Στην Τέτη Ηγουμενίδη

"Το 5G δεν είναι απλώς άλλη μια γενιά κινητής τηλεφωνίας» επισημαίνει στη «Ν» o δρ. Ιωάννης Τόμκος, καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Πληροφορίας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και προσθέτει: «Οι τεχνολογικές δυνατότητες των δικτύων 5G θα φέρουν τεκτονικές αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στα επιχειρηματικά μοντέλα, στο είδος των παραληπτών των εφαρμογών αλλά και στη δομή της αγοράς. Αυτές οι αλλαγές θα οδηγήσουν όχι απλά και μόνο σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που θα εφαρμοστούν από τους υπάρχοντες παίχτες της αγοράς αλλά και στη δημιουργία νέων εταιρειών που θα έρθουν να καλύψουν ρόλους που δεν υπήρχαν έως τώρα αλλά και να στήσουν και να λειτουργήσουν τα δίκτυα 5G με νέους τρόπους". Ο κ. Τόμκος ειδικεύεται στο αντικείμενο των Τηλεπικοινωνιών και πιο συγκεκριμένα στα δίκτυα 5G και FTTx (οπτικών ινών). Έχει δημοσιεύσει εκτενέστατο επιστημονικό έργο (650 ερευνητικές εργασίες) με μεγάλο αντίκτυπο στη διεθνή επιστημονική κοινότητα, έχοντας λάβει πάνω από 10.000 αναφορές από άλλους ερευνητές, αριθμοί που τον κατατάσσουν στις κορυφαίες θέσεις μεταξύ των Ελλήνων επιστημόνων. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε απαντά σε όλα τα κρίσιμα ερωτήματα για τη νέα γενιά κινητής τηλεφωνίας, εξηγώντας, μεταξύ άλλων, ποιες θα είναι οι πρώτες υπηρεσίες και τι θα ακολουθήσει, τις αλλαγές στη δομή της αγοράς, τι χρειάζεται ακόμα σε επίπεδο πρωτοβουλιών για να αξιοποιήσει η Ελλάδα πετυχημένα την ευκαιρία που παρουσιάζεται από τις νέες τεχνολογίες, τον ρόλο των τεχνολογιών Open RAN, καθώς και τις βασικές τεχνολογίες στις οποίες στηρίζονται οι δυνατότητες του 5G. 

1. 5G: Γιατί δεν είναι ακόμα ένα G

Τα δίκτυα παροχής υπηρεσιών σε κινούμενους χρήστες 5ης γενιάς (5G) φέρνουν επανάσταση στον τρόπο που η βιομηχανία τηλεπικοινωνιών και παροχής υπηρεσιών λειτουργεί έως τώρα από την εισαγωγή της πρώτης γενιάς (1G) αλλά και των μεταγενέστερων (2G, 3G, 4G).

Κάθε προηγούμενη γενιά σίγουρα άλλαξε τον τρόπο που επικοινωνούμε, τη δομή και το μέγεθος της σχετικής αγοράς παροχής δικτυακών υποδομών, εξοπλισμού αλλά βεβαίως και των υπηρεσιών.

Τα δίκτυα 1G εισήγαγαν τη δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ κινούμενων χρηστών και τα κινητά τηλέφωνα, τα δίκτυα 2G προσέφεραν σαφώς βελτιωμένη ποιότητα επικοινωνίας και τη δυνατότητα αποστολής μηνυμάτων (SMS), κάτι που αποτέλεσε τη βασική νέα εφαρμογή («killer application») που χρησιμοποιούσαν οι χρήστες λόγω του χαμηλού κόστους.

Το 3G οδήγησε στην εποχή της κινητής ευρυζωνικότητας με τη δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο και ανταλλαγής φωτογραφιών και το 4G την ανταλλαγή εικόνας υψηλής ευκρίνειας και video. Κατά τη διάρκεια αυτής της εξέλιξης είχαμε την εισαγωγή όλο και πιο εξελιγμένων ασύρματων τηλεφώνων και την έλευση των smartphones, που έφεραν μια πολύ σημαντική αλλαγή στον χώρο των τηλεπικοινωνιών και στη δομή της σχετικής αγοράς. 

