Του Αντώνη Τσιμπλάκη, [email protected]

Πηγή πλούτου, αλλά και διπλωματικής ισχύος αποτελεί για την Ελλάδα η ελληνόκτητη ναυτιλία.

Έντονο είναι το αποτύπωμα που αφήνει η ελληνόκτητη ναυτιλία σε όλες τις εκφάνσεις της ελληνικής κοινωνίας. Η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη του κόσμου αποτελεί τη βαριά βιομηχανία για την ελληνική οικονομία. Το ναυτιλιακό συνάλλαγμα που φέρνει στη χώρα κυμαίνεται από 12 δισ. ευρώ μέχρι και 18 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση, ενώ προσφέρει, σύμφωνα με υπολογισμούς, άμεσα και έμμεσα πάνω από 150.000 θέσεις εργασίας. Στη χώρα μας είναι εγκατεστημένες πάνω από 1.450 ναυτιλιακές εταιρείες, από τις οποίες οι 750 είναι εταιρείες διαχείρισης περίπου 5.000 πλοίων (άνω των 1.000 κόρων), που απασχολούν 25.000 στελέχη.

Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί τον πυρήνα ενός ταχέως αναπτυσσόμενου οικονομικού πλέγματος, το οποίο δημιουργεί επενδύσεις και ευκαιρίες απασχόλησης στη χώρα. Σύμφωνα με  στοιχεία μελετών, η συνολική συμβολή της ελληνικής ναυτιλιακής βιομηχανίας στη χώρα, συμπεριλαμβανομένων των έμμεσων και επαγωγικών επιπτώσεων, αντιστοιχεί στο 6,6% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Η συνολική συνεισφορά της ναυτιλίας σε θέσεις απασχόλησης που δημιουργήθηκαν ή διατηρήθηκαν στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένης της έμμεσης και της επαγωγικής απασχόλησης, υπερβαίνει το 3% της συνολικής απασχόλησης στη χώρα. Παράλληλα, οι Έλληνες εφοπλιστές επενδύουν δυναμικά τα τελευταία χρόνια και στη «στεριά», σε όλους τους τομείς. Ενέργεια, τουρισμός, real estate, περιβάλλον, ΜΜΕ, αθλητισμός είναι από τους βασικούς τομείς επενδύσεων της ελληνικής ναυτιλιακής κοινότητας. Μέσα, δε, από συλλογικούς φορείς ή ιδρύματα έχουν πολλαπλασιάσει το κοινωφελές τους έργο, ενώ είναι πλείστες οι περιπτώσεις που αυτό γίνεται ανώνυμα.

Σε αριθμούς

Η Ελλάδα παραμένει η μεγαλύτερη ναυτιλιακή δύναμη παγκοσμίως. Με στόλο 4.901 πλοίων, οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν το 19,42% της παγκόσμιας χωρητικότητας σε τόνους deadweight (dwt). Το 2020, ο ελληνόκτητος στόλος αυξήθηκε περισσότερο από 4%, φτάνοντας περίπου τα 364 εκατομμύριαdwt. Η Ελλάδα συνεχίζει να αυξάνει το μερίδιό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.).

Οι Έλληνες πλοιοκτήτεςκατέχουν το 58% της χωρητικότητας των πλοίων της Ε.Ε. Περισσότερο από το ένα τρίτο του ελληνόκτητου στόλου -ή 1.706 πλοία- φέρει τη σημαία κράτους-μέλους της Ε.Ε. Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου, καθώς οι Έλληνες πλοιοκτήτες ελέγχουν:

το 30,25% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενόπλοιων,

το 14,64% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χημικών και παραγώγων πετρελαίου,

το 15,58% του παγκόσμιου στόλου υγραεριοφόρων (LNG / LPG),

το 20,04% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου,

το 9,53% του παγκόσμιου στόλου μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

 

Οι Έλληνες πλοιοκτήτες συνεχίζουν να επενδύουν σε νέα και ενεργειακά αποδοτικά πλοία, με τη μέση ηλικία του ελληνόκτητου στόλου (9,54 έτη) να είναι χαμηλότερη από τη μέση ηλικία του παγκόσμιου στόλου (9,87 έτη). Το 2020 οι ελληνικών συμφερόντων παραγγελίες ναυπήγησης ανήλθαν σε 104 πλοία (άνω των 1.000 gt) ή 14,36 εκατομμύρια τόνους dwt, που αντιπροσωπεύουν το 10,99% της παγκόσμιας αγοράς συνολικά. Επίσης, ο ελληνικός στόλος είναι από τους πιο ασφαλείς παγκοσμίως με ποσοστό 0,44% με βάση τον αριθμό πλοίων του στόλου και 0,50% με βάση τη χωρητικότητα του στόλου να εμπλέκεται σε ήσσονος σημασίας ναυτικά ατυχήματα.

Την ίδια στιγμή η Ελλάδα παραμένει στον Λευκό Κατάλογο STCW (Standards of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers) του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΙΜΟ) και στον Λευκό Κατάλογο του Paris Memorandum of Understanding (Paris MoU),αλλά και του Tokyo Memorandum of Understanding (Tokyo MoU). Τέλος, από την 1η Ιουλίου 2021 η Ελλάδα περιλαμβάνεται στον Κατάλογο των Ναυτιλιακών Διοικήσεων της Πρωτοβουλίας QUALSHIP 21 της Αμερικανικής Ακτοφυλακής (USCG).

