H λογοδοσία και η διαφάνεια σχετικά με τις οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις από τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων ανάγεται στις μέρες μας σε θεμελιώδες στοιχείο των επενδυτικών αποφάσεων, των αποδοτικών σχέσεων μεταξύ των συμμετόχων (stakeholder) και των σχέσεων ανάμεσα στις εταιρείες και τους καταναλωτές.
Στο πλαίσιο αυτό και προκειμένου να πιστοποιούνται οι επιδόσεις και να επικοινωνούνται με σαφήνεια και ανοιχτά τα θέματα βιωσιμότητας, απαιτείται κοινή γλώσσα, πρότυπα και συστήματα μέτρησης με παγκόσμια αποδοχή και αξιοπιστία. Έτσι αναπτύχθηκαν και εξελίσσονται διεθνή πρότυπα και πλαίσια αναφοράς όπως GRI, UN Global Compact, ISO, EMAS, EFFAS, κ.ά.
Τα παραπάνω πλαίσια υποστηρίζουν αποτελεσματικά την κανονιστική απαίτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας και της ελληνικής νομοθεσίας για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών εφόσον προσφέρουν μοντέλο για τη σύνταξη Έκθεσης Διαχείρισης / μη χρηματοοικονομικής πληροφόρησης, ως μέρος των Οικονομικών Καταστάσεων.
Υπενθυμίζεται ότι ο Νόμος 4403/2016 για την υποχρεωτική δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, ο οποίος αποτελεί ενσωμάτωση της αντίστοιχης ευρωπαϊκής οδηγίας του 2014 (2014/95/EU) στο εθνικό δίκαιο, απαιτεί από τις Οντότητες Δημοσίου Ενδιαφέροντος («Public Interest Entities» - PIEs) που ικανοποιούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις ως προς τον αριθμό των εργαζομένων και τον κύκλο εργασιών, να δημοσιοποιούν πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται θέματα που αφορούν το περιβάλλον, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνία, την εργασία, καθώς και θέματα καταπολέμησης της δωροδοκίας και της διαφθοράς.
«Οι ανώνυμες εταιρείες μπορούν να βασίζονται σε εθνικά πλαίσια, πλαίσια βασισμένα στην Ένωση ή διεθνή πλαίσια και, στην περίπτωση αυτή, οι ανώνυμες εταιρείες διευκρινίζουν σε ποια πλαίσια βασίστηκαν», σημειώνεται χαρακτηριστικά στη σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.
Τέτοια πλαίσια ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά μπορεί να είναι:
- Το Σύστημα Οικολογικής Διαχείρισης και Οικολογικού Ελέγχου (EMAS).
- Το Παγκόσμιο Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών (the United Nations (UN) Global Compact).
- Το πλαίσιο του ΟΗΕ «προστασία, σεβασμός και αποκατάσταση» με κατευθυντήριες αρχές για τις επιχειρήσεις και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
- Οι κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις.
- Το πλαίσιο του Διεθνούς Οργανισμού Τυποποίησης ISO 26000.
- H Τριμερής δήλωση αρχών σχετικά με τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και την κοινωνική πολιτική του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ΔΟΕ, ILO).
- H Παγκόσμια Πρωτοβουλία Υποβολής Εκθέσεων (ΠΠΥΕ, GRI).
- Το Διεθνές Ολοκληρωμένο Πλαίσιο Αναφοράς (ΔΟΠΑ, IIRC).
- Το Συμβούλιο Προτύπων Βιώσιμης Λογιστικής (ΣΠΒΛ, SASB).
- Το πλαίσιο του Οργανισμού σχετικού με τις επιπτώσεις του άνθρακα (ΟΕΑ, CDP).
- To Συμβούλιο Προτύπων Γνωστοποίησης του Κλίματος (ΣΠΓΚ, CDSB).
- Το πλαίσιο του Οργανισμού Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος (ΟΠΑ, OEF).