Οι τεχνολογικές δυνατότητες των δικτύων 5G αναμένεται να επιφέρουν ακόμα μεγαλύτερες, θα τις ονόμαζα «τεκτονικές», αλλαγές στις παρεχόμενες υπηρεσίες, στα επιχειρηματικά μοντέλα, στο είδος των παραληπτών των εφαρμογών αλλά και στη δομή της αγοράς. Οι τελικοί χρήστες δεν θα είναι μόνο άνθρωποι αλλά και εκατοντάδες δισεκατομμύρια αισθητήρων και μηχανών, συνεισφέροντας έτσι στη μετεξέλιξη του διαδικτύου των πραγμάτων (Internet of Things - IoT). Αυτό θα οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων εφαρμογών που θα απευθύνονται σε επιχειρήσεις και στη βιομηχανία, συμβάλλοντας στον Ψηφιακό Μετασχηματισμό της χώρας και στην έναρξη της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. 

2. Οι υπηρεσίες στο ευρύ καταναλωτικό κοινό και το mIoT

Οι πρώτες υπηρεσίες θα βασίζονται σε υπηρεσίες «εμπλουτισμένης κινητής ευρυζωνικότητας» (enhanced mobile broadband - eMBB) και θα αποτελούν μετεξέλιξη των υπηρεσιών που παρέχονται σήμερα από τα δίκτυα 4G, παρέχοντας βελτιωμένη και αδιάλειπτη εμπειρία συνδεσιμότητας για τους χρήστες οπουδήποτε και εάν βρίσκονται και όταν κινούνται με μεγαλύτερες ταχύτητες. Η λειτουργία των δικτύων 5G σε αρχικό στάδιο θα βασίζεται σε υποδομές δικτύων 4G και όχι αποκλειστικά και μόνο σε νέο εξοπλισμό - τεχνολογίες.

Στη συνέχεια θα προσφερθούν υπηρεσίες μαζικής επικοινωνίας μεταξύ αισθητήρων και μηχανών (massive Internet of Things mIoT), που θα μπορούν να συλλέγουν και να ανταλλάσσουν περισσότερα δεδομένα σε σχέση με τώρα καταναλώνοντας πολύ μικρότερη ενέργεια (επεκτείνοντας τη διάρκειας ζωής της μπαταρίας), ενώ παράλληλα θα αναπτύσσονται και υπηρεσίες εξαιρετικά αξιόπιστων επικοινωνιών μικρής καθυστέρησης (ultrareliable and low latency communications - URLLC), στις οποίες ανήκουν οι υπηρεσίες που έχουν πολύ αυστηρές απαιτήσεις ως προς την καθυστέρηση απόκρισης, την αξιοπιστία και τη διαθεσιμότητα (π.χ. ευφυή συστήματα μεταφορών, αυτο-οδηγούμενα οχήματα, ασύρματος έλεγχος ρομποτικών διατάξεων σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κ.λπ.).

3. Οι αλλαγές που φέρνει το 5G στη δομή της αγοράς

Το 5G θα αλλάξει σημαντικά τη δομή της αγοράς. Για πρώτη φορά θα καταστεί δυνατό να αναπτυχθούν δίκτυα από τους τελικούς χρήστες (π.χ. τις μεγάλες επιχειρήσεις και τη βιομηχανία) εξυπηρετώντας τις εξειδικευμένες ανάγκες τους. Αυτά τα δίκτυα θα μπορούν να στηθούν και να λειτουργήσουν από τους παρόχους των δικτυακών υποδομών που παραδοσιακά αναπτύσσουν τις υποδομές και προσφέρουν τις υπηρεσίες, αλλά και από συνεργατικά σχήματα εταιρειών που μπορούν να εκτελέσουν τις επιμέρους εργασίες που απαιτούνται για την επίτευξη των απαιτήσεων των νέων εφαρμογών - πελατών.

