Με την έναρξη ερευνών σε μερικές από τις πιο ελπιδοφόρες θαλάσσιες περιοχές για τον εντοπισμό εκμεταλλεύσιμου ορυκτού πλούτου θα κάνει «πρεμιέρα» το επόμενο έτος, καθώς τους πρώτους μήνες του 2021 θα ξεκινήσουν οι μελέτες στα δύο υπεράκτια μπλοκ δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης από την κοινοπραξία των Total, ExxonMobil και ΕΛΠΕ. Σύμφωνα με πρόσφατη ενημέρωση στελεχών των τριών εταιρειών σε εκπροσώπους της Περιφέρειας Κρήτης, οι γεωφυσικές έρευνες θα πραγματοποιηθούν τον χειμώνα, καθώς η συγκεκριμένη περίοδος θεωρείται ιδανικότερη διότι επηρεάζονται λιγότερο τα θαλάσσια θηλαστικά, ως προς τις διαδικασίες αναπαραγωγής τους.
Οι εργασίες της κοινοπραξίας στα συγκεκριμένα μπλοκ θεωρούνται ορόσημο για τις έρευνες υδρογονανθράκων στον ελληνικό χώρο, καθώς η περιοχή ανοικτά της Κρήτης θεωρείται ένας αρκετά σημαντικός «στόχος» για την ανακάλυψη υδρογονανθράκων, με δεδομένο ότι έχει παρόμοια γεωλογικά χαρακτηριστικά με άλλες θαλάσσιες εκτάσεις στη νοτιοανατολική Μεσόγειο (Κύπρος, Ισραήλ), όπου έχουν ήδη ανακαλυφθεί σημαντικά κοιτάσματα φυσικού αερίου.
Ωστόσο, λόγω του μεγάλου βάθους, σύμφωνα με ειδικούς θα πρέπει να εντοπισθούν σημαντικές ποσότητες ορυκτού πλούτου, πάνω από 500 εκατ. βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου, για να είναι οικονομικά βιώσιμη η εξόρυξή του.
Η χώρα μας στο κάδρο των μεγάλων παγκόσμιων εταιρειών εξορύξεων
Αν πάντως οι έρευνες στεφθούν με επιτυχία και υπάρξουν παραγωγικές γεωτρήσεις, τότε καθ’ όλη τη διάρκεια της 25ετούς εκμετάλλευσης των παραχωρήσεων από την κοινοπραξία θα αποδίδονται στο Δημόσιο μισθώματα, θα καταβάλλονται ετησίως 200 ευρώ ανά τετ. χλμ., καθώς και επιπλέον ποσά ανάλογα με την παραγωγή μετρούμενη σε βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου (μπόνους παραγωγής).
Την ίδια στιγμή, τα δύο αυτά θαλάσσια μπλοκ σηματοδοτούν την «είσοδο» του αμερικανικού κολοσσού ExxonMobil στις εγχώριες έρευνες υδρογονανθράκων, γεγονός που αποτελεί μία ακόμη ένδειξη ότι η χώρα μας έχει μπει για τα καλά στο κάδρο των μεγάλων παγκόσμιων εταιρειών εξορύξεων.
Τα δύο «οικόπεδα» έχουν παραχωρηθεί στην κοινοπραξία μέσα από διεθνή διαγωνισμό που προκηρύχθηκε το 2017, έπειτα από ενδιαφέρον που εκδήλωσαν οι ίδιες οι εταιρείες. Στην κοινοπραξία οι Total και ExxonMobil συμμετέχουν με 40% έκαστη, ενώ τα ΕΛΠΕ με 20%. Παράλληλα, η Total κατέχει τον ρόλο του operator και στις δύο παραχωρήσεις.
Οι προς έρευνα περιοχές ανοικτά της Κρήτης καταλαμβάνουν συνολική έκταση περίπου 40.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ για να δοθεί τελεσίδικη απάντηση για το τι «κρύβεται» στον πυθμένα τους, η ερευνητική φάση θα διαρκέσει 8 χρόνια και χωρίζεται σε τρία στάδια, στο τελευταίο από τα οποία προβλέπεται η διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης. Στο πρώτο στάδιο προβλέπονται γεωφυσικές μελέτες καθώς και η πρόσκτηση 3.250 χλμ. δισδιάστατων σεισμικών δεδομένων στα δύο θαλάσσια μπλοκ.
