Στο συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία της Επιτροπής Πισσαρίδη δίνεται έμφαση και στους κλάδους των μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics). Η έκθεση, αφού αναφέρεται στις παθογένειες που παρουσιάζονται στους συγκεκριμένους κλάδους, προχωράει και σε κάποιες προτάσεις για την ενίσχυσή τους.

Συγκεκριμένα, στο σχετικό κεφάλαιο στις επισημάνσεις για τις εμπορευματικές μεταφορές και την εφοδιαστική αλυσίδα περιλαμβάνονται τα εξής:

• Η λειτουργία των υπηρεσιών διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας χαρακτηρίζεται από άτυπη χωροταξική συγκέντρωση εταιρειών και κατακερματισμό, ενώ λείπουν τα οργανωμένα εμπορευματικά κέντρα που επικρατούν στο εξωτερικό. Σε αυτή την κατάσταση έχουν συντελέσει και οι ελλείψεις του χωροταξικού σχεδιασμού και της πολιτικής χρήσεων γης όσον αφορά τις αδειοδοτήσεις και τους όρους δόμησης.
• Ως αποτέλεσμα της πολυδιάσπασης του τομέα, ο βαθμός εξωτερικής ανάθεσης σε παρόχους υπηρεσιών 3PL παραμένει σχετικά χαμηλός.
• Η σχετικά υποτονική λειτουργία του κλάδου, σε συνδυασμό με τις ελλείψεις στις υποδομές και ειδικά στις διασυνδέσεις μεταξύ τους, εξηγεί και τη μικρή διείσδυση των πολυτροπικών μεταφορών στη χώρα (δηλαδή τη χρήση διαφορετικών μέσων για τη μεταφορά του ίδιου φορτίου).
• Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τον τομέα υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας είναι κατακερματισμένο, με πολλές τροποποιήσεις σε διάσπαρτα νομοσχέδια, ενώ παρατηρείται και το φαινόμενο υπερβολικής ρύθμισης σε ορισμένα θέματα, μαζί με ρυθμιστικά κενά σε άλλα.
• Η έλλειψη κωδικοποίησης των κανονισμών, οι αλληλοεπικαλύψεις διοικητικών αρμοδιοτήτων και οι περιττοί περιορισμοί αποτρέπουν την είσοδο νέων παρόχων στην αγορά.
• Ως προς τις οδικές εμπορευματικές μεταφορές, οι παθογένειες από το προστατευτικό καθεστώς που ίσχυε μέχρι πρόσφατα στα φορτηγά οχήματα δεν έχουν ξεπεραστεί ακόμα. Επικρατεί μεγάλος αριθμών μεταφορέων με απαρχαιωμένο στόλο ρυπογόνων οχημάτων χαμηλής χωρητικότητας.

Ανταγωνίζονται αποκλειστικά με βάση το κόστος, κάνουν πολλά κενά χιλιόμετρα και έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Ως αποτέλεσμα, το ποσοστό των οχημάτων με χαμηλές εκπομπές ρύπων αυξάνεται βραδύτερα στην Ελλάδα σε σύγκριση με τα περισσότερα κράτη μέλη της Ε.Ε.

Στην έκθεση και ειδικότερα στην ενότητα «Υποδομές και υπηρεσίες εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics)» αναφέρεται ότι, όντας σε ένα εμπορικό σταυροδρόμι και έχοντας ισχυρή παρουσία στον τομέα της ποντοπόρου ναυτιλίας, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να καταστεί σημαντικός διαμετακομιστικός κόμβος στο παγκόσμιο εμπόριο.

Ωστόσο, η ελλιπής ανάπτυξη των υποδομών μεταφοράς και των υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics) έχει περιορίσει αυτή τη δυνατότητα.

Η εμπειρία από τη θεαματική αύξηση της κίνησης εμπορευματοκιβωτίων μέσα από τον Οργανισμό Λιμένος Πειραιά (ΟΛΠ) δείχνει τα υψηλά περιθώρια ανάπτυξης που δημιουργούνται στη χώρα μέσα από τη βελτίωση των υποδομών και του υποδείγματος διαχείρισής τους.

Κίνητρα για ενθάρρυνση συγχωνεύσεων και άλλων τύπων συνεργασιών στον τομέα μεταφορών και της εφοδιαστικής αλυσίδας εντάσσονται στα προτεινόμενα μέτρα.

Επίσης, σημαντικές προεκτάσεις έχει η ανάπτυξη των υποδομών και για την εξομάλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων εντός της χώρας.

Όμως, οι υποδομές μεταφορών και οι υπηρεσίες διαχείρισης εφοδιαστικής αλυσίδας δεν στηρίζουν επαρκώς την οικονομική ανάπτυξη και την περιφερειακή σύγκλιση στη χώρα.

Μέτρα ενίσχυσης στα logistics

Ως μέτρα ενίσχυσης της αποδοτικότητας και της ανταγωνιστικότητας του τομέα υπηρεσιών εφοδιαστικής αλυσίδας συμπεριλαμβάνουν τα εξής:

• Εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου, των διαδικασιών αδειοδότησης και του χωροταξικού σχεδιασμού που σχετίζεται με την εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι ορισμοί για τις εγκαταστάσεις και τα επαγγέλματα της εφοδιαστικής αλυσίδας πρέπει να εκσυγχρονιστούν και παρωχημένες διατάξεις και ρυθμίσεις να καταργηθούν, με βάση τα διεθνή πρότυπα. Η εξάλειψη της νομικής ασάφειας ως προς τους όρους ενοικίασης φορτηγών με ή χωρίς οδηγό που ευνοεί τη χρήση εμπορικών οχημάτων ιδίας χρήσης, θα ενισχύσει την εξωτερική ανάθεση δραστηριοτήτων.