Αυτές οι αλλαγές θα οδηγήσουν όχι απλά και μόνο σε νέα επιχειρηματικά μοντέλα που θα εφαρμοστούν από τους υπάρχοντες παίχτες της αγοράς αλλά και στη δημιουργία νέων εταιρειών, που θα έρθουν να καλύψουν ρόλους που δεν υπήρχαν έως τώρα καθώς και να στήσουν και να λειτουργήσουν τα δίκτυα 5G με νέους τρόπους. Σχετικά παραδείγματα είναι η είσοδος στην αγορά νέων κατασκευαστών υποδομών που ακολουθούν ανοιχτά πρότυπα (Open-RAN) και παρόχων που βασίζονται σε υποδομές νέφους (Cloud Infrastructure) και όχι σε κλασικές υποδομές υλικού (όπως χαρακτηριστικά είναι η πρωτοπόρος ιαπωνική εταιρεία Rakuten), επιτρέποντας έτσι σε εταιρείες όπως π.χ. η IBM να γίνονται βασικός προμηθευτής εξοπλισμού σε παρόχους υπηρεσιών 5G.

4. Ποιος ο ρόλος των τεχνολογιών Open RAN

Στη βάση του μετασχηματισμού του τρόπου ανάπτυξης και λειτουργίας των δικτύων 5G με χρήση υποδομών Cloud Computing, έχει αναπτυχθεί η φιλοσοφία του Open RAN (ΟRΑΝ), στην ανάπτυξη και υιοθέτηση της οποίας πρωταρχικό ρόλο είχε η εταιρεία Rakuten Mobile. Στην ουσία το ORAN επιτρέπει την είσοδο στην αγορά νέων εταιρειών που παρέχουν σχετικά προϊόντα και βοηθούν τους παρόχους να μειώσουν τα έξοδά τους και να αναπτύξουν πρωτοποριακές υπηρεσίες, όπως πρώτη έκανε η εταιρεία Rakuten Mobile, αλλάζοντας προφανώς ριζικά τους όρους λειτουργίας της αγοράς στη χώρα που δραστηριοποιήθηκε αρχικά (Ιαπωνία) αλλά και διεθνώς αφού η προσέγγισή της βρίσκει πολλούς ακολούθους. Πιστεύω ότι και η Ελλάδα θα πρέπει να εστιάσει στρατηγικά σε τεχνολογίες ORAN και να κατευθύνει το σχετικό οικοσύστημα 5G προς αυτή την κατεύθυνση, προκειμένου να βοηθήσει στην ανάπτυξη νέων ευκαιριών για νέες εταιρείες, αλλά και στην υποβοήθηση των παρόχων για ανάπτυξη δικτύων με χαμηλότερο κόστος και μεγαλύτερες δυνατότητες. Οι τεχνολογίες ORAN μπορούν να δοκιμαστούν σε υποδομές που θα δημιουργηθούν, για παράδειγμα σε πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα της χώρας και να αποτελέσουν το επίκεντρο ανάπτυξης καινοτομίας στο αντικείμενο του 5G.

5. Η θέση των εταιρειών τύπου TowerCo στη νέα δομή της αγοράς

Η ανάπτυξη των δικτύων 5G σε όλη την επικράτεια της χώρας απαιτεί πολύ σημαντικές επενδύσεις, ειδικά στο κομμάτι του παθητικού εξοπλισμού. Προκειμένου να δοθούν υπηρεσίες σε όλους τους πολίτες και επιχειρήσεις της χώρας, θα πρέπει να υπάρξει ένα πυκνό δίκτυο με χιλιάδες σταθμούς βάσης που θα φιλοξενούν εξοπλισμό κεραιοσυστημάτων και βέβαια η διασύνδεση όλων αυτών με χιλιάδες χιλιόμετρα υποδομών οπτικών ινών. Αυτές οι επενδύσεις δεν έχει νόημα να γίνουν χωριστά από κάθε ένα πάροχο τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών, λόγω του εξαιρετικά μεγάλου κόστους. Οι πάροχοι χρειάζεται να εστιάσουν στη λειτουργία του δικτύου για την παροχή υπηρεσιών προς τους τελικούς χρήστες και να ανταγωνίζονται ως προς το επίπεδο καινοτομίας και ποιότητας των υπηρεσιών που θα παρέχουν.

