Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]
 
Το κλίμα της Γης μεταβάλλεται στις μέρες μας ταχύτερα από ποτέ άλλοτε - στην ιστορία του σύγχρονου πολιτισμού - κυρίως ως αποτέλεσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Η θερμοκρασία της Αρκτικής αυξάνεται τουλάχιστον δύο φορές πιο γρήγορα από τον υπόλοιπο πλανήτη, με ενδεικτικό το γεγονός ότι οι παγετώνες δεν είναι πια εμπόδιο στη διέλευση των πλοίων, γεγονός που κατά μία έννοια καθιστά ελκυστικές τις αρκτικές ναυτιλιακές διαδρομές για τη ναυσιπλοΐα. Αν και θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία έχει να διαχειριστεί μεγάλες προκλήσεις εξαιτίας της θέσπισης ανώτατων ορίων στις εκπομπές θείου - με τη σύμφωνη γνώμη του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, που είναι ρυθμιστικός οργανισμός του ΟΗΕ για τη ναυτιλία - αντιλαμβάνεται κανείς τι σημαίνει η διέλευση φορτηγών πλοίων στις βόρειες ακτές της Ρωσίας, από το Βλαδιβοστόκ στην Αγία Πετρούπολη, χωρίς συνοδεία παγοθραυστικού. Το περιβάλλον μεταβάλλεται εξαιρετικά γρήγορα και η δυναμική των αλλαγών στην οικονομία είναι… ασύλληπτη. 

Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας αλλαγής του κλίματος γίνονται αισθητές σε όλο τον κόσμο και αναμένεται να ενταθούν στο μέλλον, με τη σοβαρότητα των μελλοντικών επιπτώσεων να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα μέτρα που λαμβάνονται για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και την προσαρμογή στις αλλαγές που θα επέλθουν. Οι Αμερικανοί αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο τους κινδύνους που θέτει η αλλαγή του κλίματος στην καθημερινή τους ζωή και την επιβίωσή τους και αρχίζουν να ανταποκρίνονται ενώ η στροφή στην πράσινη οικονομία, τη χρηστή διαχείριση πόρων και την υπεύθυνη κατανάλωση είναι τάσεις που συναντάμε σε πολλές χώρες του κόσμου, με αξιοσημείωτες προσπάθειες και στην Ελλάδα.

Εξάλλου, διατυπώνεται η άποψη ότι το κλίμα δεν ευθύνεται για όλα. Ευθύνεται για 30%, όπως χαρακτηριστικά είχε αναφέρει σε πρόσφατη ημερίδα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος για την κλιματική αλλαγή και τις φυσικές καταστροφές ο καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας, Χρήστος Ζερεφός. Όπως εξήγησε, η αιτία των ανθρωπογενών παρεμβάσεων στο κλίμα είναι η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, κατά 25% τα τελευταία εκατό χρόνια, ενώ στο ίδιο διάστημα η θερμοκρασία αυξήθηκε κατά 4 και πλέον βαθμούς Κελσίου. Σε συνέχεια του φαινομένου αυτού αναμένονται αύξηση της μέγιστης διάρκειας ξηρής περιόδου κατά 20 μέρες έως το 2050 και κατά 40 έως το 2100, καθώς επίσης μείωση της σχετικής υγρασίας και αύξηση της ταχύτητας του ανέμου.

Δεδομένου, μάλιστα, ότι τα καλοκαίρια στο τέλος του 21ου αιώνα δεν θα υπάρχουν σύννεφα στον ουρανό και η ηλιακή ακτινοβολία θα είναι διαρκής και απρόσκοπτη, η χώρα οφείλει να ενισχύσει τις δομές της σε αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.

Σύμφωνα με τον κ. Ζερεφό, η Ελλάδα, εκτός από τη Χαβάη και λίγες νησίδες του Ειρηνικού, είναι χώρα με τεράστιο εύρος κλίματος, λόγω και του ανάγλυφου της επιφάνειάς της και θα πρέπει να αξιοποιήσει αυτό το προνόμιο.

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι πρόσφατη έκθεση για την κλιματική αλλαγή που συντάχθηκε από 300 επιστήμονες με εντολή του Κογκρέσου σε συνεργασία με πάνω από 12 κυβερνητικές υπηρεσίες και οργανισμούς στις ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων το υπουργείο Γεωργίας και η NASA, αναφέρει ότι το κόστος για την Αμερική θα είναι εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια έως το τέλος του αιώνα. Μάλιστα σημειώνεται ότι θα υπάρξουν σαρωτικές αλλαγές από την υγεία και τις υποδομές μέχρι την αγροτική παραγωγή. Οι επιστήμονες χτυπούν καμπανάκι για τη συνεχιζόμενη αύξηση στις εκπομπές αερίων σε ιστορικά υψηλά, καθώς οι επιπτώσεις θα είναι καταστροφικές πλήττοντας δυσανάλογα τους φτωχούς λαούς και υπονομεύοντας τα οικοσυστήματα και την ανθρώπινη υγεία.

