Με αφορμή την ψήφιση στη Βουλή του προϋπολογισμού του 2020 ο οικονομολόγος Στέργιος Πόραβος από τη reformer μας βοηθά να αναλύσουμε τα βασικά του μεγέθη, στον τομέα της Υγείας για να κατανοήσουμε σε ποιο βαθμό αυτός διαφοροποιεί τα δεδομένα, σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2019.

Αναλύοντας τον Προϋπολογισμό Υγείας του 2020 

Όπως λέει χαρακτηριστικά, η έννοια “αυξημένος σε πιστώσεις, αυξημένος και σε αισιοδοξία ως προς την επίτευξη των επιμέρους δράσεων εξοικονόμησης δαπανών” εκφράζει την πανθομολογούμενη ανάγκη αύξησης των πιστώσεων για την υγεία, αλλά και τις αρκετά αισιόδοξες προβλέψεις εφαρμογής μια σειράς δράσεων εξοικονόμησης δαπανών (γνωστές ως spending review), χωρίς να καθορίζονται σαφώς τα μέσα και τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη των δεδηλωμένων αυτών στόχων.

Ας δούμε όμως αναλυτικά τα σημαντικότερα στοιχεία και μεγέθη του προϋπολογισμού για την υγεία. 

Τα κύρια συμπεράσματα:

• Βελτιωμένος κατά 242 εκατ. ευρώ έναντι του 2019
• Υπεραισιόδοξος ως προς την εκτίμηση εξοικονόμησης πόρων με την εφαρμογή σειράς δράσεων για την επίτευξη περαιτέρω εξορθολογισμού του κόστους λειτουργίας του συστήματος υγείας. 

Σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού για το 2020, οι πρωτογενείς δαπάνες για τον χώρο της υγείας αναμένεται να κινηθούν αυξητικά σε σύγκριση με τον προϋπολογισμό του 2019.

Ο συνολικός προϋπολογισμός για την υγεία “κλειδώνει” για το 2020 στα 6.012 εκατ. ευρώ. Όπως βλέπουμε η συνολική αύξηση στους δύο βασικούς υποτομείς του υπουργείου Υγείας, α) Νοσοκομεία - Δομές ΠΦΥ και β) ΕΟΠΥΥ, θα ανέλθει - σε δεδουλευμένη βάση -στα 242 εκατ. ευρώ, με τον πρώτο υποτομέα (Νοσοκομεία - Δομές ΠΦΥ) να αντλεί το 40% και τον δεύτερο (ΕΟΠΥΥ) να αντλεί το 60% του συνολικού προϋπολογισμού. Επίσης ο πρώτος υποτομέας κινείται στα 2.401 εκατ. ευρώ ενώ ο δεύτερος στα 3.611 εκατ. ευρώ.

Πιο συγκεκριμένα, η αύξηση στον υποτομέα των Νοσοκομείων - Δομές ΠΦΥ, αναμένεται να είναι της τάξης των 142 εκατ. ευρώ, ενώ η επιπλέον ενίσχυση του ΕΟΠΥΥ θα είναι της τάξης των 100 εκατ. ευρώ.

Τόσο η αύξηση των δαπανών του ΕΟΠΥΥ συνολικά (για φάρμακο και για τους λοιπούς παρόχους), όσο και ένα μικρό μέρος της αύξησης των δαπανών των νοσοκομείων (αυτό που αφορά την προμήθεια φαρμάκων), ακολουθεί την προβλεπόμενη αναπροσαρμογή της ετήσιας μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ (άρθρο 25 του ν. 4549/2018) που καθιερώθηκε για πρώτη χρονιά στον προϋπολογισμού του 2019 και είχε οδηγήσει σε ενίσχυση των κλειστών προϋπολογισμών των εν λόγω φορέων κατά 92,5 εκατ. ευρώ.

Η συνολική αύξηση στον προϋπολογισμό του 2020 για την υγεία, κυμαίνεται στο επίπεδο του 4,19% έναντι του 2019 και αναλύεται σε επιμέρους αυξήσεις 2,85% για τον ΕΟΠΥΥ και 6,29% για τα Νοσοκομεία - Δομές ΠΦΥ.

Το στοίχημα επίτευξης των δράσεων της εξοικονόμησης δαπανών 

Το υπουργείο Υγείας παράλληλα σκοπεύει να συνεχίσει μια σειρά δράσεων που είχαν δρομολογηθεί τα προηγούμενα χρόνια (2017-2018, μέσω της επισκόπησης δαπανών) καθώς και να προχωρήσει σε μία σειρά νέων δράσεων, που θα βελτιώσουν την εξυπηρέτηση των ληπτών υπηρεσιών υγείας και θα ενισχύσουν τη λειτουργία του συστήματος υγείας.

