Το ΤΑΙΠΕΔ, αναγνωρίζοντας τη σημασία που έχει η βιώσιμη ανάπτυξη για την Ελλάδα, αναζητά συστηματικά τρόπους ενσωμάτωσης των αρχών της αειφορίας στην υλοποίηση του προγράμματος αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας. Ο Ριχάρδος Λαμπίρης, Διευθύνων Σύμβουλος του ΤΑΙΠΕΔ, μιλά στη “Ν” για τη δημιουργία Τμήματος Αειφορίας, για τους μηχανισμούς αξιολόγησης της αειφορικής επίδοσης κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων από τα μεγάλα funds και για το ψηφιακό εργαλείο ESG Rating Τool, που ανέπτυξε το Ταμείο σε συνεργασία με την EBRD και την Global Sustain, που ενισχύσει την προσέλκυση υπεύθυνων επενδύσεων, εγκαινιάζοντας έτσι μια “πράσινη” εργαλειοθήκη που θα μπορούσε να υιοθετηθεί και από άλλους οργανισμούς του Δημόσιου τομέα.
Πώς αντιλαμβάνεται η ηγετική ομάδα του ΤΑΙΠΕΔ το ρόλο των βιώσιμων επενδύσεων στην επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας;
Η Ελλάδα συνεχίζει να αναζητά επενδύσεις, ειδικά τώρα που η εξάπλωση του κορονοϊού δυσκολεύει τη χώρα, η οποία βρέθηκε στα πρώτα στάδια ανάκαμψης έπειτα από τη δεκαετή οικονομική κρίση. Ταυτόχρονα, στρατηγική απόφαση της Κυβέρνησης είναι η μετεξέλιξη του αναπτυξιακού μοντέλου, υιοθετώντας τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Η Ελλάδα θα πρέπει να διαμορφώσει τις συνθήκες που θα διευκολύνουν τη ροή βιώσιμων επενδύσεων και να αξιοποιήσει την παγκόσμια αυτή τάση της αγοράς δημιουργώντας το κατάλληλο πλαίσιο, βάσει των ευρωπαϊκών προτύπων, όπως π.χ. του ενιαίου ευρωπαϊκού συστήματος ταξινόμησης, γνωστό με τον όρο EU Taxonomy, των οικονομικών δράσεων που χαρακτηρίζονται περιβαλλοντικά βιώσιμες.
Σε αυτήν την προσπάθεια, το ΤΑΙΠΕΔ μπορεί να συμβάλλει, στο βαθμό που του αναλογεί, μέσω της διαμόρφωσης ενός μηχανισμού παρακολούθησης της αειφορικής επίδοσης των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου του, πριν και μετά την υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων, σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα.
Στο πλαίσιο αυτό, εδώ και ενάμιση χρόνο δημιουργήσαμε το Τμήμα Αειφορίας, με στόχο την ενσωμάτωση των αρχών της αειφορίας και την υιοθέτηση κριτηρίων περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης (ESG) κατά την υλοποίηση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων για την ενίσχυση της προσέλκυσης υπεύθυνων επενδύσεων προς όφελος της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Στόχος μας είναι, πέρα από τα ευρέως αναγνωρισμένα δημοσιονομικά οφέλη που προκύπτουν από την αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου, να χτίζονται τα θεμέλια μίας βιώσιμης οικονομίας που σέβεται το περιβάλλον, δημιουργεί θέσεις εργασίας και μία συνεκτική κοινωνία, ενισχύοντας παράλληλα την υιοθέτηση των αρχών της Κυκλικής Οικονομίας. Προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε συστηματικά.
Γιατί είναι σημαντική σε μια περίοδο κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε, η προσέγγιση των νέων επενδύσεων με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά, εταιρικής διακυβέρνησης κ.ο.κ.;
Η τρέχουσα πανδημία που συγκλονίζει τον πλανήτη δοκιμάζει τις κοινωνικές και οικονομικές δομές, πυροδοτώντας μία νέα παγκόσμια οικονομική κρίση. Την ίδια στιγμή όμως, μας δίνεται η ευκαιρία να διαμορφώσουμε ένα νέο οικονομικό μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης, που θα εδράζεται στις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, θα σέβεται τα φυσικά όρια του πλανήτη και θα είναι πιο ανθεκτικό στις παγκόσμιες προκλήσεις.