Φαινόμενα όπως ισχυρές καταιγίδες, ξηρασίες και πλημμύρες αναμένεται να ενταθούν προκαλώντας ανεπανόρθωτες ζημιές, επισημαίνεται στην έκθεση Fourth National Climate Assessment Volume II.

Περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν την ανάγκη οι ΗΠΑ να αναλάβουν δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς σε παγκόσμιο επίπεδο οι κίνδυνοι μεγαλώνουν αντί να μειώνονται. Ήδη η Παγκόσμια Διακυβερνητική Διάσκεψη που τροφοδοτεί τον ΟΗΕ και τους διεθνείς Οργανισμούς με στοιχεία για την εξέλιξη του φαινομένου εκφράζει ανησυχίες. Τόσο στην παγκόσμια κοινότητα όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ειδικότερα, η συζήτηση επικεντρώνεται στο όριο των 2 βαθμών Κελσίου αύξησης με πιο αισιόδοξο σενάριο τον 1,5 βαθμό, ως ανώτερο όριο που μπορούμε να αντέξουμε.

Η Ελλάδα υπερασπίζεται τη σημασία υλοποίησης της Συμφωνίας των Παρισίων ενώ ολοκλήρωσε τον δικό της σχεδιασμό για την Ενέργεια και το Κλίμα με ορίζοντα το 2030.

Ειδικότερα, στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής ενόψει του 2020 η Ελλάδα έχει επιτύχει τις υποχρεώσεις της έναντι της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ άνω του 30%. Μεγάλη μείωση προβλέπεται στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη βιομηχανία, αλλά και από την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια, ενώ η ηλεκτρική διασύνδεση των νησιών και της Κρήτης θα συμβάλει ώστε να ξεπεραστεί η λειτουργία ενεργοβόρων μονάδων στα νησιά. Αντίστοιχες δράσεις αναλαμβάνονται και στον τομέα των μεταφορών.

Ταυτόχρονα πάντως φαίνεται να υπάρχει μια κινητοποίηση σε επίπεδο μη κυβερνητικών οργανισμών αλλά και επιχειρήσεων που επενδύουν σε περιβαλλοντικά έργα και συστηματικοποιούν την προσπάθεια αναχαίτισης των αρνητικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Ένα τέτοιο ενδεικτικό παράδειγμα είναι η ElvalHalcor.

Η ElvalHalcor επενδύει στη Βιώσιμη Ανάπτυξη

Οι αρχές της Βιώσιμης Ανάπτυξης, αποτελούν για την ElvalHalcor πυξίδα και κατευθύνουν καθοριστικά τις δραστηριότητές της, ενώ παράλληλα διαμορφώνουν πρωτοβουλίες και αποφάσεις σε επιχειρηματικό και λειτουργικό επίπεδο. Η ElvalHalcor έχει θεσπίσει και ακολουθεί συγκεκριμένη πολιτική Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενώ παράλληλα η επιχειρηματική της στρατηγική, εστιάζει στους κρίσιμους πυλώνες της επιχειρηματικής υπευθυνότητας: Οικονομία, Κοινωνία, Περιβάλλον. Όπως αναφέρουν στη «N» αρμόδια στελέχη της εταιρείας:

Για την ElvalHalcor, η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί καθήκον και δέσμευση. Αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευση αυτή, σε ετήσια βάση η εταιρεία υλοποιεί μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα σε έργα περιβαλλοντικής προστασίας (6,7 εκατ. ευρώ το 2017 οι επενδύσεις και δαπάνες στον τομέα αυτό) και εφαρμόζει πρακτικές, µε στόχο πάντα τη συνεχή βελτίωση της περιβαλλοντικής της επίδοσης. Με σκοπό να ενισχύουμε διαρκώς την ορθή λειτουργία της Εταιρίας, εφαρμόζουμε κατάλληλα πιστοποιημένα συστήματα διαχείρισης (Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης ISO 14001 και Σύστημα Διαχείρισης Ενέργειας ISO 50001) και ακολουθούμε πολιτικές και διαδικασίες που στηρίζουν την υπεύθυνη λειτουργία μας. 

Η λειτουργία του Κέντρου Ανακύκλωσης Κουτιών Αλουμινίου (ΚΑΝΑΛ) 

Το Κέντρο δημιουργήθηκε (το 2003) από την Elval, στο πλαίσιο της στρατηγικής της για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την προώθηση της ανακύκλωσης του αλουμινίου στην Ελλάδα. Είναι ένα πρότυπο κέντρο ανακύκλωσης, που δέχεται, διαχωρίζει και συσκευάζει χρησιμοποιημένα αλουμινένια κουτιά, ενώ παράλληλα υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εντός σχολείου (με πρότυπη βιωματική εκπαίδευση) και εκτός σχολείου (στο χώρο του ΚΑΝΑΛ). 

