Γράφει ο Αλέξης Τσίπρας, Aρχηγός Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, τέως πρωθυπουργός
Η πανδημία, ως καταλύτης, έρχεται να αναδείξει τους περιορισμούς και τα προβλήματα του κυρίαρχου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.
Ζούμε σε μια εποχή αλλεπάλληλων κρίσεων με παγκόσμιο εύρος και ασύμμετρες επιπτώσεις. Οι ανισότητες κάθε μορφής (κοινωνικές, οικονομικές, περιφερειακές κ.λπ.) απειλούν την κοινωνική συνοχή και την ίδια τη δημοκρατία. Η κλιματική κρίση είναι ήδη παρούσα και η κλιματική μετάβαση, με τον τρόπο που γίνεται, προκαλεί νέες μεγαλύτερες ανισότητες (π.χ. ακρίβεια στην ενέργεια). Η πανδημία, ως καταλύτης, έρχεται να αναδείξει τους περιορισμούς και τα προβλήματα του κυρίαρχου παγκοσμιοποιημένου οικονομικού και κοινωνικού συστήματος των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών. Η ανάγκη αλλαγής πορείας είναι πλέον εμφανής σε όλο και περισσότερους. Η Ελλάδα πρέπει να αντιμετωπίσει αυτές τις παγκόσμιες προκλήσεις, αλλά και χρόνιες εγχώριες παθογένειες και αναχρονισμούς. Η χρεοκοπία οφείλεται πρώτα και κύρια στην κατάρρευση ενός μη βιώσιμου παραγωγικού μοντέλου και ενός αδύναμου πελατειακού κράτους. Επικράτησε επί δεκαετίες ένα μοντέλο στηριγμένο σε συγκεκριμένους τομείς (της ναυτιλίας, του τουρισμού και των κατασκευών) και στην ψευδαίσθηση ότι τα μεγάλα έργα, η κατανάλωση και οι μαζικές ιδιωτικοποιήσεις διασφαλίζουν τη ροή πόρων στην οικονομία και μπορούν να στηρίξουν την ανάπτυξη. Το ίδιο μοντέλο πάνω κάτω συνεχίζει η κυβέρνηση σήμερα. Γιατί περιμένει διαφορετικά αποτελέσματα; Το σχέδιό της οδηγεί στη συγκέντρωση του πλούτου σε λίγους και εκλεκτούς με εξόφθαλμο τρόπο. Κρατικές Δομές και Ανεξάρτητες Αρχές υποβαθμίζονται. Η χώρα καθίσταται όλο και πιο ευάλωτη σε κάθε διεθνή διαταραχή, δέχεται με μεγαλύτερη σφοδρότητα το κύμα της ακρίβειας και έχει τις περισσότερες απώλειες από την πανδημία στην Ευρώπη. Αλλά αυτή η απαισιόδοξη προοπτική δεν είναι δεδομένη. Ευκαιρίες και δυνατότητες υπάρχουν. Παρά την άνοδο των επιτοκίων δανεισμού, η χώρα είναι θωρακισμένη ως έναν βαθμό τα επόμενα χρόνια εξαιτίας της ρύθμισης του χρέους που πέτυχε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Ως υπεύθυνη πολιτική δύναμη, καταθέσαμε ολοκληρωμένη πρόταση για το νέο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρώπη με στόχο ένα ασφαλές δημοσιονομικό μονοπάτι προσαρμοσμένο στις ανάγκες κάθε χώρας, που θα παρέχει τον απαραίτητο ζωτικό χώρο για μια δίκαιη ανάπτυξη για όλους. Τα trickledown economics δεν δουλεύουν, όπως παραδέχονται οι περισσότεροι πλέον στον πλανήτη. Δεν είναι δυνατόν να τα «ανακαλύπτουμε» σήμερα στην Ελλάδα με καθυστέρηση δεκαετιών, αναλώνοντας τον πάντα πεπερασμένο δημοσιονομικό χώρο σε μέτρα ελάφρυνσης των υψηλών εισοδημάτων (μείωση φορολογίας κληρονομιάς, μερισμάτων κ.λπ.) την ίδια στιγμή που το πραγματικό εισόδημα από μισθούς μειώνεται από την ακρίβεια. Αυτός ο δυϊσμός της οικονομίας, που αυξάνει τις ανισότητες και την ανασφάλεια, πρέπει να σταματήσει.
Δομικές αλλαγές στο παραγωγικό μοντέλο
Αλλά η αναστροφή της πορείας δεν είναι μόνο ζήτημα αναδιανεμητικών οικονομικών πολιτικών. Απαιτούνται δομικές αλλαγές πρώτα και κύρια στο παραγωγικό μοντέλο: Με στροφή στην ποιότητα, σε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας με αντίστοιχο περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Που θα στηρίζεται στο ανθρώπινο κεφάλαιο και ιδίως τα υψηλά καταρτισμένα νέα άτομα και θα τα ανταμείβει ανάλογα, θα δίνει προοπτική. Οικονομία χαμηλών μισθών σημαίνει οικονομία χαμηλών προσδοκιών. Που θα στηρίζει την αύξηση της εγχώριας παραγωγής. Δεν πρέπει να επαναληφθεί το λάθος του παρελθόντος, ειδικά οι ευρωπαϊκοί πόροι να κατευθυνθούν σχεδόν εξ ολοκλήρου σε εισαγωγές (π.χ. μέσω της επιδότησης αντικατάστασης ηλεκτρικών συσκευών αντί οι πόροι αυτοί να διατεθούν σε ένα ενισχυμένο «Εξοικονομώ» στο οποίο συμμετέχουν πολλοί κλάδοι της εθνικής οικονομίας). Ένα μοντέλο που θα έχει σοβαρές τομεακές πολιτικές και κυρίως βιομηχανική πολιτική και ισχυρό δημόσιο τομέα οδηγό της ανάπτυξης. Που θα έχει περιφερειακή διάσταση. Που θα ενισχύει τις νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις νέες τεχνολογίες. Ένα μοντέλο που αξιοποιεί το γεγονός ότι η πράσινη και ψηφιακή μετάβαση ταιριάζουν με τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας. Παράδειγμα, η αποκέντρωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ σε νοικοκυριά, ΜμΕ, αγρότες, ενεργειακές κοινότητες, που θα ενίσχυε την ανθεκτικότητα έναντι της ακρίβειας. Η Ελλάδα πρέπει να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που δίνει το Ευρωπαϊκό πλαίσιο πολιτικών και οι αυξημένοι Ευρωπαϊκοί Πόροι. Η Ευρώπη προωθεί τα έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος και τη συγκρότηση πολιτικής για τη Βιομηχανία με στόχο την αντιστροφή της τάσης αποβιομηχάνισης. Η Ελλάδα πρέπει να συμμετέχει στις πρωτοβουλίες αυτές, αλλά μέχρι στιγμής είναι απούσα. Για να τα υλοποιήσουμε όλα αυτά χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι απαιτείται συμπεριληπτικό σχέδιο και επιμονή. Και κυρίως απαιτείται κατανόηση ότι αν δεν αλλάξουμε θα σπαταλήσουμε άλλη μια μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα τη δεκαετία που διανύουμε.
