Της Agata Jakoncic*

Η καινοτομία αποτελεί θεμέλιο λίθο για την εξέλιξη της κοινωνίας και της οικονομίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της αξίας των καινοτόμων φαρμάκων στη ζωή των ανθρώπων αποτελεί η αλλαγή στη διαχείριση των ασθενών με HIV. Οι ασθενείς που διαγιγνώσκονταν με AIDS το 1990 ζούσαν λίγους μόνο μήνες (1). Σήμερα το AIDS είναι πλέον μια χρόνια και διαχειρίσιμη ασθένεια και οι ασθενείς λαμβάνοντας θεραπεία μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή. Αυτή η δραματική αλλαγή πραγματοποιήθηκε με την εισαγωγή μιας εξαιρετικά δραστικής αντιρετροϊκής θεραπείας (HAART) στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η οποία οδήγησε σε μείωση των ποσοστών θανάτου τουλάχιστον κατά 88% στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Ως εκ τούτου η καινοτομία θα πρέπει να συνεχίσει να αναπτύσσεται στο παγκόσμιο περιβάλλον σε ένα οικοσύστημα έρευνας και ανάπτυξης, ώστε να διασφαλίζονται τα μελλοντικά οφέλη για τους ασθενείς.

* Η Ag. Jakoncic είναι πρόεδρος του Pharma Innovation Forum

Σε λιγότερο από 24 ώρες, αφότου οι ερευνητές αποτύπωσαν την πρώτη γονιδιωματική ακολουθία του νέου κορονoϊού που προκαλεί τον COVID-19, οι επιστήμονες άρχισαν να εργάζονται για να αναπτύξουν πιθανά εμβόλια (2). Η εκτεταμένη προγενέστερη έρευνα επί δεκαετίες δημιούργησε μια βάση γνώσεων και μια εργαλειοθήκη που επέτρεψε στους ερευνητές να ανταποκριθούν γρήγορα και να αναπτύξουν πιθανά εμβόλια COVID-19 σε λιγότερο από έναν χρόνο. Όλα τα εμβόλια που έχουν λάβει εγκρίσεις επείγουσας χρήσης στις ΗΠΑ μέχρι τώρα βασίζονται σε πρωτοποριακής τεχνολογίας πλατφόρμες, από mRNA έως προσεγγίσεις με ιικούς φορείς. Οι πλατφόρμες αυτές δίνουν τη δυνατότητα άμεσης ανάπτυξης νέων εμβολίων με την εμφάνιση νεών μολυσματικών παραγόντων που μπορούν να προχωρήσουν άμεσα σε προκλινικές και κλινικές δοκιμές. Δεκαετίες επενδύσεων σε νέες τεχνολογίες κα πλατφόρμες έδωσαν τη δυνατότητα για την άμεση ανταπόκριση της βιομηχανίας στον COVID-19 επιβεβαιώνοντας την αξία της λειτουργίας του κύκλου ζωής της καινοτομίας. Αυτή η πρόοδος σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής στην έρευνα για τις ασθένειες και θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στον αγώνα ενάντια σε ένα ευρύ φάσμα νόσων, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου και του HIV.

Η καινοτομία θα αποτελέσει «κλειδί» για την αναδιαμόρφωση του συστήματος υγείας και στη μετά COVID-19 εποχή πέρα από το φάρμακο σε όλο το φάσμα του συστήματος υγείας με νέες προσεγγίσεις στην προαγωγή της δημόσιας υγείας, της ψηφιακής τεχνολογίας, των μοντέλων παροχής φροντίδας, της ενδυνάμωσης των ασθενών αλλά και της καινοτομίας στη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας. Η πανδημία Covid-19 ανέδειξε περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για τα συστήματα υγείας να προχωρήσουν με τολμηρό και γρήγορο τρόπο προς αυτήν την κατεύθυνση. Η Ελλάδα βρίσκεται σε αυτό το σταυροδρόμι και είναι ώρα να επιλέξει - να δημιουργήσει ένα ευνοϊκό κλίμα για την καινοτομία, να συνεργαστεί με τη βιομηχανία για την εκπλήρωση των ιατρικών αναγκών και να αφήσει πίσω της πρακτικές του παρελθόντος που επικεντρώνονται απλά στον περιορισμό του κόστους. 