Η ανακύκλωση του αλουμινίου είναι μία πρακτική ιδιαίτερα σημαντική, καθώς συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό τόσο στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων, όσο και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αφού εξοικονομεί σημαντικές ποσότητες ενέργειας (95%) και αποφεύγεται η έκλυση αέριων ρύπων του θερμοκηπίου. Συγκεκριμένα το χρονικό διάστημα 2003-2017, το ΚΑΝΑΛ έχει συγκεντρώσει και προωθήσει προς ανακύκλωση συνολικά 5.065 τόνους ή 355 εκατομμύρια χρησιμοποιημένα κουτάκια αλουμινίου. Χάρη στην ποσότητα αυτή που συγκεντρώθηκε συνολικά αποτράπηκε η εκπομπή 45.000 τόνων CO2.

Πολλές ελληνικές εταιρείες δείχνουν ενημερωμένες για τα θέματα κλιματικής αλλαγής αναλαμβάνοντας δράσεις ή ακόμη και προβλέποντας συγκεκριμένες πολιτικές στο πλαίσιο της στρατηγικής τους.  

Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η Interamerican στο πλαίσιο της εναρμόνισης της στρατηγικής της με τους 17 Παγκόσμιους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης εστιάζει στους σχετικούς στόχους για το νερό, τη φθηνή και καθαρή ενέργεια, τη δράση για το κλίμα και τη ζωή σε θάλασσα και στεριά. Η εταιρεία έχει δεσμευθεί από το 2006 για ενεργό συμμετοχή σε περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες, στο πλαίσιο του Προγράμματος Περιβάλλοντος του ΟΗΕ για τα Τραπεζοασφαλιστικά Ιδρύματα (UN Environment Programme Finance Initiative / UNEPFI), ενώ είναι και συνιδρυτικό μέλος των Αρχών για την Αειφόρο Ασφάλιση (Principles for Sustainable Insurance, 2012).

Η Marks & Spencer υλοποιεί καμπάνια που εντάσσεται στο ηθικό και περιβαλλοντικό πρόγραμμα της εταιρείας, Plan A, το οποίο ξεκίνησε το 2007 και έχει μια ολιστική προσέγγιση στη βιωσιμότητα, εστιάζοντας στη συνεισφορά όλων των τομέων της επιχείρησης καθώς και στη συμμετοχή των πελατών στην αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος, τη διαχείριση των αποβλήτων κ.α.

Η Nestle είναι μεταξύ των εταιρειών που στηρίζουν τη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα πλαστικά υλικά, ενώ η Xerox, συνεχίζοντας τη δέσμευσή της στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα, έλαβε πρόσφατα την πιστοποίηση EPEAT για σειρές προϊόντων της.

Οι δράσεις δεντροφύτευσης σε συνεργασία με δήμους και σχολεία προτεραιοποιούνται από πολλές εταιρείες. Ενδεικτικά αναφέρεται το πιο πρόσφατος πρόγραμμα, στις αρχές Δεκεμβρίου, στην Τήλο, με την υποστήριξη της Eunice Energy Group (EEG), του Ελληνικού Ενεργειακού Ομίλου που υλοποιεί το επενδυτικό σκέλος του έργου TILOS Project.

Κινητοποίηση

Πολλές είναι πλέον οι επιχειρήσεις που σχεδιάζουν πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της υιοθέτησης συγκεκριμένων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης υπό την Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για το κλίμα, τη ζωή στο νερό και στη στεριά, ακολουθούν το περιβαλλοντικό πρόγραμμα του ΟΗΕ για τα Τραπεζοασφαλιστικά Ιδρύματα (UN Environment Programme Finance Initiative / UNEPFI), τις Αρχές για την Αειφόρο Ασφάλιση (Principles for Sustainable Insurance) κ.ά. Σημαντικό αντίκτυπο έχουν σ’ αυτή την προσπάθεια οι εκστρατείες των ΜΚΟ, οι συνεργασίες, η εκπαίδευση του κοινού και η παρακίνηση των νέων. Αξίζει να αναφερθεί το Youth 4 Nature για την ενημέρωση και κινητοποίηση των νέων για το περιβάλλον, μια συνεργασία του WWF Ελλάς με τη φοιτητική οργάνωση AIESEC Ελλάδος. Οι δύο οργανισμοί, έχοντας στο στρατηγικό τους πλάνο τη συμβολή στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, συνεργάζονται για την υλοποίηση εκείνων που αφορούν το περιβάλλον: Δράση για το Κλίμα, Ζωή στο Νερό, Ζωή στη Στεριά. Επίσης υπό την αιγίδα του EIT Climate-KIC Greece Hub, η Aephoria -το πρόγραμμα βιώσιμης επιχειρηματικότητας της Οργάνωσης Γη- διοργανώνει το “Climathon Athens”, ένα “24ωρο Ηackathon” με στόχο την ανάπτυξη βιώσιμων και εφαρμόσιμων εργαλείων και λύσεων για την αντιμετώπιση των κλιματικών προκλήσεων της Αθήνας.