Παράδειγμα τέτοιας συνεργασίας έχει ήδη υπάρξει και στη χώρα μας με τη δημιουργία της εταιρείας Victus, ως αποτέλεσμα σύμπραξης μεταξύ των εταιρειών Vodafone και Wind. Αναμένεται η μετεξέλιξη τέτοιων συνεργασιών με αποτέλεσμα και τη διεύρυνσή τους. Οι συνεργασίες τέτοιου τύπου θα έχουν θετικό αντίκτυπο και στους καταναλωτές, δεδομένου ότι αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση των τιμών των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η δημιουργία εταιρειών τύπου TowerCo, επίσης, θα βοηθήσει τους παρόχους υπηρεσιών να εστιάσουν σε αυτό που ξέρουν καλύτερα, που είναι βεβαίως η εξυπηρέτηση των αναγκών των πελατών τους. 

6. Οι βασικές τεχνολογίες στις οποίες στηρίζονται οι δυνατότητες του 5G

Οι δυνατότητες των δικτύων 5G στηρίζονται σε σειρά από νέες τεχνολογίες που έχουν αναπτυχθεί ερευνητικά την τελευταία 15ετία, αλλά εάν θα έπρεπε να εστιάσουμε στις πλέον βασικές, αυτές είναι: α) Η χρήση φάσματος συχνοτήτων σε μεγαλύτερες ραδιοσυχνότητες ή οπτικές συχνότητες που ανοίγει τον δρόμο για πολύ μεγαλύτερους ρυθμούς μετάδοσης πληροφορίας), β) νέες τεχνικές εκπομπής - λήψης των σημάτων με εξελιγμένα κεραιοσυστήματα και πομποδέκτες, γ) η σύγκλιση των τεχνολογιών ασύρματης μετάδοσης με τις αντίστοιχες ενσύρματες μέσω δικτύων οπτικών ινών, δ) η δυνατότητα «τεμαχισμού» των δικτυακών πόρων της υποδομής 5G (Network Slicing) έτσι ώστε να είναι δυνατή η βέλτιστη αξιοποίησή τους για παροχή πληθώρας υπηρεσιών από έναν ή εκατοντάδες παρόχους μέσω μιας κοινής υποδομής και ε) ο μετασχηματισμός της δικτυακής υποδομής, βάσει του διαχωρισμού της φυσικής δικτυακής υποδομής βασισμένης σε υλικό (hardware) από τις διεργασίες που μπορούν να υλοποιηθούν σε «υπολογιστικές υποδομές νέφους» (cloud computing) που είναι γνωστή ως «5G Cloudification» και που οδηγεί σε σημαντική μείωση των λειτουργικών εξόδων αλλά και σε δυνατότητα ανάπτυξης περισσοτέρων καινοτόμων εφαρμογών. 

7. Τα δίκτυα 5G σε σχέση με τα δίκτυα οπτικών ινών

Τα δίκτυα οπτικών ινών μπορούν να προσφέρουν εξαιρετικές υπηρεσίες σταθερής πρόσβασης και σε συνέργεια με σύγχρονες εξελιγμένες υποδομές Wi-Fi (π.χ. Wi-Fi6) μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες χρηστών εντός του χώρου διαμονής ή εργασίας τους. Δεν μπορούν όμως να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες τους όταν αυτοί βρίσκονται σε κίνηση.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και ως υποκατάστατο των σταθερών υποδομών με τεχνολογίες σταθερής ασύρματης πρόσβασης (Fixed Wireless Access - FWA), μπορούν να αξιοποιηθούν αποκλειστικά τεχνολογίες 5G.

Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι τα δίκτυα 5G για να αποδώσουν έτσι όπως επιτάσσουν οι απαιτήσεις των νέων εφαρμογών, χρειάζεται κάθε κεραιοσύστημα 5G να είναι συνδεδεμένο με τα κέντρα δεδομένων που βρίσκεται αποθηκευμένη η προς μετάδοση και επεξεργασία πληροφορία, αλλά και τα κέντρα των παρόχων όπου υπάρχει εγκαταστημένος ο εξοπλισμός των δικτύων κορμού που μεταφέρουν την πληροφορία ανά τη χώρα και από άκρο σε άκρο στην υφήλιο.

Κατά συνέπεια η ύπαρξη των δικτύων οπτικών ινών είναι ικανή και αναγκαία συνθήκη για την παροχή των νέων υπηρεσιών σε πολίτες και επιχειρήσεις. Θα πρέπει λοιπόν να βλέπουμε τις ενσύρματες και ασύρματες τηλεπικοινωνιακές υποδομές ως δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Οι υποδομές των οπτικών ινών είναι συμπληρωματικές προς τις υποδομές ασύρματης πρόσβασης. Μάλιστα σε πρόσφατη συνεργασία που είχα με τον ευρωπαϊκό οργανισμό «FTTH Council Europe» δείξαμε με εμπεριστατωμένη ανάλυση, βάσει πραγματικών στοιχείων, ότι εάν η ανάπτυξη ενός δικτύου 5G γίνει ως επέκταση ενός δικτύου FTTx, τότε το πρόσθετο κόστος για την επέκταση των ενσύρματων υποδομών μέχρι τα κεραιοσυστήματα θα είναι μόλις 1% - 7%. Ειδικά στη χώρα μας, όπου η επέκταση των δικτύων οπτικών ινών είναι σε εξέλιξη, υπάρχει η δυνατότητα για σημαντική μείωση του πρόσθετου κόστους για τη σύνδεση των νέων σταθμών βάσης που απαιτούν τα δίκτυα 5G. 

8. Οι δύο βασικές κατηγορίες των εφαρμογών με βάση τις δυνατότητες του 5G

Το φάσμα για νέες καινοτόμες εφαρμογές που ανοίγεται λόγω των δυνατοτήτων που παρέχει το 5G είναι πραγματικά τεράστιο. Αυτή τη στιγμή δεν είμαστε σε θέση να περιγράψουμε με ακρίβεια τις εφαρμογές που τελικά θα έχουν μεγάλη αποδοχή, ωστόσο γνωρίζουμε ότι θα εστιάζουν κυρίως: α) στην ψυχαγωγία των χρηστών (π.χ. video υπέρ-υψηλής ευκρίνειας, εφαρμογές εικονικής - επαυξημένης πραγματικότητας, διαδικτυακά παιχνίδια, κ.λπ.) μέσω κινητών συσκευών (π.χ. smartphones, φορητοί υπολογιστές κ.λπ.) και β) στην υλοποίηση του Διαδικτύου των Πραγμάτων (ΙοΤ) με εφαρμογές κρίσιμης σημασίας που απαιτούν γρήγορη απόκριση και υψηλή αξιοπιστία (low latency, high reliability) στοχεύοντας κυρίως στις επιχειρήσεις και στη βιομηχανία, συμβάλλοντας έτσι στην έναρξη της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Οι υπηρεσίες της δεύτερης κατηγορίας θα υποστηρίξουν τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό στις λεγόμενες «καθετοποιημένες» αγορές (vertical markets), για εφαρμογές π.χ. έξυπνων κατοικιών και πόλεων, βιομηχανικό αυτοματισμό στα εργοστάσια, ασφάλεια υποδομώνδικτύων ύδρευσης και ενέργειας με παρακολούθηση και έλεγχο της σωστής λειτουργίας τους, αυτοματοποιημένες μεταφορές προϊόντων με αυτο-οδηγούμενα οχήματα, νέες υπηρεσίες παροχής εξ αποστάσεως υπηρεσιών υγείας και εκπαίδευσης, καθώς και υποστήριξη άλλων κλάδων της οικονομίας, όπως η γεωργία, ο τουρισμός και ο πολιτισμός, τομείς με ιδιαίτερη σημασία για την οικονομία της χώρας μας.

