Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]

Η επιστροφή στην κανονικότητα, μετά την παγκόσμια «περιπέτεια» του κορονοϊού SARS-Cov-2, απαιτεί συντονισμένες δράσεις που υπερβαίνουν την αντιμετώπιση των επιπτώσεων αυτής της υγειονομικής κρίσης στην οικονομία.

Η οικονομική στήριξη επιχειρήσεων, επαγγελματιών και νοικοκυριών είναι σημαντική, αλλά δεν αρκεί, καθώς είναι ώρα προσήλωσης στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, με ακόμη μεγαλύτερη αποφασιστικότητα.

Αυτό επισημαίνει στη «N» η Μαρία Αλεξίου, πρόεδρος του CSR Hellas, της Εκτελεστικής Γραμματείας του Ελληνικού Δικτύου για το Οικουμενικό Σύμφωνο του ΟΗΕ (UN Global Compact) και διευθύντρια ΕΚΕ Ομίλου Τιτάν. Θεωρεί ότι η πανδημία αποτελεί μόνο ένα μέρος του προβλήματος και εφιστά την προσοχή σε λύσεις που θα εστιάζουν στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξη. «Τίθεται πλέον ξεκάθαρα η ανάγκη για επενδύσεις με κοινωνική διάσταση. Γίνεται έντονη κριτική για το σύστημα και τον τρόπο που αντιμετωπίζονται τα προβλήματα. Γίνεται πλέον συζήτηση για τον τρόπο που θα ξαναχτίσουμε το σύστημα με τρόπο που θα εστιάζει σε μια επιχειρηματικότητα που θα συμπεριλαμβάνει το “εμείς”, την κοινωνική διάσταση», προσθέτει η κ. Αλεξίου και αναφέρει ως παράδειγμα την απομόνωση ομάδων επαγγελματιών όπως αυτή του πολιτισμού, που στην πραγματικότητα δεν βοηθά την προσπάθεια για εξεύρεση λύσεων και μοντέλων λειτουργίας για την επόμενη μέρα.

Είναι εξάλλου ενδεικτικό ότι οι επενδυτές κάνουν λόγο για αναγκαιότητα επικέντρωσης στις υπεύθυνες επενδύσεις, τονίζοντας ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε μια κρίση που εστιάζει στο πρόβλημα υγείας με αλληλένδετες οικονομίες και κοινά σύνορα. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις κρίσεις έχει ευρύτερες διαστάσεις και δεν αφορά την ατομική ευθύνη ή τα στενά όρια μιας χώρας, σύμφωνα με την κ. Αλεξίου, που αναδεικνύει επίσης τη σημασία των μέτρων προβλεπτικής διαχείρισης της κρίσης και τηςπροβλεπτικής ευθύνης.

Τονίζει ότι τα μέτρα για την οικονομία θα πρέπει να έχουν μια προσέγγιση προς την κατεύθυνση της βιώσιμης ανάπτυξης, να λαμβάνουν υπόψη όχι μόνο το παρελθόν και το παρόν αλλά και το ευρύτερο μέλλον και να αποφεύγουν να οδηγούν σε απλή σπατάλη χρημάτων για επιμέρους προβλήματα. Προσθέτει ότι η βιώσιμη ανάπτυξη και οι αρχές της απαιτούν κοινωνική συνείδηση και προβλεπτικότητα, επανεκκίνηση της οικονομίας και μείωση των αρνητικών περιορισμών. Εξάλλου, η έννοια της εταιρικής κοινωνικής υπευθυνότητας συνδέεται με τη μείωση και τον περιορισμό των αρνητικών στοιχείων και την αύξηση ή μεγέθυνση των θετικών.

Σε αυτό το πλαίσιο, η λήψη αποφάσεων, σύμφωνα με την κ. Αλεξίου, θα πρέπει να στηρίζεται στους επιστήμονες χωρίς να αγνοεί τα ενδιαφερόμενα μέρη (stakeholders), επιδιώκοντας ισόρροπη ανάπτυξη. «Μια προσέγγιση που δεν περιέχει τις αξίες της βιώσιμης ανάπτυξης οδηγεί σε έλλειψη ευθύνης και αυτοπειθαρχίας σε σχέση με την επίτευξη στόχων που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Οι αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης θα πρέπει να ισχύσουν όπως και τα μέτρα κατά της πανδημίας. Σε μία συζήτηση που αφορά τη βιώσιμη ανάπτυξη, είναι απαραίτητο να λάβουμε υπόψη όλες τις παραμέτρους χωρίς οριζόντιες προσεγγίσεις. Αυτά που πρέπει να μας απασχολούν αφορούν τη λειτουργία με μια αλλαγή διαφορετική, με μια λογική βιωσιμότητας», προσθέτει. 

