Του Γιώργου Γεωργίου, [email protected]
Επιβεβλημένη κρίνεται από παράγοντες της ελληνικής ακτοπλοΐας η ανανέωση του στόλου, ο οποίος «γερνάει» επικίνδυνα, ιδιαίτερα εν όψει των νέων περιβαλλοντικών κανονισμών, σε επίπεδο Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με υπολογισμούς επαϊόντων της ακτοπλοΐας, το σύνολο του στόλου είναι άνω των επτά ετών, με διάμεση ηλικία τα 25 έτη. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι στα επόμενα 10 χρόνια θα πρέπει να αντικατασταθεί το 50% του υφιστάμενου στόλου, με την υπόθεση ότι το κόστος συντήρησης για πλοία άνω των 35 ετών αυξάνεται εκθετικά.
«Εκρηκτικά» κόστη Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσφατη μελέτη του ΙΟΒΕ κατέδειξε ότι μόνο το ευρωπαϊκό πακέτο μέτρων «Fit for 55» ενδέχεται να αυξήσει το λειτουργικό κόστος της εγχώριας επιβατηγού ναυτιλίας κατά 207 εκατ. ευρώ το 2026. Συγκεκριμένα, η μεγαλύτερη αύξηση του λειτουργικού κόστους των ακτοπλοϊκών εταιρειών πιθανότατα θα προέλθει από την επέκταση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα (ΣΕΔΕ - ETS) στον κλάδο.
Μάλιστα, η μελέτη εκτιμά ότι οι αλυσιδωτές συνέπειες από τη «βίαιη» προσαρμογή της ακτοπλοΐας θα επιφέρουν μείωση του ΑΕΠ της χώρας κατά 903 εκατ. ευρώ μόνο το 2026. H ένταξη των θαλάσσιων μεταφορών στο σύστημα αναμένεται από το 2023 με μεταβατική περίοδο κατά την οποία θα αυξάνεται το ποσοστό των εκπομπών που θα πρέπει να καλύπτεται με δικαιώματα και συγκεκριμένα 20% το 2023, 45% το 2024 και 70% το 2025, έως ότου φτάσει το 100% στο τέλος της μεταβατικής περιόδου το 2026. Την ίδια ώρα, η κάλυψη της επιπλέον δαπάνης λόγω της δέσμης «Fit for 55» υπολογίζεται ότι θα επιβαρύνει τις τιμές των εισιτηρίων από 5% το 2023 έως 30% το 2026, γεγονός που αναμένεται να οδηγήσει σε υποχώρηση της ζήτησης για ακτοπλοϊκές υπηρεσίες. Παράγοντες της ακτοπλοΐας έχουν επισημάνει στη «Ν» ότι δεν υπάρχουν σήμερα διαθέσιμα second hand βαπόρια που να μπορούν να ανταποκριθούν στους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς.
Έτσι, οι εταιρείες θα καταφύγουν στα ναυπηγεία για την ανανέωση των στόλων τους. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το κόστος κατασκευής ενός συμβατικού πλοίου, με τη χρήση νέων τεχνολογιών και εναλλακτικών καυσίμων, το οποίο θα ταξιδεύει στην Κρήτη, μπορεί να φτάσει τα 120 ή ακόμη και τα 150 εκατ. ευρώ, κόστος απαγορευτικό για τις περισσότερες εταιρείες στις σημερινές συνθήκες υψηλού κόστους των καυσίμων. Σε κάθε περίπτωση, το δεδομένο είναι ότι ο χρόνος πιέζει, καθώς η παράδοση ενός πλοίου που κατασκευάζεται σήμερα υπολογίζεται σε περίπου 3-4 χρόνια. Οι μελετητές του ΙΟΒΕ προτείνουν τη θέσπιση μέτρων για τον περιορισμό των αρνητικών επιπτώσεων από το «Fit for 55». Ειδικότερα, προτείνεται, μεταξύ άλλων, η εξέταση της δυνατότητας μεγαλύτερης μεταβατικής περιόδου για την εφαρμογή της δέσμης των μέτρων στην επιβατηγό ναυτιλία, η διευκόλυνση της χρηματοδότησης επενδύσεων για την ανανέωση του στόλου με βαπόρια χαμηλών και μηδενικών εκπομπών, η ανακατεύθυνση των εσόδων από την επέκταση του ΣΕΔΕ και της αύξησης της φορολογίας καυσίμων σε δράσεις υποστήριξης της πράσινης μετάβασης της ακτοπλοΐας και η επιτάχυνση της ανάπτυξης των υποδομών εφοδιασμού με εναλλακτικά καύσιμα και ηλεκτρισμό στα λιμάνια της χώρας. Υπό το πρίσμα της μελέτης, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Επιβατηγού Ναυτιλίας (ΣΕΕΝ), Σπύρος Πασχάλης, σημείωσε ότι η πιο προσιτή λύση για τον υφιστάμενο στόλο είναι το slow steaming, το οποίο, όμως, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στα δρομολόγια και επομένως στις τοπικές κοινωνίες. Παράλληλα, ο κ. Πασχάλης αναφέρθηκε στην ανάγκη επενδύσεων σε εξοπλισμό βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης του υφιστάμενου στόλου, ενώ μιλώντας για τα εναλλακτικά καύσιμα σημείωσε ότι το LNG είναι σήμερα η προτιμώμενη εναλλακτική μεταβατική επιλογή, αναδεικνύοντας ακόμη τον ρόλο της μεθανόλης, του υδρογόνου και του ηλεκτρισμού που παράγονται από ΑΠΕ, αλλά και των βιοκαυσίμων.
Το σχέδιο
Μελέτη για την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου έχει υλοποιήσει το Ναυτικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΝΕΕ). Στόχος του σχεδίου του ΝΕΕ, το οποίο έχει παρουσιαστεί στο υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, είναι η κατασκευή απευθείας «zero carbon» πλοίων, με μηδενικό, δηλαδή, αποτύπωμα άνθρακα, χωρίς την υιοθέτηση μεταβατικών λύσεων, όπως το LNG. Ο πρόεδρος του ΝΕΕ, Γιώργος Πατέρας, έχει κάνει ιδιαίτερη αναφορά στο υδρογόνο, για το οποίο, όμως, προαπαιτούμενο είναι η δημιουργία μιας συνολικής εφοδιαστικής αλυσίδας που θα υποστηρίζει τη χρήση του. Η μελέτη του ΝΕΕ εκτιμά ότι το κόστος πλήρους ανανέωσης του ακτοπλοϊκού στόλου της χώρας με πλοία που δεν ρυπαίνουν μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 11 δισ. ευρώ. Το ΙΟΒΕ έχει προτείνει να αξιοποιηθούν πόροι από διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, προγράμματα ΕΣΠΑ και ο Αναπτυξιακός Νόμος.