Εκπροσωπώντας την καινοτομία, το PhRMA Innovation Forum (PIF) στην Ελλάδα ενεργεί ως υπεύθυνος κοινωνικός εταίρος και έχει παρουσιάσει ένα τριετές Σύμφωνο Συνεργασίας μεταξύ της κυβέρνησης και της φαρμακευτικής βιομηχανίας που περιλαμβάνει τις προτάσεις μας για ένα σύγχρονο σύστημα Υγείας, που δίνει προτεραιότητα στην πρόσβαση όλων των πολιτών στις νέες θεραπείες, στοχεύει σε ένα βιώσιμο, φιλικό προς την καινοτομία σύστημα υγειονομικής περίθαλψης χωρίς ανισότητες και εμπόδια πρόσβασης για τους ασθενείς, καθώς και στην επίτευξη θετικού οικονομικού και κοινωνικού αποτυπώματος για τη χώρα. Οι προτάσεις μας επικεντρώνονται στην ενίσχυση της καινοτομίας με ένα απλό και διαφανές σύστημα τιμολόγησης, αποδοτική διαδικασία αξιολόγησης νέων τεχνολογιών, ενδυνάμωση στην κλινική και βιοϊατρική έρευνα, προβλέψιμη χρηματοδότηση της φαρμακευτικής φροντίδας και έλεγχο της συνταγογράφησης με παράλληλη δημιουργία
θεραπευτικών πρωτοκόλλων και μητρώων ασθενών. Έχουν ήδη πραγματοποιηθεί θετικά μεταρρυθμιστικά βήματα όπως η θέσπιση του κονδυλίου για την πρόληψη, o συμψηφισμός επενδύσεων με το clawback, η δημιουργία του ΟΔΙΠΥ, οι επιταχυνόμενες HTA διαδικασίες για την αξιολόγηση των φαρμάκων και η άρση του παράβολου εισόδου νέων φαρμακευτικών προϊόντων στη Θετική Λίστα. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί πρόοδος: Χρειαζόμαστε μια εθνική στρατηγική καινοτομίας που να βασίζεται στις συνεργασίες και στην επιχειρηματικότητα με δομικές μεταρρυθμίσεις όπως η δημιουργία μητρώων ασθενών, θεραπευτικών πρωτοκόλλων και αλγορίθμων συνταγογράφησης, η εφαρμογή του ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς, η ένταξη της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης στα νοσοκομεία και η επένδυση σε RWE με την αξιοποίησή τους μέσα από δίκτυα νεοφυών επιχειρήσεων.

Η πολιτεία θα πρέπει να συνεχίσει να επενδύει στην καινοτομία, καθώς η πρόσβαση των ασθενών σε αυτή διασφαλίζει μία υγιή κοινωνία μέσα σε μία υγιή οικονομία. Πρόσφατη μελέτη εκτίμησε ότι η επίτευξη καλύτερης κατάστασης υγείας στον πληθυσμό μπορεί να προσθέσει 12 τρισ. δολάρια στο παγκόσμιο ΑΕΠ μέχρι το 2040 (3)~με κάθε ένα 1 δολάριο που επενδύεται σε καλύτερη υγεία να αποφέρει από 2 δολάρια έως 4 δολάρια στην οικονομία. Η επένδυση στην καινοτομία σήμερα είναι εχέγγυο για έναν υγιή πληθυσμό και μία βιώσιμη οικονομία, αποδεικνύει υπεύθυνη στάση για την αντιμετώπιση νέων προκλήσεων και αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη για τη διασφάλιση ενός υψηλού επιπέδου υγείας για τις μελλοντικές γενιές. Μόνο με ξεκάθαρη στρατηγική και επένδυση στην καινοτομία η χώρα μας θα καταφέρει να δρέψει τα οφέλη της τεχνολογικής επανάστασης και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας.

1 https://www.pifgreece.gr/innovation
2 https://innovation.org/about-us/commitment/research-discovery/ecosystem-behind-innovative-vaccine-approaches
3 McKinsey Prioritizing Health A prescription for prosperity July 2020