Οι Παγκόσμιοι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης

Η επικεφαλής του CSR Hellas εκτιμά ότι η πανδημία φαίνεται ότι θα μας οδηγήσει σε άλλη μία «χαμένη δεκαετία» μετά την περασμένη κρίση του 2008, από την οποία συμπεράναμε ότι η μονοδιάστατη έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη χωρίς αξιολόγηση των κοινωνικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων μακροπρόθεσμα δεν είναι βιώσιμη.

Υπενθυμίζει ότι το 2015 αποτέλεσε ένα παγκόσμιο ορόσημο με την υπογραφή της Διεθνούς Συνθήκης για το Κλίμα στο Παρίσι και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης του 2030 από όλα τα μέλη του ΟΗΕ. Επισημαίνει ότι οι επιστήμονες αλλά και οι ειδικοί όχι μόνο για την κλιματική αλλαγή και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και για τις οικονομικές ανισότητες που συνεχώς διευρύνονται τονίζουν ότι δεν έχουμε άλλο χρόνο να χάσουμε. «Δεν έχουμε λοιπόν δικαίωμα να μιλάμε για ακόμη μία “χαμένη δεκαετία”, οφείλουμε να αντιστρέψουμε το δίλημμα και να συζητήσουμε πώς θα επιταχύνουμε την προσπάθεια για να πετύχουμε τους Στόχους του 2030 για όλους χωρίς αποκλεισμούς και απώλειες. Παράλληλα, η πανδημία μάς δείχνει τον δρόμο να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα με υπευθυνότητα, αλληλεγγύη, συνεργασία και αντίληψη. Είναι μερικά από τα συστατικά που χρειαζόμαστε για την επίτευξη και των Στόχων του 2030», προσθέτει η κ. Αλεξίου απαντώντας σε ερώτημα της «Ν» αναφορικά με την υστέρηση που συνεπάγεται η τρέχουσα κρίση στην πρόοδο για τους Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης με ορίζοντα το 2030. 

Το ανθρώπινο κεφάλαιο

Ειδική αναφορά κάνει στα θέματα ισότητας των φύλων και ίσων ευκαιριών, για τα οποία εκφράζει προβληματισμό, παραθέτοντας στοιχεία του ΟΗΕ με βάση τα οποία θα χρειαστούν περίπου 250 χρόνια για την επίτευξη ισότητας, συνυπολογιζόμενων και των απωλειών που προκάλεσε ο Covid. «Το ίδιο το σύστημα παράγει ανισότητες», τονίζει η κ. Αλεξίου, εξηγώντας ότι αυτή τη στιγμή όλα δείχνουν ότι η πανδημία επιδεινώνει τη θέση της γυναίκας ως ευάλωτου κοινωνικά και επαγγελματικά πληθυσμού. Η θέση της, τα θέματα εργασίας και απασχόλησης, η θέση της στην πολιτική, η φτώχεια αποτελούν ζητήματα που επιδεινώθηκαν στο διάστημα της πανδημίας. Ήδη θα πρέπει να μιλούμε ακόμη περισσότερο για μια ομάδα «υψηλού κινδύνου», αναφέρει χαρακτηριστικά, σημειώνοντας ότι τα δεδομένα γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά αν συνυπολογίσουμε τη διάσταση της ψηφιακής μετάβασης, με το πρόβλημα της ανισότητας που ξεκινάει από την εκπαίδευση των κοριτσιών σε STEM να οδηγεί σε λιγότερες ψηφιακές δεξιότητες και κατ’ επέκταση λιγότερες ευκαιρίες για μελλοντική απασχόληση και εξέλιξη. 

Στελέχη και δεξιότητες μετάβασης στη βιώσιμη ανάπτυξη

Τα στελέχη των επιχειρήσεων είναι εκπαιδευμένα στην πλειονότητά τους σε άλλου τύπου μάνατζμεντ, κατά την άποψη της κ. Αλεξίου, που εξηγεί ότι στην επόμενη μέρα κάποιες από τις δεξιότητες που έχουμε σήμερα δεν είναι το ίδιο χρήσιμες, ενώ πρέπει ναμάθουμε να μαθαίνουμε συνέχεια. Το «business as usual» με το οποίο έμαθαν τα περισσότερα στελέχη να λειτουργούν απαιτεί ανατροπή και έμφαση στη νοοτροπία (mindset), στην προσέγγιση των πραγμάτων, στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, στη στάση μας απέναντι σε αυτά. Απαιτεί μια μεγάλη αλλαγή όχι στις δεξιότητες και στις ικανότητες μόνο, αλλά και στον τρόπο προσέγγισης και κυρίως στον τρόπο λήψης αποφάσεων. Επομένως, η βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να είναι το αποτέλεσμα αποφάσεων ανθρώπων που θέτουν ως προτεραιότητα το κοινό όφελος όλων των ενδιαφερομένων πλευρών και αυτό είναι που αναμένεται να προσφέρει στο μέλλον περισσότερη κοινωνική ισορροπία και οικονομική πρόοδο.