Θα ακολουθήσει η πρόσκτηση τρισδιάστατων (3D) σεισμικών δεδομένων, ενώ κατά την τρίτη φάση προβλέπεται η διενέργεια ερευνητικής γεώτρησης βάθους 4.000 μέτρων (συμπεριλαμβανομένου του βάθους νερού). Για τα στάδια των μελετών, τα έσοδα του Δημοσίου ανέρχονται σε 1,5 εκατ. ευρώ για την υπογραφή της σύμβασης (Signature Bonus), καθώς και σε 2,5 εκατ. ευρώ ως στρεμματικές αποζημιώσεις (surface fees).
Σε απόλυτη εφαρμογή τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος
Παράλληλα, έχουν ληφθεί όλες οι πρόνοιες για την προστασία του περιβάλλοντος που προβλέπει το εγχώριο θεσμικό πλαίσιο, και εφαρμόζονται σε όλη την Ευρώπη, και μάλιστα με την εμπλοκή των τοπικών κοινωνιών. Έτσι, μετά την έγκριση της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εκπονήθηκε μια Βασική Περιβαλλοντική Αναφορά και ακολούθησε Περιβαλλοντικό Σχέδιο Δράσης, που έχει υποβληθεί στο αρμόδιο υπουργείο και στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων.
Πριν από την έναρξη των ερευνών θα έχει εκπονηθεί Διαχειριστικό Σχέδιο Περιβάλλοντος, το οποίο θα αφορά την εφαρμογή των μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος, την παρακολούθηση, τη σύνταξη των σχετικών εκθέσεων και τους ελέγχους εφαρμογής και απόδοσης των μέτρων.
Την ίδια στιγμή, αναμένεται άμεσα η έκδοση της υπουργικής απόφασης δημιουργίας του «Περιφερειακού Παρατηρητηρίου της Κρήτης για το Περιβάλλον και την Ασφάλεια της Έρευνας και της Εκμετάλλευσης Υδρογονανθράκων». Όπως προβλέπεται από τον νόμο, το Παρατηρητήριο θα έχει τις αρμοδιότητες, μεταξύ άλλων, της παρακολούθησης τήρησης των περιβαλλοντικών όρων του προγράμματος, των επιπτώσεών του στην κατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, καθώς και της ενημέρωσης των φορέων της διοίκησης και των τοπικών κοινοτήτων.
Τα δύο μπλοκ συγκαταλέγονται στις 13 θαλάσσιες και χερσαίες παραχωρήσεις στη Δυτική Ελλάδα, στις οποίες το Δημόσιο έχει παραχωρήσει δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Μάλιστα, με βάση τις συμβάσεις που έχουν υπογράψει οι ανάδοχες εταιρείες, ανέρχεται σε 500 εκατομμύρια ευρώ το ύψος των επενδύσεων που έχουν δεσμευθεί να υλοποιήσουν στη φάση της έρευνας για υδρογονάνθρακες. Ένα ποσό που καταδεικνύει έμπρακτα το γεγονός ότι εκτιμούν βάσιμα πως θα εντοπίσουν σημαντικές ποσότητες ορυκτού πλούτου.
«Ξεπαγώνει» το ελληνικό ερευνητικό πρόγραμμα
Η έναρξη των ερευνών στην Κρήτη αποτελεί επίσης την πρώτη ένδειξη «ξεπαγώματος» του ελληνικού ερευνητικού προγράμματος υδρογονανθράκων, μετά την αναπροσαρμογή των πλάνων των εταιρειών, που προκάλεσε αναπόφευκτα η κατακόρυφη πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου, αλλά και η κατάρρευση της ζήτησης λόγω της πανδημίας.
Ενδεικτικό είναι ότι η ισπανική Repsol ζήτησε και έλαβε 6μηνη παράταση για την πρώτη φάση ερευνών του χερσαίου «οικοπέδου» των Ιωαννίνων, στο οποίο είναι παραχωριούχος μαζί με την Energean, μεταθέτοντας την έναρξη των ερευνητικών γεωτρήσεων για τον Απρίλιο του 2021.
