Της Κατερίνας Τζωρτζινάκη, [email protected]

Σε αυτό το ταξίδι, σας θέλουμε όλους δίπλα μας, παλιούς και νέους αναγνώστες, της έντυπης και της ηλεκτρονικής. Μέρος της έκδοσης, κάθε έκδοσης, μέρος της ίδιας αλυσίδας είστε κι εσείς.

Μετά τις δονήσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής και πριν από το κραχ του 1929, άρχισε το ταξίδι της η εφημερίδα που πήρε αργότερα -στις 2 Αυγούστου 1948- το όνομα «Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ», «η αρχαιοτέρα εξ όλων των εκδοθεισών εις το είδος της εις ολόκληρον τον κόσμο, οικονομική, εμπορική, βιομηχανική και ναυτική εφημερίς». Στις 8 Μαρτίου 1924 κυκλοφορεί το πρώτο δαχτυλογραφημένο φύλλο με τίτλο «ΝΑΥΤΙΚΟΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ». H «Ν» συμπληρώνει 98 χρόνια από την κυκλοφορία του πρώτου φύλλου της. Η επέτειος δεν έχει ως προέχουσα «αποστολή» μια περισσότερο ή λιγότερο δοξολογική αναπαράσταση των γεγονότων. Πολλοί θα αναρωτηθούν γιατί τα 98 είναι γεγονός σημαντικό κι όχι τα εκατό. Τα πρώτα εκατό χρόνια. Κάθε χρονιά μετράει, μετά από ένα δύσκολο ταξίδι, πόσω μάλλον όταν συνδέεται με την αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Μια νέα σελίδα -κατά την τυποποιημένη έκφραση- στο πεδίο της υπεύθυνης ενημέρωσης, κρατώντας τις παραδοσιακές αρχές της δημοσιογραφίας, αλλά ενσωματώνοντας και τα ενημερωτικά εργαλεία του σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος. Η μία δραστηριότητα δεν αναιρεί την άλλη, «αρκεί η ενημέρωση να υπάγεται στους ίδιους απαράβατους κανόνες δεοντολογίας», διευκρίνιζε ο εκδότης Γιώργος Μελισσανίδης στο προσωπικό του «καλωσόρισμα» στους αναγνώστες που δημοσιεύεται στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας τον Σεπτέμβριο 2021, υπό τη νέα της ιδιοκτησία. Με τον ίδιο χάρτη πλεύσης, που οι ιδρυτές της είχαν επιλέξει. Με την ίδια έγνοια για την επιχειρηματική κοινότητα της χώρας. Επιστροφή για τη νέα αρχή στο σημείο εκκίνησης, τον Πειραιά, όπου χτυπάει η καρδιά της ελληνικής ναυτιλίας, ιστορικά συνυφασμένη με τη «Ναυτεμπορική». Επιστροφή στην αρχή με μία ευχή: να είναι τόσα τα έτη της έκδοσης όσα τα φύλλα που φεύγουν κάθε ξημέρωμα για να διανεμηθούν. Σε αυτό το ταξίδι, σας θέλουμε όλους δίπλα μας, παλιούς και νέους αναγνώστες, της έντυπης και της ηλεκτρονικής. Μέρος της έκδοσης, κάθε έκδοσης, μέρος της ίδιας αλυσίδας είστε κι εσείς. Κι από εσάς εξαρτάται η μακροημέρευση της εφημερίδας, έντυπης και ηλεκτρονικής. Από την κριτική σας, από την ώθησή σας, από αυτά που «βλέπετε» και επισημαίνετε. Εσείς κι εμείς -παρόντες και απόντες- σε μια φωτογραφία, χωρίς επιστρώσεις εξιδανικευτικές. Εσείς κι εμείς σε μια σύνθετη διαδικασία. Όλοι έχουμε να διηγηθούμε μια ιστορία. Όμως, αυτό που κάνει την κάθε ιστορία ξεχωριστή είναι ότι δεν έχει ολοκληρωθεί. 98 χρόνια, με δοκιμασίες και απώλειες, και συνεχίζουμε...