Η πρώτη κατηγορία δράσεων θα κινηθεί στην εξοικονόμηση πόρων μέσω του εξορθολογισμού των δαπανών: φύλαξης, σίτισης, προμήθειας οξυγόνου, συντήρησης εξοπλισμού, αξιοποίησης ακίνητης περιουσίας και μείωσης του κόστους των ακτινολογικών εξετάσεων. Οι ίδιες δράσεις όμως, είχαν πραγματοποιηθεί και το 2018 με συνολική τελική εξοικονόμηση 25,7 εκατ. ευρώ (βλ. πίνακα 3.31, σελ. 100, εισηγητικής έκθεσης προϋπολογισμού 2019), γεγονός το οποίο καθιστά την εξοικονόμηση επιπλέον πόρων από αυτές, εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα και συνεπώς η συνέχισή τους, κρίνεται δημοσιονομικά αμφίβολη.

Από τις νέες δρομολογημένες δράσεις, αυτές που έχουν τη μεγαλύτερη πιθανότητα επιτυχούς υλοποίησης, είναι αυτές του ψηφιακού εκσυγχρονισμού του συστήματος υγείας και της κεντρικοποίησης των προμηθειών (λειτουργία της ΕΚΑΠΥ Α.Ε.). Αντικειμενικά όμως δύσκολο παραμένει και αυτό το εγχείρημα, αφού το υπουργείο Υγείας δεν έχει κάποιο ολοκληρωμένο σχέδιο στρατηγικής και δεν έχει καθορίσει το εφαρμοστικό πλαίσιο, μέσω ενός ουσιαστικού μηχανισμού παρακολούθησης και ελέγχου της απόδοσής τους, με τη χρήση δεικτών απόδοσης (Key Performance Indicators - KPIs), που θα μπορούσαν να μεταφραστούν σε θετικό αποτέλεσμα στον χρονικό ορίζοντα του 2020. 

Ρίχνοντας λοιπόν μια ματιά στα μεγέθη του προϋπολογισμού για τα νοσοκομεία, τον ΕΟΠΥΥ και τους λοιπούς φορείς της υγείας δεν φαίνεται να αλλάζουν σημαντικά τα πράγματα από τον προϋπολογισμό του 2019. Οι όποιες αυξήσεις υπάρχουν, κινούνται σε γενικές γραμμές στο πλαίσιο των προβλέψεων του Μεσοπρόθεσμου 2019-2022 και αφορούν κυρίως τους κλειστούς προϋπολογισμούς για το φάρμακο και τις παροχές του ΕΟΠΥΥ, οι οποίες έχουν συμφωνηθεί με τους θεσμούς να αναπροσαρμόζονται με βάση την προβλεπόμενη αύξηση του ΑΕΠ κάθε χρονιάς. Ως εκ τούτου για το 2020 η αύξηση είναι 2,8% ενώ, όπως έχει ανακοινώσει η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας, θα προωθηθούν οι Συμπράξεις Δημόσιου Ιδιωτικού Τομέα ( ΣΔΙΤ) και η αλλαγή νομικού καθεστώτος των νοσοκομείων (από ΝΠΔΔ σε ΝΠΙΔ), με στόχο την “ευελιξία” του συστήματος. Οι δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού παραμένουν καθηλωμένες και ίσως ελαφρά μειωμένες κατά 22 εκατ. ευρώ. Μία διαφορετική όμως προσέγγιση είναι αυτή των κονδυλίων για την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ύψους 380.000 ευρώ και των κονδυλίων για τον Εθνικό Συντονιστή για την Αντιμετώπιση των Ναρκωτικών ύψους 94.000 ευρώ. 

Οικονομική ένεση ωστόσο, έγινε στον τομέα υγείας με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού προκειμένου να στηριχθούν οι δομές και να υπάρχει ομαλή λειτουργία.

Την πρόσθετη χρηματοδότηση 70 εκατ. ευρώ για την στήριξη των αναγκών του υπουργείου Υγείας λόγω κορονοϊού, ενέκρινε το υπουργείο Οικονομικών, ενώ σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, Χρήστο Σταϊκούρα εκτιμάται ότι οι ανάγκες μπορεί να φτάσουν τα 200 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον, ως κράτος μέλος της Ε.Ε. αναμένεται να λάβουμε και ένα μεγάλο ποσό από τα 3,08 δισ. ευρώ που ενέκρινε το Ευρωκοινοβούλιο για την ενίσχυση των συστημάτων υγείας (ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό κ.λπ.) με αφορμή την πανδημία του κορονοϊού.