Ως νηολόγιο

Η χώρα μας παραμένει και ένα από τα κορυφαία νηολόγια πλοίων παγκοσμίως. Το ελληνικό νηολόγιο αριθμεί 685 πλοία (άνω των 1.000 gt), των οποίων η χωρητικότητα ανέρχεται σε 37,98 εκατομμύρια gt. Ο στόλος υπό ελληνική σημαία κατατάσσεται στην 8η θέση διεθνώς και στη 2η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (σε όρους dwt). Παρά την πανδημία της νόσου Covid-19, η ελληνική ναυτιλία παραμένει ένας από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Η πανδημία επηρέασε
σοβαρά τις εισαγωγές στο ισοζύγιο πληρωμών από την παροχή ναυτιλιακών υπηρεσιών, οι οποίες, παρότι μειώθηκαν κατά 20,16% σε σχέση με το 2019, ανήλθαν σε περίπου 13,81 δισεκατομμύρια ευρώ συνολικά για το οικονομικό έτος 2020.

Η στρατηγική σημασία

Η δυναμική που δίνει στη χώρα μας η ναυτιλία δεν εξαντλείται στα κεφάλαια που εισρέουν στη χώρα ή στις θέσεις εργασίας που δημιουργούνται. Η ελληνική ναυτιλία με τα πλοία της διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο και στις παγκόσμιες μεταφορές, μεταφέροντας πρώτες ύλες, ενεργειακά προϊόντα και τελικά προϊόντα για λογαριασμό των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Παράλληλα, με τα πλοία που κατασκευάζει αλλά και επισκευάζει στις ασιατικές γιάρδες (Κίνα - Ν. Κορέα - Ιαπωνία) αποτελεί σημαντικό εταίρο για τις οικονομίες των κρατών αυτών. Για να γίνει κατανοητό αυτό, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική ναυτιλία μεταφέρει φορτία μεταξύ τρίτων χωρών σε ποσοστό άνω του 98% της μεταφορικής της ικανότητας, γεγονός που την καθιστά τον μεγαλύτερο διασυνοριακό μεταφορέα παγκοσμίως. Ο ελληνόκτητος στόλος έχει ζωτική σημασία για το παγκόσμιο εμπόριο, καθώς μεταφέρει βασικά αγαθά, συμπεριλαμβανομένων γεωργικών και δασικών προϊόντων, πετρελαίου και παραγώγων πετρελαίου, υγροποιημένων αερίων, χημικών, σιδήρου και άλλων μεταλλευμάτων, άνθρακα και λιπασμάτων. Η ελληνική ναυτιλία έχει επίσης στρατηγική σημασία για την Ε.Ε. επειδή, μεταξύ άλλων, τόσο η οικονομία της Ε.Ε. όσο και η ευημερία των πολιτών της εξαρτώνται από την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτές πηγές ενέργειας. Καθώς η εξάρτηση της Ε.Ε. από εισαγωγές ενέργειας από χώρες εκτός Ε.Ε. προσεγγίζει το 58,2%, ο ελληνόκτητος στόλος είναι κρίσιμης σημασίας για την εξασφάλιση εισαγωγής ενέργειας στην Ε.Ε. από διαφορετικές περιοχές του πλανήτη.

Οι επιστήμες

Πέραν του πλούτου που δημιουργεί, αλλά και της διπλωματικής ισχύος που δίνει στη χώρα, η ναυτιλία έχει καθολική επίδραση και στον τομέα των επιστημών. Στη ναυτιλία εφαρμόζουν οι οικονομικές επιστήμες, η διοίκηση επιχειρήσεων και ανθρώπινου δυναμικού, η ναυπηγική, η νομική, η περιβαλλοντική επιστήμη, η γεωστρατηγική και γεωπολιτική, η φυσική, η μηχανική, η γεωγραφία, η χαρτογραφία, η μετεωρολογία, η πληροφορική, η ηλεκτρονική, η αστρονομία, η ηλεκτρομηχανολογική, η τηλε-ιατρική και άλλες επιστήμες.  Για τον λόγο αυτό, στα τέλη του 2021, ο βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Γιώργος Κουμουτσάκος, μιλώντας σε εκδήλωση του Ροταριανού Ομίλου Αθηνών, πρότεινε να συσταθεί στην Ακαδημία Αθηνών έδρα Ναυτιλιακών Σπουδών. Εκτός από το ότι προβλέπεται από τον ιδρυτικό της νόμο, αρθρ.1(β), ουσιαστικά επιβάλλεται από την ιστορία και τη δόξα της ελληνικής ναυτιλίας, από τη θάλασσα, η οποία, σύμφωνα με τον κ. Κουμουτσάκο, «είναι το εθνικό μας πεπρωμένο». Έκανε μάλιστα λόγο για «απουσία» και «κενό»,  το οποίο «δεν πρέπει άλλο να παραταθεί. Το οφείλουμε πάνω απ’ όλα στη ναυτοσύνη των Ελλήνων». [SID:14870447]