Για να επιτευχθεί αυτό, υπάρχει ανάγκη σημαντικής χρηματοδότησης σε πράσινες, αειφόρες δράσεις. Απαιτείται λοιπόν ριζικός ανασχεδιασμός του οικονομικού συστήματος και υιοθέτηση ESG δεικτών που θα τεκμηριώνουν τη χρηματοδότηση πράσινων και υπεύθυνων επενδύσεων. Προς αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλει και το Ταμείο με το έργο του.
Πώς προσεγγίζουν αυτές τις προκλήσεις οι επενδυτές - Έλληνες ή ξένοι - με τους οποίους συναλλάσσεστε;
Γεγονός είναι ότι οι ίδιοι οι επενδυτές αναζητούν περισσότερα στοιχεία σχετικά με τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους των επενδύσεων που τους ενδιαφέρουν. Η διαφάνεια σε θέματα εταιρικής διακυβέρνησης, κοινωνικής ευημερίας και περιβαλλοντικής ανάπτυξης καθιστά τα περιουσιακά στοιχεία πιο ελκυστικά στους επενδυτές, λόγω της δυνατότητας έγκαιρης εκτίμησης των επιδόσεών τους, λειτουργώντας ως μέτρο αποφυγής ρίσκου. Ουσιαστικά, μία επένδυση που έχει ικανοποιητική αειφορική επίδοση είναι πιο ανθεκτική σε εξωγενείς στρεσογόνους παράγοντες, γεγονός που ενισχύει την οικονομική βιωσιμότητα και ανταποδοτικότητά της. Οι εταιρείες που βελτιώνουν τις επιδόσεις τους σε θέματα ESG, απολαμβάνουν ευχερέστερη πρόσβαση σε κεφάλαια, ενισχύουν τη σχέση με τους εργαζομένους τους, με την κοινωνία γενικότερα και τους σχετιζόμενους με τη δραστηριότητά τους θεσμικούς φορείς ειδικότερα. Οι ουσιαστικές πληροφορίες που χρειάζονται οι επενδυτές δεν περιορίζονται στα υλικά περιουσιακά στοιχεία της εταιρείας. Ήδη, μεγάλα funds έχουν το δικό τους μηχανισμό για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης κατά τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων. Στο ΤΑΙΠΕΔ σκεφτόμαστε και ενεργούμε σε αυτήν ακριβώς τη βάση, χαράσσοντας το δρόμο προς το μέλλον.
Ποια είναι η προετοιμασία που κάνετε σήμερα για να προκρίνετε μια επενδυτική πρόταση έναντι μιας άλλης και πώς ελέγχετε εάν μια επένδυση καλύπτει τις προδιαγραφές της βιωσιμότητας;
Στο ΤΑΙΠΕΔ, εργαζόμαστε συνειδητά και αποφασιστικά, ώστε το πρόγραμμα αξιοποίησης της περιουσίας του Δημοσίου να υλοποιείται με τον πιο αειφόρο τρόπο στο βαθμό του δυνατού, λαμβάνοντας πάντα υπόψη την οικονομική βιωσιμότητα κάθε επένδυσης. Πιο συγκεκριμένα:
α)Το ΤΑΙΠΕΔ προχωρά σε κατάρτιση ειδικών σχεδίων για τη χωρική ανάπτυξη (ΕΣΧΑΔΑ) των μεγάλων δημόσιων ακινήτων του χαρτοφυλακίου του, που αποσκοπούν στον έλεγχο της έντασης κάθε χρήσης. Μέσω της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης των ΕΣΧΑΔΑ, υιοθετούνται οι πλέον περιβαλλοντικά φιλικές επιλογές, ενώ παράλληλα γίνεται εκτίμηση και των κοινωνικών ζητημάτων μέσω δημόσιας διαβούλευσης για την επιλογή της πιο αειφόρου πρότασης για την ανάπτυξη κάθε έργου.
β) Κατά την αξιοποίηση των υποδομών και των εταιρειών του χαρτοφυλακίου (π.χ. λιμάνια, αυτοκινητόδρομοι, αεροδρόμια, μαρίνες κλπ), το ΤΑΙΠΕΔ προχωρά όπου μπορεί στην πληρέστερη εναρμόνιση της λειτουργίας τους με την περιβαλλοντική νομοθεσία, ενώ παράλληλα διερευνά τις δυνατότητες ενσωμάτωσης των αρχών της κυκλικής οικονομίας στη λειτουργία τους. γ) Επιπρόσθετα, το Ταμείο ενσωματώνει πλέον στις στρατηγικές μελέτες που υπόκεινται σε Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και εκτιμήσεις σχετικά με τη συμβατότητα των προτεινόμενων σχεδίων με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs), ενώ αξίζει να αναφερθεί και η προσπάθεια εσωτερίκευσης του περιβαλλοντικού κόστους των επενδύσεων, με πρώτη εφαρμογή την εκπόνηση μελετών για την οικονομική αποτίμηση του ιαματικού πόρου στα ακίνητα που περιλαμβάνουν ιαματικές πηγές.