Από την Πόλη στον Πειραιά

Από τις Κυδωνίες της Μικράς Ασίας το 1899, όπου γεννήθηκε ο Πάνος Αθανασιάδης, στην Κωνσταντινούπολη του 1912, όπου άρχισε να ξετυλίγεται το νήμα της ζωής του Τζώρτζη Αθανασιάδη, πνέει ένας άνεμος δημιουργίας. Ο πρωτότοκος με σπουδές στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης κάνει τα πρώτα του επιχειρηματικά βήματα, εκδίδοντας δελτίο στην αγγλική και γαλλική γλώσσα για τις θαλάσσιες μεταφορές, όμως ο κλοιός για το ελληνικό στοιχείο στενεύει από τις εξελίξεις στο μικρασιατικό μέτωπο και η απόφαση για μετοίκηση στην Ελλάδα δεν παίρνει αναβολή. Δύσκολη αποστολή στην πατρώα γη, που προσπαθεί με λιγοστά οικονομικά μέσα να ανασυγκροτηθεί, μετά την εθνική καταστροφή. Δύσκολη αποστολή, ατμόσφαιρα απελπιστική, στο μεγάλο λιμάνι, όμως, με την ισχυρή παρουσία προσφύγων, αλλά χωρίς εξειδικευμένη ενημέρωση για τους παραγωγικούς φορείς, κάτι μπορεί να στηθεί. Αγοράζει μια γραφομηχανή, μυεί τον μικρότερο αδερφό στη δουλειά, και με την πολίτικη σκευή, το πρώτο δακτυλογραφημένο φύλλο του Ναυτικού και Εμπορικού Δελτίου Πειραιώς κυκλοφορεί. Ήταν 8 Μαρτίου 1924. Ο ίδιος αναλαμβάνει και τη διανομή στα ναυτιλιακά και εμπορικά γραφεία, για να πιάνει τον σφυγμό της αγοράς. Το Δελτίον με κατάπλους και απόπλους, με εισαγωγές και εξαγωγές, κάλυψε μία περίοδο δέκα ετών, που σημαδεύτηκε από την εξαιρετικά εύθραυστη εσωτερική πολιτική σκηνή, αλλά κυρίως την οικονομική κρίση του 1929, που θα έφτανε με κάποια καθυστέρηση στα καθ' ημάς. Μετά από 2.527 φύλλα, το Δελτίον αποκτά νέα μορφή. Η ύλη εμπλουτίζεται για να καλύπτει τα ενδιαφέροντα μεγαλύτερου αναγνωστικού κοινού. Είναι η ώρα του εκσυγχρονισμού. Οι αδελφοί Αθανασιάδη αγοράζουν ένα μικρό πιεστήριο, βρίσκουν μερικές κάσες με στοιχεία και στήνουν τυπογραφείο επί της οδού Φίλωνος 70 στον Πειραιά. Ήταν 19 Απριλίου 1933, όταν εκδίδεται με την ίδια ονομασία το πρώτο τυπωμένο φύλλο με τη μορφή καθημερινής εφημερίδας, με εμπορικές και οικονομικές ειδήσεις, γνωμοδοτήσεις και οδηγίες. Ένα εργαλείο για τον επιχειρηματικό κόσμο σε θολή εποχή και οικονομική αναταραχή. Οι σελίδες αυξάνονται, η κυκλοφορία επεκτείνεται σε Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Βόλο, Αίγιο και αρχίζει η διαφημιστική προβολή. 800 δραχμές η ετήσια συνδρομή Πειραιώς, Αθηνών και Επαρχιών. Με τον Τζώρτζη Αθανασιάδη από το 1937 διευθυντή συνεχίζει το ταξίδι του το Δελτίον μέχρι και τον Δεκέμβριο του 1940, οπότε η έκδοση αναστέλλεται αναγκαστικά. Τα γραφεία έχουν από τους βομβαρδισμούς υποστεί ζημιά και ο διευθυντής είναι από τον Νοέμβριο του 1940 στο μέτωπο, έφεδρος λοχίας του πυροβολικού. Πέντε χρόνια σιωπής, ένα Αργυρούν Αριστείον Ανδρείας, μέρες καρτερίας για τη δοκιμασία της Κατοχής. Επανακυκλοφορεί στις 8 Μαρτίου 1945 το Δελτίον, τετρασέλιδο. Δύο συνδρομητές κατακτήθηκαν την πρώτη ημέρα, οι Δεληγιάννης της Σελ και Ν. Τουλιάτος. Έφτασαν τους 135 τον πρώτο μήνα. Ενώ ο Εμφύλιος μαίνεται, οι αδελφοί Αθανασιάδη τολμούν το επόμενο βήμα. Μετονομασία της εφημερίδας στις 2 Αυγούστου 1948 σε ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ, η οποία στελεχώνεται με κατάλληλο προσωπικό και εκδίδεται σε σχήμα πρακτικό.