9. Οι κλάδοι για τους οποίους θα χρειασθεί μεγαλύτερη ωρίμανση

Οι εφαρμογές προς τη βιομηχανία (π.χ. εργοστάσια, θερμοκήπια, μονάδες ιχθυοκαλλιέργειας, πλοία, κτλ.) και μεγάλες επιχειρήσεις διαχείρισης βασικών υποδομών (critical infrastructures), όπως π.χ. λιμάνια, αεροδρόμια, οδικούς άξονες, κτλ., θα απαιτήσουν μεγαλύτερη ωριμότητα του σχετικού οικοσυστήματος.

Οι παραδοσιακοί πάροχοι υποδομών και υπηρεσιών δεν έχουν έως τώρα μεγάλη εμπειρία σε αυτούς τους κλάδους, σε αντίθεση με άλλους κλάδους και επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται π.χ. στον τουρισμό (ξενοδοχειακές επιχειρήσεις) ή στον χρηματοπιστωτικό τομέα (π.χ. τράπεζες). Για αυτό τον λόγο θα πρέπει να μετασχηματιστούν για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις νέες εξελίξεις, οι οποίες βέβαια θα ανοίξουν τον δρόμο και σε νέες εταιρείες (π.χ. private 5G system integrators) που θα έρθουν να καλύψουν τα κενά που υπάρχουν στην αγορά. 

10. Συμπεράσματα από τις πρώτες χώρες που έχουν διαθέσει εμπορικά το 5G

Δύο σημεία αξίζει να τονιστούν: α) έχει παρατηρηθεί σημαντική βελτίωση στα έσοδα των παρόχων υπηρεσιών και β) υπάρχει διάχυτη η πεποίθηση ότι θα αυξηθεί το ποσοστό συνεισφοράς των κλάδων της οικονομίας που θα υιοθετήσουν τις νέες τεχνολογίες στο ακαθάριστο εθνικό προϊόν, οδηγώντας και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. 

11. Γιατί είναι κρίσιμος ο ρόλος των εφαρμογών

Αναμφισβήτητα το κρίσιμο σημείο στην ανάπτυξη δικτύων 5G είναι να εντοπιστούν οι εφαρμογές εκείνες που θα τα αξιοποιήσουν. Αυτές θα αποφέρουν και τις νέες ροές εσόδων για τα συνεργατικά σχήματα εταιρειών που θα κάνουν τις μεγάλες απαιτούμενες επενδύσεις στις υποδομές, προκειμένου να τις αποσβέσουν σε εύλογο χρονικό διάστημα. Είναι γεγονός ότι ενώ η πλειοψηφία των επιχειρήσεων στην Ελλάδα αναγνωρίζει την προοπτική του 5G, υπάρχει δυστοκία στο να οραματιστούν τις πιθανές εφαρμογές για τον κλάδο τους.