Μέσα λοιπόν από την ωρίμανση των έργων της ιδιωτικής περιουσίας του Δημοσίου, το ΤΑΙΠΕΔ αποσκοπεί στη συστηματική ενσωμάτωση των αρχών της αειφόρου ανάπτυξης και της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, καθιστώντας τα ελκυστικότερα στην επενδυτική κοινότητα με την επίλυση σημαντικών ζητημάτων, όπως η πολύπλοκη διαδικασία περιβαλλοντικών και χωροταξικών εγκρίσεων, ενώ παράλληλα δημιουργείται σημαντικός αριθμός καλών θέσεων εργασίας, με σεβασμό στο περιβαλλοντικό κεφάλαιο της χώρας.
Υπάρχει οδικός χάρτης γι’ αυτή τη δουλειά;
Μέσα από τις μεμονωμένες προσπάθειες ενσωμάτωσης των αρχών της αειφορίας σε κάθε έργο χωριστά και της αναγνώρισης κριτηρίων αειφορίας ανά κατηγορία περιουσιακού στοιχείου του χαρτοφυλακίου του ΤΑΙΠΕΔ, διαμορφώθηκε η ανάγκη δημιουργίας ενός δομημένου συστήματος αξιολόγησης, το οποίο θα λειτουργούσε σαν οδικός χάρτης για τη μετάβαση στην αειφορία και θα παρείχε τη δυνατότητα συστηματικής παρακολούθησης της αειφορικής επίδοσης των επενδύσεων.
Με την εξασφάλιση χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), το ΤΑΙΠΕΔ σε συνεργασία με την EBRD και την εταιρεία Global Sustain, εξειδικευμένη εταιρεία παροχής καινοτόμων υπηρεσιών σε θέματα αειφορίας, δημιούργησαν το ESG Rating Tool - ένα πρωτοπόρο ψηφιακό εργαλείο για την αξιολόγηση της αειφορικής επίδοσης του χαρτοφυλακίου του, με χρήση δεικτών επίδοσης (KPIs), το οποίο εξειδικεύτηκε για κάθε κατηγορία περιουσιακού του στοιχείου. Πρόκειται για μια από τις ελάχιστες περιπτώσεις παγκοσμίως που ένα Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων ενσωματώνει την αειφορία στις διαδικασίες του και είναι η πρώτη φορά που δημόσιος οργανισμός στην Ελλάδα αναπτύσσει το δικό του ψηφιακό εργαλείο για την υιοθέτηση κριτηρίων ESG - Περιβαλλοντικά (Environmental), Κοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Corporate Governance).
Το ESG Rating Tool βασίζεται στα υψηλότερα διεθνή πρότυπα και ευθυγραμμίζεται με τους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs) και τις απαιτήσεις περιβαλλοντικών και κοινωνικών επιδόσεων των μεγάλων χρηματοπιστωτικών και επενδυτικών ιδρυμάτων. Πρόκειται για ένα εργαλείο που επιτρέπει στον χρήστη να αξιολογεί την τρέχουσα αειφορική επίδοση των περιουσιακών στοιχείων του χαρτοφυλακίου, να πραγματοποιεί συγκριτική αξιολόγηση μεταξύ συγγενών κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και ολόκληρου του χαρτοφυλακίου και επιπλέον να παρακολουθεί την εξέλιξη αυτής της επίδοσης σε βάθος χρόνου. Παράλληλα, επιτρέπει την ευχερή αναγνώριση των τρωτών σημείων κάθε περιουσιακού στοιχείου μέσα από έκθεση αξιολόγησης, η οποία συνοδεύεται από υψηλού επιπέδου συστάσεις για βελτίωση των επιδόσεων στα κριτήρια ESG για χρήση από το ΤΑΙΠΕΔ, αλλά και από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σχεδιάζετε πρωτοβουλίες για να ενισχύσετε την εργαλειοθήκη σας σε αυτό τον τομέα;
Δεδομένου ότι το ESG Rating tool ολοκληρώθηκε πρόσφατα, βασικό μέλημά μας αυτή τη στιγμή είναι να επικεντρώσουμε τις δυνάμεις μας στη βέλτιστη ενσωμάτωση του εργαλείου στον τρόπο λειτουργίας του Ταμείου, προγραμματίζοντας το επόμενο βήμα να είναι η χορήγησή του στις εταιρείες του χαρτοφυλακίου μας, ώστε να παρακολουθούν συστηματικά την εξέλιξη της αειφορικής επίδοσής τους και παρέχοντάς τους - αν και όποτε χρειαστούν - συμβουλευτική υποστήριξη, αξιοποιώντας την πρότερη εμπειρία μας στα συγκεκριμένα έργα.