Όμως και στην υπόλοιπη Ευρώπη φαίνεται να υπάρχει ένα έλλειμα ηγεσίας και διοίκησης. «Η προσέγγιση που αναπτύχθηκε μέσα στην πανδημία της “διαχείρισης μέρα με τη μέρα” δεν αποτελεί απάντηση στα προβλήματα τα οποία καλούμαστε επιχειρήσεις, κοινωνίες, κράτη να δώσουμε λύσεις. Η διαχείριση μιας κρίσης αποτελεί καμβά για να διορθωθούν προβλήματα με τρόπο βιώσιμο, που θα απαντά σε προβλήματα και στο μέλλον. Η κρίση μάς οδηγεί στο να διαμορφώσουμε εκ νέου τις διαδικασίες στις επιχειρήσεις, αλλά και σε άλλους τομείς, όπως της εκπαίδευσης, της δημόσιας υγείας, της διαχείρισης της εφοδιαστικής αλυσίδας», προσθέτει.

Η κ. Αλεξίου αναφέρεται επίσης σε τρεις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει το CSR Hellas ώστε οι εταιρείες να αυξήσουν την αποτελεσματικότητά τους στη διαχείριση των προκλήσεων γύρω από τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα (ESG). Ειδικότερα αναφέρεται στα εξής:

1. Η πρώτη πρωτοβουλία μας αφορά τα θέματα εκπαίδευσης και διεύρυνσής της με νέες προσεγγίσεις στο πλαίσιο της ποιοτικής εκπαίδευσης. Σήμερα που γίνεται λόγος για τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης στα θέματα βιώσιμης ανάπτυξης και γίνεται λόγος για τον εμπλουτισμό της επιχειρηματικής εκπαίδευσης (ΜΒΑ, executve training), με την ατζέντα της βιωσιμότητας ως νέου επιχειρηματικού μοντέλου, το CSR Hellas υλοποιεί για δεύτερη συνεχή χρονιά το πρόγραμμά του «Summer School» σε συνεργασία με το ALBA Graduate School και το Πανεπιστήμιο της Κρήτης σε μια ενδιαφέρουσα σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα και με τη συνεργασία σημαντικών διεθνών ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και προσωπικοτήτων.
2. Η δεύτερη πρωτοβουλία του CSR Hellas αφορά τις συνεργασίες που αποτελούν ζητούμενο στην επόμενη μέρα για τα περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα. Εκτός από τη συνεργασία με τα δύο κορυφαία πανεπιστημιακά ιδρύματα στο πλαίσιο του προγράμματος «Summer School», πρόσφατα το Δίκτυο προχώρησε σε συμφωνία συνεργασίας με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλεια της Εργασίας (EΛΙΝΥΑΕ). Η κρίση που προκάλεσε η πανδημία Covid-19 ανέδειξε την ανάγκη ευρύτερων συνεργασιών και συνεργειών, που οι επιχειρήσεις αλλά και η κοινωνία οφείλουν να αναπτύξουν, για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις, σε τομείς δημόσιου ενδιαφέροντος όπως η υγεία και η ασφάλεια στους χώρους εργασίας, αλλά και πέραν αυτών. Για τον λόγο αυτό, οι δύο οργανισμοί ενώνουν τις δυνάμεις τους για την ανάπτυξη και την υλοποίηση κοινών δράσεων και πρωτοβουλιών με στόχο την περαιτέρω καλλιέργεια της έννοιας της ατομικής και συλλογικής ευθύνης στα θέματα υγείας και ασφάλειας στους χώρους εργασίας.
3. Τέλος, το CSR Hellas, συνεχίζοντας την προσπάθεια που ξεκίνησε για την προώθηση του Στόχου 17 που αφορά τη συνεργασία μεταξύ των τριών πόλων ανάπτυξης, δημόσιου, ιδιωτικού και κοινωνίας των πολιτών, συμμετέχει και το 2020 στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Συνόδου για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης συνυπογράφοντας το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα (Pact for Industry) με στόχο να γίνει η συνεργασία υπόθεση όλων και ιδιαίτερα σε διακλαδικό επίπεδο. Στόχος μας είναι η ενεργή και όχι η παθητική δράση. 