Για να αξιοποιηθούν λοιπόν οι διαφαινόμενες επιχειρηματικές ευκαιρίες χρειάζεται να αναπτυχθούν οι εφαρμογές που είναι απαραίτητες για τον κλάδο της Βιομηχανίας και των Επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη τέτοιων εφαρμογών δεν είναι στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων αυτών των εταιρειών, αλλά όλοι καταλαβαίνουν ότι η διαθεσιμότητά τους θα αυξήσει την παραγωγικότητα, θα βοηθήσει στην ανάπτυξη και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Ένα πρώτο βήμα είναι να δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα που θα υποστηρίζει επιχειρηματίες που θέλουν να εστιάσουν σε αυτές τις τεχνολογίες και τις αγορές που ανοίγονται. Ειδικά για τεχνολογίες αιχμής, όπως το 5G και το ΑΙ (Τεχνητή Νοημοσύνη), δεν υπάρχουν έως τώρα εξειδικευμένες δομές που να υποστηρίξουν την ανάπτυξη ενός τέτοιου οικοσυστήματος, όπως π.χ. Κέντρα Δεξιοτήτων (Comptetence Centers), Ψηφιακοί Πόλοι Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs), Επιχειρηματικοί Επιταχυντές (Bussiness Accelerators), κτλ. Σε αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν ήδη δράσεις, που θα πρέπει να υλοποιηθούν άμεσα. Είναι πραγματικά μια μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα μας να βγει μπροστά στοχευμένα σε κάποια σχετικά θεματικά πεδία έρευνας και καινοτομίας, με σκοπό να δημιουργηθούν οι συνθήκες για τη δημιουργία και ανάπτυξη εταιρειών που θα δραστηριοποιηθούν μελλοντικά κυρίως στον χώρο της παροχής υπηρεσιών 5G με έντονο εμπορικό προσανατολισμό σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη λάβει πρωτοβουλίες που, πέρα από τη διευκόλυνση της ανάπτυξης των δικτυακών υποδομών, αποσκοπούν και στη δημιουργία ισχυρού εγχώριου οικοσυστήματος 5G για την ανάπτυξη των εφαρμογών. Έχει ψηφιστεί η δημιουργία του αμοιβαίου κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών «Φαιστός» για τη χρηματοδότηση επιχειρηματικών σχεδίων από εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη υπηρεσιών 5G. Μέσω αυτής της πρωτοβουλίας, επιδιώκεται να διαμορφωθεί το απαραίτητο οικοσύστημαστην Ελλάδα που θα αξιοποιήσει τις δυνατότητες των δικτύων 5ης γενιάς προκειμένου οι επενδύσεις στις υποδομές να συμβαδίζουν κατά το δυνατό με τα έσοδα από την αυξανόμενη ζήτηση. 

12. Αναγκαία η ανάπτυξη Εθνικού Κέντρου Δεξιοτήτων

Παράλληλα, προς την κατεύθυνση ενίσχυσης των δράσεων για δημιουργία του εγχώριου συστήματος καινοτομίας μπορούν να δραστηριοποιηθούν και άλλοι φορείς του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Για παράδειγμα, μπορεί να αναπτυχθεί ένα εθνικό Κέντρο Δεξιοτήτων για την ανάπτυξη και επίδειξη καινοτόμων υπηρεσιών (για παράδειγμα: esports, game/music/video streaming, in-venue entertainment, XR/holograms, health, education) και σχετικών προϊόντων που θα αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των υποδομών 5G.

Αυτή η νέα δομή, που μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ιδιωτικής πρωτοβουλίας μεγάλων εταιρειών αλλά και σύμπραξης με το κράτος, θα μπορέσει να δράσει συμπληρωματικά με την πρωτοβουλία του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης για το «Φαιστός». Οι νέοι επιχειρηματίες θα συνεργάζονται με τις μεγάλες εταιρείες και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας προκειμένου να υλοποιήσουν «proof of concept demonstrators» και να προετοιμάσουν τα επιχειρηματικά τους σχέδια, με σκοπό να απευθυνθούν σε μεγάλους επενδυτές και επενδυτικά κεφάλαια (συμπεριλαμβανομένου του «Φαιστός») αλλά και σε μεγάλες εταιρείες για τη χρηματοδότησήτους. Παραδείγματα τέτοιων αντίστοιχων πρωτοβουλιών σε διεθνές επίπεδο είναι πολλά (π.χ. Verizon, Ericsson, DT, κτλ). Σημειώνω ότιτο κόστος ανάπτυξης μιας τέτοιας δομής «5G incubator/accelerator» δεν θα είναι μεγάλο (δεδομένου ότι μπορούν να αξιοποιηθούν ως επί το πλείστον διαθέσιμες υποδομές και προσωπικό), αλλά τα οφέλη για τις εταιρείες και την ελληνική οικονομία θα είναι πολύ μεγάλα.

Εάν αυτές οι προσπάθειες επιτύχουν, τότε θα υπάρξουν προοπτικές για μεγάλες θετικές επιπτώσεις στην οικονομία, την αγορά εργασίας και την ανταγωνιστικότητα της χώρας.