Αθηναία το 1949

Τον Μάιο του 1949 ο κύριος κορμός μεταφέρεται στην οδό Πειραιώς 50, χωρίς όμως να αποδυναμωθεί το γραφείο στον Πειραιά. «Η Ναυτεμπορική» γίνεται Αθηναία, για να βρίσκεται εγγύτερα στην πρωτεύουσα των αποφάσεων. Στις 12 Φεβρουαρίου 1950 κυκλοφορεί η Κυριακάτικη Ναυτεμπορική, για να «θεραπεύση μερικώς τας ανάγκας του εμπορικού μας κόσμου». Η έκδοση σχεδιαζόταν από καιρό, αλλά μία παρατεταμένη απεργία των εργαζομένων στον Τύπο επέσπευσε τις διαδικασίες. Η εφημερίδα έχει καθιερωθεί, την επικαλούνται δικηγόροι σε αγορεύσεις τους («Είναι γνωστόν ότι από όλους απολαύει τιμής και υπολήψεως η εφημερίς αυτή», «εν όργανον του Τύπου ουδέτερον»), αλλά κυρίως οι παραγωγικοί φορείς αναζητούν τις προτάσεις και τις παρεμβάσεις της. «Αι πολιτικές ειδήσεις του 24ωρου εν συντομία» είναι η νέα στήλη του 1953, αν και η εφημερίδα από τα πρώτα της βήματα δεν θέλησε να αναμιχθεί στην πολιτική. Διαφορετικοί καιροί και με πυξίδα πάντα οικονομική διατυπώνει πλέον θέση. Σαφή και διακριτική. Η αγορά μεγαλώνει, το εμπόριο, η βιοτεχνία και η βιομηχανία ανοίγει, ο εκσυγχρονισμός επείγει. Η εφημερίδα μεταφέρεται το 1954 σε σύγχρονες εγκαταστάσεις με νέες λινοτυπικές μηχανές στην οδό Δραγατσανίου 4, καθιερώνεται από το 1955 η πρωτοχρονιάτικη ειδική έκδοση με άρθρα και ευχές πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, έκδοση προπομπός πληθώρας ειδικών εκδόσεων και εβδομαδιαίων ενθέτων που θα κυκλοφορήσουν τα επόμενα χρόνια, όπως η ετήσια για τη ΔΕΘ, που ξεκίνησε το 1970. Το 1962 οι εκδότες αγοράζουν τη «Βραδυνή» και το κτήριο επί της οδού Πειραιώς 9-11, όπου μεταφέρεται και η «Ν», «ο απαραίτητος σύμβουλος κάθε επιχειρηματία».

Δικτατορία

Τα δύσκολα χρόνια της δικτατορίας η εφημερίδα συνεχίζει να προβάλλει την οικονομική ειδησεογραφία. Παρά τα δεσμά της λογοκρισίας, από την οποία ενίοτε ξέφευγε με έξυπνο τρόπο γραφής. Το καθεστώς «εξαπέλυσε εναντίον της Βραδυνής πρωτοφανή οικονομικό πόλεμο, που επεξετάθη και στην αδελφή της εφημερίδα, την “Ναυτεμπορική” [...] Η “Βραδυνή” και η “Ναυτεμπορική” πέρασαν στη μαύρη λίστα του καθεστώτος και στερήθηκαν του δικαιώματος της καταχωρήσεως των κρατικών και ημικρατικών δημοσιευμάτων, ενώ στην επιχείρηση απαγορεύθηκε, μετά από λίγο καιρό, ακόμη και η προεξόφληση γραμματίων! Ο πόλεμος όμως προσέλαβε ιδιαίτερη οξύτητα το 1973». Η χούντα του Ιωαννίδη είπε «καλό μήνα» τον Δεκέμβριο στη «Βραδυνή» με έναν… πρωτότυπο τρόπο. Της έβαλε λουκέτο. Στενεύει ο κλοιός και για τη «Ν», που κινείται με μεγαλύτερη προσοχή. Για τον Τζώρτζη κλείνει το κεφάλαιο της ανωμαλίας με την κατάθεσή του στις 11 Αυγούστου του 1975 στη δίκη των πρωταίτιων της δικτατορίας.

Μεταπολίτευση

Η μεταπολίτευση «ανοίγει το δρόμο προς ελπίδας και προσδοκίας», έχει, όμως, και απαιτήσεις. Τα αδέλφια Αθανασιάδη στήνουν το κτήριο στην οδό Λένορμαν 205 και από τις αρχές του 1981 μεταφέρουν εκεί την εφημερίδα. Περνούν στη φωτοσύνθεση και το ταχυπιεστήριο, γεγονός που τους επιτρέπει να αυξήσουν τις σελίδες και τις ειδικές εκδόσεις. Η «Ν» γίνεται κομψή με συνεργασία ευρωπαϊκή, του έγκυρου Economist. Ανανέωση, αλλά και ματαίωση. Στις 15 Ιουλίου 1981 πεθαίνει ο ιδρυτής, Πάνος, και ύστερα από δύο χρόνια, δολοφονείται ο Τζώρτζης, στις 19 Μαρτίου 1983, μέσα στο γραφείο της «Βραδυνής».