Διαφορετικές ταχύτητες στην αγορά

Αναφορικά με τα θέματα δημοσιότητας της προόδου των επιχειρήσεων σε τομείς βιώσιμης ανάπτυξης, διαπιστώνεται ότι τα στελέχη των μεγάλων ή των εισηγμένων επιχειρήσεων λειτουργούν σε ένα περιβάλλον αυστηροποιημένων κριτηρίων, με αποτέλεσμα να φαίνονται και περισσότερο ενεργά ή πιο εμπλεγμένα στα θέματα που αφορούν την ατζέντα της βιωσιμότητας. Η κ. Αλεξίου εξηγεί ότι πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις με έντονο εξαγωγικό χαρακτήρα ή θεσμοθετημένες σχέσεις με μεγάλες επιχειρήσεις (εφοδιαστική αλυσίδα) είναι έντονα υποψιασμένες και δείχνουν σημαντική κατανόηση στα θέματα αυτά. Το σημαντικό είναι ότι μόλις 20 χιλιάδες επιχειρήσεις στην Ε.Ε. ακολουθούν κάποιους κανόνες και δημοσιοποιούν στοιχεία σχετικά με την κοινωνική και περιβαλλοντική τους επίδοση σε ένα σύνολο 25 εκατομμυρίων επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις που παρουσιάζουν απολογισμούς, δεν δίνουν απλά στοιχεία παρά λογοδοτούν για τα θέματα αυτά, γιατί αυτό είναι η ουσία του κοινωνικού απολογισμού.

Ειδικά σε ό,τι αφορά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, σημειώνει ότι η ενίσχυσή τους με όρους βιωσιμότητας, που θα βλέπει τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον, θα μπορούσε να τις βοηθήσει να χτίσουν την ανάπτυξή τους σε πιο υγιείς βάσεις. 

Οι συνεργασίες του δικτύου CSR Hellas

Διερευνώντας τον βαθμό εξοικείωσης της ελληνικής αγοράς στο νέο πλαίσιο βιώσιμης χρηματοδότησης που τίθεται σε ισχύ, ρωτήσαμε επίσης την κ. Αλεξίου για τις συνεργασίες που αναπτύσσει με τοπικούς φορείς, όπως π.χ. η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και στελέχη της κυβέρνησης και αντίστοιχα με ευρωπαϊκούς φορείς για τα θέματα λογοδοσίας των επιχειρήσεων.

«Ως δίκτυο CSR Hellas συμμετέχουμε μέσω της συμμετοχής μας στο CSR Europe στη διαβούλευση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επανεξέταση της οδηγίας επέκτασης και αυστηροποίησης της δημοσίευσης μη χρηματοοικονομικών θεμάτων ώστε να περιλαμβάνει τα ενδιαφερόμενα μέρη και στον χρηματοοικονομικό τομέα», σημειώνει. Προσθέτει επίσης ότι το Δίκτυο συμμετέχει και στην Ομάδα Εργασίας (Task Force) της Ευρωπαϊκής Ομάδας Χρηματοοικονομικής Αναφοράς που αποτελείται από εμπειρογνώμονες και ειδικούς διαφορετικών κλάδων και ενδιαφερομένων μερών (stakeholders) και έχει ως στόχο τη διερεύνηση και αξιολόγηση των βέλτιστων πρακτικών και στην ευρύτερη διάδοσή τους στα ενδιαφερόμενα μέρη και ιδιαίτερα στις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που επηρεάζονται από τις σημαντικές αλλαγές στο διεθνές χρηματοπιστωτικό πλαίσιο, αλλά και στους επενδυτές, στους φορείς δημόσιας πολιτικής και νομικού πλαισίου, αλλά και στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στους ανεξάρτητους φορείς και ορκωτούς ελεγκτές και ευρύτερα στα ενδιαφερόμενα μέρη σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο.

«Ως μέλη της ειδικής αυτής επιτροπής, έχουμε αναλάβει την επεξεργασία οδηγού που απευθύνεται στους επενδυτές σχετικά με την αξιολόγηση των βιώσιμων επενδύσεων μέσα από τα δημοσιοποιημένα στοιχεία τους σχετικά με την ΕΚΕ. Παράλληλα, οργανώνουμε για τα μέλη μας ενέργειες εσωτερικής πληροφόρησης πριν από την ισχύ της νέας οδηγίας, προκειμένου οι επιχειρήσεις μας να προσαρμοστούν έγκαιρα και αξιόπιστα», καταλήγει.