούς στοίβαξης, που μπορούν να εξυπηρετήσουν πλοία έως 20.000 TEUs και που θα ενισχύσουν τη χωρητικότητα κατά 30%, σε 1,3 εκατ. TEUs ετησίως. Μακροπρόθεσμα, με το τρέχον επενδυτικό σχέδιο για την επέκταση της χωρητικότητας του λιμανιού για τη διαχείριση 10 εκατ. TEUs, ο Πειραιάς φαίνεται ότι θα παραμείνει βασικός σταθμός στην περιοχή της Μεσογείου.

Ανθεκτική η Βαλένθια Μετά το λιμάνι του Πειραιά και στην 29η θέση το 2020 βρίσκεται το λιμάνι της Βαλένθιας. Το κορυφαίο λιμάνι εμπορευματοκιβωτίων της Ισπανίας δείχνει ανθεκτικότητα στη διατήρηση των όγκων στη χειρότερη περίοδο της πανδημίας. Κατόρθωσε να περιορίσει τις απώλειές του σε κουτιά σε μόλις 11.520 TEUs το 2020 σε σύγκριση με το 2019. Το 2020 διαχειρίστηκε 5.428.307 εμπορευματοκιβώτια έναντι 5.439.827 το 2019 (πτώση 0,2%). Η δημιουργία του νέου τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων στο ισπανικό λιμάνι από τη θυγατρική MSC Terminal Investment Ltd εκτιμάται ότι θα δώσει τελικά στη Βαλένθια χωρητικότητα 12,5 εκατ. TEUs όταν ολοκληρωθεί το 2024. Η Cosco Shipping έχει επίσης στρατηγικό μερίδιο στο λιμάνι μέσω της συμμετοχής 51% στη Noatum Ports, που λειτουργεί εγκαταστάσεις στο Μπιλμπάο και στη Βαλένθια. Σύμφωνα με τη διοίκηση του λιμανιού, έως το 2024 προβλέπονται επενδυτικά έργα 822 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει αναμόρφωση του σιδηροδρομικού του δικτύου και αναβαθμίσεις ενεργειακής απόδοσης, με νέα εναλλακτικά συστήματα παραγωγής ενέργειας, όπως αιολική και ηλιακή ενέργεια.

Επενδύσεις στο Βανκούβερ Στην 50ή θέση βρίσκεται το λιμάνι του Βανκούβερ στον Καναδά. Το 2020 διακίνησε συνολικά 3.467.521 εμπορευματοκιβώτια έναντι 3.398.860 το 2019 (πτώση 2%). Η διοίκηση του λιμανιού αναμένει ότι το διεθνές εμπόριο εμπορευματοκιβωτίων θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και πραγματοποιεί ανάλογα σχέδια. Η αναδιαμόρφωση και η επέκταση του υπάρχοντος τερματικού σταθμού εμπορευματοκιβωτίων Centerm -ενός από τους τέσσερις- θα αυξήσουν τη χωρητικότητα διακίνησης κατά δύο τρίτα, σε 1,5 εκατ. TEUs, από 900.000, και σύμφωνα με τη λιμενική αρχή αναμένεται να ολοκληρωθεί το 2022. Από τη γειτονική Τουρκία το λιμάνι Ambarli βρέθηκε στην 66η θέση. Το 2020 διακίνησε 2.887.800 εμπορευματοκιβώτια έναντι 3.104.882 το 2019 (πτώση 7%). Η ετήσια απόδοση του τουρκικού λιμανιού λόγω και της πανδημίας έπεσε κάτω από τα 3 εκατ. TEUs για πρώτη φορά από το 2017. Το τερματικό που διαχειρίζεται η China Merchants Ports Holding και η Cosco Shipping Ports σημείωσε πτώση κατά 5%, κάτι περισσότερο από 1,2 εκατ. TEUs. Το λιμάνι του Petersburg στη Ρωσία βρίσκεται στην 85η θέση. Το 2020 διακίνησε συνολικά 2.099.649 εμπορευματοκιβώτια έναντι 2.221.724 το 2019 (πτώση 5,5%). Το ρωσικό λιμάνι της Βαλτικής Θάλασσας υπέστη πτώση στη διεκπεραίωση, που προκλήθηκε από την πανδημία του κορονοϊού. Τέλος, τη λίστα με τα 100 μεγαλύτερα λιμάνια συμπληρώνει το λιμάνι του Jinzhou στην Κίνα. Το 2020 διακίνησε συνολικά 1.643.000 εμπορευματοκιβώτια έναντι 1.879.000 το 2019 (πτώση 12,6%). Στο πλαίσιο του σχεδίου εξυγίανσης στην επαρχία Liaoning, το Jinzhou και πολλά άλλα μεγάλα λιμάνια, συμπεριλαμβανομένων των Dalian και Yingkou, έχουν τεθεί υπό τη διαχείριση του China Merchants Port για να δημιουργηθούν συνέργειες. Τον Μάιο του 2021 το λιμάνι ξεκίνησε επίσης μια νέα υπηρεσία σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών προς τη Μόσχα, για να επεκτείνει τον λεγόμενο New Northeast Land-Sea Corridor, έναν εμπορικό δρόμο που η Κίνα σκοπεύει να αναπτύξει με τη Ρωσία και τη Μογγολία για να τονώσει την περιφερειακή οικονομία.

Αναστάτωση στους λιμένες Σημειώνεται ότι η αναταραχή που προκλήθηκε από την πανδημία του Covid-19 επηρέασε τη ναυτιλία και τις αλυσίδες εφοδιασμού σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας αναστάτωση στις λειτουργίες λιμένων και τερματικών σταθμών. Ο ιός του κορονοϊού εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο με ταχύτητα, αναγκάζοντας πολλές κυβερνήσεις να επιβάλουν lockdowns για να ανακόψουν το κύμα αύξησης των ποσοστών μόλυνσης. Η τελευταία έκδοση του Lloyd's List's One Hundred Ports κατέγραψε την κίνηση στις αποβάθρες των κορυφαίων εγκαταστάσεων διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων του κόσμου το 2020 - αναμφισβήτητα το πιο δύσκολο έτος που έχει βιώσει ποτέ η βιομηχανία λόγω της πανδημίας. Ο ρυθμός της ανάκαμψης, όχι μόνο στην Κίνα, αλλά και σε άλλα μέρη της Ασίας, της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής -κυρίως στις ΗΠΑ- το δεύτερο εξάμηνο του 2020 εξέπληξε πολλούς, κυρίως τις εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων. Οι συνολικοί όγκοι εμπορευματοκιβωτίων παγκοσμίως το 2020 έναντι του 2019 μειώθηκαν στο ελάχιστο 0,7%, πέφτοντας από 636,6 εκατ. TEUs σε 632,2 εκατ., καθώς η βιομηχανία λιμένων εμπορευματοκιβωτίων κατάφερε να ξεπεράσει τις επιπτώσεις από τον Covid πολύ καλύτερα από το αναμενόμενο.