Μεγάλη ενίσχυση δέχθηκαν οι πιστώσεις των προϋπολογισμών τόσο των νοσοκομείων του ΕΣΥ όσο και της ΠΦΥ -μέσα στη χρήση του 2020- σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις των προϋπολογισμών των παραπάνω φορέων, σύμφωνα και με τα επίσημα στοιχεία από τη Διαύγεια. Όπως αποτυπώνεται και στο Διάγραμμα 1, η αύξηση τόσο για τα νοσοκομεία όσο και για τις μονάδες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) ανέρχεται στα 316 εκατ. ευρώ, σε δεδουλευμένη βάση (241 εκατ. ευρώ και 75 εκατ. ευρώ αντίστοιχα). Στις αυξήσεις αυτές δεν υπολογίζεται το clawback για τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη, καθώς είναι δημοσιονομικά ουδέτερο και δεν επηρεάζει το τελικό αποτέλεσμα.
Ωστόσο, για τη νοσοκομειακή φαρμακευτική δαπάνη ειδικότερα, το ύψος του clawback (Διάγραμμα 2) αναμένεται να σκαρφαλώσει στα 444 εκατ. ευρώ, από τα 400 εκατ. ευρώ που έκλεισε το 2019. Αν μάλιστα προσθέσουμε και τα Νοσοκομεία Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) που δεν συγκαταλέγονται στο ΕΣΥ (Παπαγεωργίου, Ωνάσειο κ.λπ.), το ύψος του clawback αναμένεται να φτάσει στα 460 εκατ. ευρώ για το 2020, πλησιάζοντας στο 47% της συνολικής νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης.
Σε κάθε περίπτωση, πέρα από τα απόλυτα μεγέθη, η ορθολογική χρήση των πόρων είναι πάντα ένα ζητούμενο, καθώς οδηγεί σε ποιοτικά αναβαθμισμένες υπηρεσίες υγείας. Στην κατεύθυνση αυτή, η διαδικασία της αξιολόγησης των διοικητών των νοσοκομείων -που ολοκληρώθηκε πρόσφατα- θα δώσει κρίσιμα συμπεράσματα, αν και ο υπερβολικά μεγάλος αριθμός των δεικτών αξιολόγησης (άνω των πενήντα) καθιστά το όλο εγχείρημα δυσχερές και την αποτελεσματικότητά του αρκετά αμφίβολη.
Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι για το 2020 τα νοσοκομεία προέβησαν συνολικά σε 624 τροποποιήσεις των προϋπολογισμών τους, έναντι 553 την προηγούμενη χρονιά, γεγονός που δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερο και, σε αρκετές περιπτώσεις, αχρείαστο διοικητικό κόστος και φανερώνει την ανάγκη περαιτέρω ενίσχυσης σε επίπεδο προγραμματισμού και συντονισμού.
Ληξιπρόθεσμα χρέη νοσοκομείων και ΕΟΠΥΥ
Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοσοκομείων μέσα στο 2020 παρουσίασαν αύξηση 46% σε σχέση με την προηγούμενη χρόνια (502 εκατ. ευρώ έναντι 344 εκατ. ευρώ), ενώ οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του ΕΟΠΥΥ παρέμειναν στα ίδια χαμηλά επίπεδα (182 εκατ. ευρώ έναντι 185 εκατ. ευρώ για το 2019). (Διάγραμμα 3)
Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ενίσχυση των προϋπολογισμών των νοσοκομείων του ΕΣΥ στις πλην φαρμάκου κατηγορίες δαπανών- λόγω της πανδημίας, αν και αδήριτη αναγκαιότητα, δεν λύνει το πρόβλημα του ελλιπούς προϋπολογισμού για τη φαρμακευτική δαπάνη των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Ιδίως αν συνυπολογίσει κανείς το υψηλό clawback που αναμένεται να αγγίξει το 47% της φαρμακευτικής δαπάνης για το 2020 και το γεγονός πως αρκετά από τα νεότερα, υψηλής τιμής, εγκεκριμένα φάρμακα από τον EMA δεν έχουν κυκλοφορήσει στη χώρα μας, αντιλαμβανόμαστε ότι το πρόβλημα γίνεται εντονότερο και αρκετά επιτακτικό.
Εκτός όμως από την οικονομική του διάσταση, η επίλυση του ζητήματος αποκτά και χαρακτήρα δικαιώματος πρόσβασης των ασθενών σε νέα φάρμακα, καθιστώντας το όλο ζήτημα ακόμα πιο φλέγον.
Εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο επίσης αποτελεί η εκτίμηση για το εάν αυτή η ενίσχυση των προϋπολογισμών κινήθηκε αμοιβαία και πέρα από την αντιμετώπιση της πανδημίας και προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης δομικών δυσλειτουργιών του συστήματος υγείας. Ενός μετασχηματισμού τόσο σε μια λογική μόνιμης αντιμετώπισης των κρίσιμων αγκυλώσεων, όσο και προς πιο σύγχρονες μορφές λειτουργίας και οργάνωσης ή διάθεσης υπηρεσιών φροντίδας.
Αυτή η ανάλυση δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί με ασφάλεια αυτή τη στιγμή, όμως θα πρέπει να αποτελέσει βασική κατεύθυνση ενός επικείμενου απολογισμού της οικονομικής ενίσχυσης του συστήματος, ώστε να διαπιστωθεί η αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων, η μονιμότητα της επίδρασής τους και η ουσιαστική τους επιτυχία.