Επίσης, η αβεβαιότητα που επικρατεί έχει βάλει στον «πάγο» την επενδυτική απόφαση της Energean για το δυτικό Κατάκολο, ένα από τα πιο ώριμα πρότζεκτ για την παραγωγή υδρογονανθράκων. Εξάλλου, όσο η διεθνής τιμή του βαρελιού πετρελαίου παραμένει κάτω από τα 50 δολάρια, η Energean «γράφει» ζημίες από την παραγωγή στον Πρίνο, τα μόνα παραγωγικά κοιτάσματα στη χώρα μας. Σε αυτό το πλαίσιο, η εταιρεία έχει εκπονήσει ένα σχέδιο διάσωσης της εκμετάλλευσης («Πράσινος Πρίνος»), το οποίο θα μετατρέψει τον Πρίνο σε πεδίο εκπομπής μηδενικών ρύπων και θα το διατηρήσει σε λειτουργία και μετά το πέρας ζωής των κοιτασμάτων, η οποία προσδιορίζεται έπειτα από περίπου 15 έτη.
Την ίδια στιγμή, για τον Ιούνιο του 2021 έχει πάρει παράταση η ερευνητική γεώτρηση των ΕΛΠΕ τον Πατραϊκό Κόλπο, η οποία θα δώσει τελεσίδικη απάντηση στο κατά πόσο το συγκεκριμένο μπλοκ «κρύβει» εκμεταλλεύσιμες ποσότητες ορυκτού πλούτου. Μίας παραχώρησης που, σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις στελεχών των ΕΛΠΕ, σε ενδεχόμενη ανεύρεση ενός μέσου κοιτάσματος 120 εκατομμυρίων βαρελιών, τα ετήσια έσοδα του Δημοσίου εκτιμώνται στα 200 εκατ. ευρώ κατά τη διάρκεια της 25ετούς παραγωγής.
Συγκριτικά με την πρόσκαιρη αναθεώρηση των πλάνων που προκάλεσε η πανδημία, υπάρχουν σημαντικοί μακροπρόθεσμοι λόγοι, που καθιστούν βάσιμη την υλοποίηση των παραπάνω επενδυτικών σχεδίων, όταν βέβαια απορροφηθούν οι κραδασμοί που προκάλεσε παγκοσμίως η κρίση.
Πρώτα και καλύτερα οι πρόσφατες ανακαλύψεις φυσικού αερίου στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, το οποίο κατέδειξε ότι κάτω από μεγάλες ασβεστολιθικές δομές, όπως είναι το γεωλογικό προφίλ αρκετών παραχωρήσεων στη χώρα μας, μπορεί να κρύβονται πολύ μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου. Στην εξέλιξη αυτή συμβάλλει επίσης η πρόοδος της τεχνολογίας, η οποία δίνει τη δυνατότητα γεωτρήσεων σε ολοένα και μεγαλύτερα βάθη - με δεδομένο ότι στον ελληνικό χώρο πολλές παραχωρήσεις αφορούν βαθέα και υπερβαθέα ύδατα.
Επίσης, καταλυτικό ρόλο θα παίξει μεσοπρόθεσμα η προοπτική αύξησης της ζήτησης φυσικού αερίου στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, με δεδομένο ότι πρόκειται να αποτελέσει «καύσιμο γέφυρα» προς την πλήρη απανθρακοποίηση του ενεργειακού μίγματος, αντικαθιστώντας τα ορυκτά καύσιμα.
Τέλος, η δρομολογημένη ενίσχυση τη θέση της χώρας μας και στον κλάδο του midstream (μεταφορά και αποθήκευση υδρογονανθράκων), δίνει ένα επιπλέον κίνητρο για τις διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες, ώστε να βάλουν στο «μικροσκόπιό» τους νέα υποψήφια κοιτάσματα στον ελληνικό χώρο.
Ενίσχυση η οποία θα προέλθει από την έναρξη λειτουργίας έργων όπως ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου TAP (ως τμήμα του Νότιου Διαδρόμου) και ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) ή από την προσθήκη επιπλέον «πυλών» εισόδου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), όπως ο πλωτός σταθμός υποδοχής, προσωρινής αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU) υγροποιημένου φυσικού αερίου, που πρόκειται να εγκαταστήσει η Gastrade ανοικτά του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