Απαιτείται η κωδικοποίηση των ρυθμιστικών θεμάτων του τομέα σε ενιαίο νομικό πλαίσιο, ενώ επιθυμητή είναι και η θέσπιση του συστήματος μιας στάσης για τις διαδικασίες ατομικών και εταιρικών αδειοδοτήσεων, μητρώων εξοπλισμού, αδειών χρήσης γης καιτων υπόλοιπων διευθετήσεων εγκατάστασης και λειτουργίας μεταφορικών επιχειρήσεων και εμπορευματικών κέντρων.

Το νομικό πλαίσιο σχετικά με την ανάπτυξη Εμπορευματικών Κέντρων είναι σκόπιμο να αναθεωρηθεί, ενθαρρύνοντας ιδιωτικά επενδυτικά σχήματα και ΣΔΙΤ. Οι όροι δόμησης αποθηκών (όπως όγκοι και ύψη) πρέπει να εναρμονιστούν με τις διεθνείς πρακτικές.

Τέλος, η απλοποίηση της αδειοδότησης για τη δημιουργία αστικών εμπορευματικών κέντρων θα διευκολύνει τη διανομή εντός των πόλεων με νέα οχήματα μικρού μεγέθους που διαθέτουν καλύτερες περιβαλλοντικές επιδόσεις.

• Κίνητρα για ενθάρρυνση συγχωνεύσεων και άλλων τύπων συνεργασιών στον τομέα μεταφορών και εφοδιαστικής αλυσίδας. Η αποτελεσματική διαχείριση των στόλων οχημάτων και η ανανέωσή του, δεδομένων των περιβαλλοντικών στόχων και των τεχνολογικών εξελίξεων, απαιτούν από τις επιχειρήσεις του κλάδου να αποκτήσουν ένα κρίσιμο μέγεθος.

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω συγχωνεύσεων ή συνεταιριστικών νομικών μορφών. Οι συνεργασίες εντός του τομέα μπορούν να ενισχυθούν με την ανάπτυξη πλατφόρμας συναλλαγών εμπορευμάτων (αγορά χονδρικής μεταφορικών υπηρεσιών) σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, με τη συμμετοχή μεταφορέων και πελατών μεταφορικής, με στόχο την ορθολογικότερη εκμετάλλευση του μεταφορικού στόλου και τη μείωση των κενών διαδρομών.

• Υποστήριξη, ανάπτυξη και εφαρμογή Ευφυών Συστημάτων Μεταφορών (ITS) σε όλους τους τομείς μεταφορών. Οι δράσεις ITS περιλαμβάνουν ενδεικτικά συστήματα πληροφόρησης τελικού χρήστη (με ηλεκτρονικές πινακίδες, ραδιοφωνική πληροφόρηση και εφαρμογές κινητής), συστήματα διαχείρισης (αυτοματοποιημένη εφαρμογή κυκλοφοριακών σεναρίων, διαχείριση συμβάντων, εναλλακτικές διαδρομές, διαχείριση στόλων και εμπορευμάτων κ.ά.) και συστήματα καινοτομίας (όπως πρότυπα μετάδοσης και ανταλλαγής πληροφοριών που θα επιτρέπουν τη λειτουργία συνδεδεμένων και αυτόνομων οχημάτων).
• Δημιουργία ολοκληρωμένης βάσης δεδομένων σε εθνικό επίπεδο για τον κλάδο των οδικών μεταφορών, με αναθεώρηση της τυπολογίας και των διαδικασιών συλλογής των δεδομένων, με στόχο την παραγωγή τυποποιημένων και αυτοματοποιημένων αναλύσεων και δεικτών επιδόσεων (KPIs) και την καλύτερη ενημέρωση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων.

Μηχανισμός Προετοιμασίας Έργων

Προ των πυλών βρίσκεται ο Μηχανισμός Προετοιμασίας Έργων, που θα λειτουργήσει από το ΤΑΙΠΕΔ. Σύμφωνα με την 9η έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, απομένουν κάποιες νομοθετικές προσθήκες που θα προστεθούν για να ολοκληρωθεί η δομή του νέου αυτού οργάνου.

Θεωρείται μάλιστα ως ένα από τα κρίσιμα σημεία που θα διευκολύνουν και θα βελτιώσουν την ωρίμανση των μεγάλων έργων της χώρας. Όπως αναφέρεται στην έκθεση, ο μηχανισμός αυτός είναι σημαντικός για να εξασφαλίσει τις απαραίτητες διασφαλίσεις ούτως ώστε το ΤΑΙΠΕΔ να μπορεί να λειτουργεί ανεξάρτητα.

Επίσης εκτιμάται πως ο Μηχανισμός Προετοιμασίας Έργων θα είναι κρίσιμος για την επιτάχυνση των projects που θα ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και σε άλλα δημόσια έργα. Η επάνδρωση του νέου οργάνου όπως αποκαλύπτεται είναι σε εξέλιξη και θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο. Ταυτόχρονα έχουν ξεκινήσει και οι προετοιμασίες για την υποβολή προσφορών για Τεχνικούς Συμβούλους.

Τέλος, σχετικά με την πρόοδο που έχει συντελεστεί στη σιδηροδρομική μεταρρύθμιση, σημειώνεται πως η Συντονιστική Επιτροπή που ξεκίνησε τον περασμένο Οκτώβριο, έχει ήδη συμφωνήσει στα σιδηροδρομικά έργα της περιόδου 2021-2023 και έχει ολοκληρώσει το σχεδιασμό εκείνων που θα φτάσουν μέχρι το 2027. Μέσα στον μήνα εκτιμάται ότι θα προκηρυχθεί και ο περιβόητος διαγωνισμός για τον Τεχνικό Σύμβουλο για τα τρέχοντα έργα.