Τα τελευταία τριάντα χρόνια

Μετά το τραγικό γεγονός, τη διοίκηση αναλαμβάνει μέχρι το 1992 ο πρώτος εξάδελφος του εκλιπόντος, Νίκος Αθανασιάδης και στη συνέχεια το πηδάλιο κρατούν οι τρεις κόρες του Τζώρτζη, Ειρήνη, Μαριέττα και Αγγέλα. Το 1994 αποτελεί εφαλτήριο νέας εξόρμησης. Συμφωνία της «Ν» για αποκλειστική και ταυτόχρονη δημοσίευση των σημαντικότερων θεμάτων της βρετανικής «Financial Times», της αδιαφιλονίκητης «βίβλου» του επιχειρηματικού κόσμου. Παράλληλα, αρχίζει σταδιακή αύξηση των ειδικών εκδόσεων, στον καιρό των ευρωπαϊκών προσανατολισμών, ενώ χαράζει η ψηφιακή εποχή. Η «Ναυτεμπορική» είναι η πρώτη ελληνική οικονομική εφημερίδα που δημιουργεί ιστοσελίδα. Το www. naftemporiki.gr σύντομα θα γίνει σημείο αναφοράς στον ειδησεογραφικό κυβερνοχώρο. Το «μιλένιουμ» σηματοδότησε μια καινούργια εποχή για τη «Ν», που γιόρτασε τα 76α γενέθλιά της στο ταμπλό της Σοφοκλέους, με την έναρξη διαπραγμάτευσης της μετοχής της. Το 2001 επεκτείνεται κτηριακά, αλλά κυρίως δημιουργικά. Εξασφαλίζει τη συνεργασία με την «The Wall Street Journal Europe», δημιουργεί το presspoint.gr, το πρώτο ελληνικό site προβολής και κατηγοριοποίησης εταιρικών ανακοινώσεων, ενώ αποκτά ιδιόκτητα γραφεία στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, αλλά και του μεγάλου λιμανιού. Η χρονιά του ευρώ είναι και χρονιά ολοκλήρωσης αγοράς έκτασης 13 στρεμμάτων στη βιομηχανική ζώνη Παιανίας, για την ανέγερση υπερσύγχρονης εκτυπωτικής μονάδας, που αρχίζει να λειτουργεί από το 2007. Η χρηματοοικονομική καταιγίδα από το 2009 και τον Τύπο χτυπά. Η «Ν» από τη μία προσπαθεί με νηφαλιότητα να καταγράψει τα εκρηκτικά γεγονότα και τα πολιτικά και οικονομικά αδιέξοδα και από την άλλη συνδέεται και προσκαλεί και τους ηλεκτρονικούς της αναγνώστες να συνδεθούν με νέα προϊόντα, όπως τη δυναμική ιστοσελίδα ευρέσεως εργασίας careernet.gr και τον διαδικτυακό οδηγό πόλης clickatlife.gr. Το 2015 το 1ο Ναυτιλιακό Forum εγκαινιάζει έναν κύκλο συνεδρίων υψηλού επιπέδου στην Αθήνα, σε μια εποχή εξαιρετικά αβέβαιη, ρευστή, εύθραυστη. Δεν υπάρχουν παρά μόνο σκηνές αποσπασματικές. Και μαύρες τρύπες. Μπορεί, όμως, να μην ήταν τόσο μαύρες, ώστε να εξαφανίζουν για πάντα στο εσωτερικό τους ύλη και ενέργεια. Το φως δραπετεύει. Σε άλλη μορφή, νέα αρχή. Του καιρού τα πράματα αναπαημό δεν έχουν, αλλά έχει και τις σταθερές της τούτη η εκδίπλωση της ιστορίας. Τον Πειραιά και τη δημοσιογραφία της σύνεσης, της ψυχραιμίας και της αξιοπιστίας σε πλόες όπου «ο παρών χρόνος και ο παρελθών χρόνος είναι ίσως και οι δύο παρόντες στο μέλλοντα χρόνο και ο μέλλων χρόνος να περιέχεται στον παρελθόντα χρόνο».