Επόμενη πρωτοβουλία του Ταμείου θα μπορούσε να είναι η ανάπτυξη ενός εργαλείου εκτίμησης της τρωτότητας του χαρτοφυλακίου στην κλιματική αλλαγή. Ήδη, το Τμήμα Αειφορίας εξετάζει αν τα περιουσιακά στοιχεία του εμπίπτουν σε Ζώνη Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας, ενώ παράλληλα διερευνά όλες τις πιθανές πηγές χρηματοδότησης για τη θωράκιση τους στην κλιματική αλλαγή. Τέλος, το ΤΑΙΠΕΔ ωριμάζει πρωτοβουλίες ενημέρωσης των εταιρειών του χαρτοφυλακίου και υποψήφιων επενδυτών για τις νέες δυνατότητες που ανοίγονται μπροστά τους, μιας και οι παγκόσμιες χρηματοδοτικές ροές τόσο από δημόσιους όσο και από ιδιωτικούς φορείς προς τις περιβαλλοντικές, κλιματικές, βιώσιμες και υπεύθυνες επενδύσεις έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια και θα συνεχίσουν να αυξάνονται.
Πώς αποτιμάται το όφελος για το ελληνικό Δημόσιο από την τεχνογνωσία και τις πρακτικές που αναπτύσσει στον τομέα των βιώσιμων επενδύσεων το ΤΑΙΠΕΔ;
Σκοπός μας είναι να συμβάλλουμε επιπλέον του προγράμματος για τη μεγιστοποίηση της αξιοποίησης της ιδιωτικής Δημόσιας περιουσίας, στο οποίο οφείλεται σύμφωνα με την Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το 2019 σχεδόν το 20% των εισροών Ξένων Άμεσων Επενδύσεων στη χώρα, και στην εθνική προσπάθεια να καταστεί η Ελλάδα πρωτοπόρος στη βιώσιμη ανάπτυξη. Όραμά μας είναι το Ταμείο να συμβάλλει με τη γνώση και την εμπειρία των ανθρώπων του στην ανάπτυξη νέων δομών πιο βιώσιμων και κοινωνικά ανταποδοτικών, ώστε η ελληνική οικονομία να καταστεί πιο ανθεκτική και η κοινωνία στο σύνολό της να απολαμβάνει τα οφέλη αυτής της ανάπτυξης.
Είμαστε περήφανοι για το πρωτοποριακό έργο της ανάπτυξης του ψηφιακού ESG Rating Τool σε συνεργασία με την EBRD και την Global Sustain, το οποίο μπορεί να αποτελέσει τη βάση για τη δημιουργία ενός πλαισίου ταξινόμησης, αξιολόγησης και επίβλεψης των πράσινων επενδύσεων στη χώρα, σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά πρότυπα (EU Taxonomy), που θα διευκολύνει τη ροή κεφαλαίων με υψηλό θετικό περιβαλλοντικό και κοινωνικό αποτύπωμα. Πιστεύουμε ότι θα μπορούσε να υιοθετηθεί ως βέλτιστη πρακτική από άλλους οργανισμούς του Δημόσιου τομέα για την υιοθέτηση περιβαλλοντικών και κοινωνικών ζητημάτων σε επενδυτικές αποφάσεις. Το ΤΑΙΠΕΔ, δηλώνει παρών και δεν φειδόμαστε προσπαθειών και ενέργειας προς αυτή την κατεύθυνση. Ήδη συνεργαζόμαστε με τα συναρμόδια Υπουργεία και έχουν συσταθεί ομάδες εργασίας για θέματα αειφορίας, κυκλικής οικονομίας και βιώσιμων επενδύσεων.