Παρατηρώντας από τη μία μεριά τα πρότυπα που αναφέρονται ως ενδεικτικά, από την ελληνική νομοθεσία, προκειμένου να καλύψουν τις επιχειρήσεις ως προς τις υποχρεώσεις που έχουν θεσπιστεί για τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων και από την άλλη μεριά τις πρακτικές των επιχειρήσεων όπως καταγράφονται στους απολογισμούς τους, διαπιστώνεται ότι υιοθετούνται συνδυαστικά διάφορα πρότυπα επιδόσεων και αναφοράς. Σε μεμονωμένες περιπτώσεις έχουμε οριζόντια κάλυψη των υποχρεώσεων κι εδώ φαίνεται ότι κερδίζει έδαφος το GRI (Global Reporting Initiative), το οποίο εξελίσσεται από το 1997 που πρωτοεμφανίστηκε στη διεθνή αγορά. Είναι το πιο διαδεδομένο, προσφέροντας ένα αξιόπιστο πλαίσιο οδηγιών για την κατάρτιση απολογισμού βιωσιμότητας, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οργανισμούς οποιουδήποτε μεγέθους ή κλάδου, όπου κι αν βρίσκονται στον κόσμο.
Στην Ελλάδα αναπτύσσονται και άλλα εργαλεία, όπως ο Ελληνικός Κώδικας Βιωσιμότητας που βασίζεται στον Γερμανικό Κώδικα Βιωσιμότητας και αναπτύσσεται από το QualityNet Foundation (QNF) σε συνεργασία με το German Council for Sustainable Development (RNE) στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Sustainable Greece 2020. Αναλόγως, ο Δείκτης CR Index και CRI Pass -που εκπροσωπείται από το Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης (CRI) το οποίο συνεργάζεται με τον βρετανικό οργανισμό Business in the Community- σχετίζεται με τη νέα ελληνική νομοθεσία για τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων και την εναρμόνιση με τα διεθνή πρότυπα GRI Standards για έκδοση Εκθέσεων Εταιρικής Υπευθυνότητας.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω του όγκου της πληροφορίας και για τη διασφάλιση της ποιότητας του περιεχομένου των αναφορών των επιχειρήσεων γύρω από τη μη χρηματοοικονομική τους επίδοση αλλά και την καλύτερη επικοινωνία αυτών των πληροφοριών με τα ενδιαφερόμενα μέρη και την επενδυτική κοινότητα, προωθείται η κατάρτιση απολογισμών βιωσιμότητας.
Οι απολογισμοί βιωσιμότητας μπορούν να χρησιμοποιηθούν, μεταξύ άλλων, για: α) Συγκριτική αξιολόγηση (benchmarking) και αξιολόγηση των επιδόσεων βιωσιμότητας όσον αφορά τη νομοθεσία, τα πρότυπα, τους κώδικες, τα πρότυπα επιδόσεων και τις εθελοντικές πρωτοβουλίες, β) υπόδειξη του τρόπου με τον οποίο ο οργανισμός επηρεάζει και επηρεάζεται από τις προσδοκίες για τη βιώσιμη ανάπτυξη και γ) σύγκριση των επιδόσεων ενός οργανισμού και μεταξύ διαφορετικών οργανισμών με την πάροδο του χρόνου.
H ευκαιρία
Η εθνική νομοθεσία, όπως σημειώνει μιλώντας στη «N» ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή Δημήτρης Αυλωνίτης, αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για τις επιχειρήσεις, καθώς, μέσω της εφαρμογής της, καλούνται να κατανοήσουν πώς οι μη χρηματοοικονομικές επιδράσεις τους σχετίζονται με τη συνολική επίδοσή τους, να ενισχύσουν τη διαφάνεια στην επικοινωνία τους με το επενδυτικό κοινό και τα ενδιαφερόμενα μέρη τους και να δημοσιοποιήσουν τον τρόπο με τον οποίο δημιουργούν αξία στις αγορές και στις κοινωνίες που δραστηριοποιούνται. Εξηγεί ότι τα παραπάνω πλαίσια είναι ενδεικτικά και όχι δεσμευτικά, ενώ αναφερόμενος τόσο στους νόμους 4403/2016 4308/2014, 4483/2017 όσο και στον νόμο 4548/2018 που αναμορφώνει το δίκαιο για τις ανώνυμες εταιρείες και θεσπίζει υποχρεώσεις λογοδοσίας στο πλαίσιο της Έκθεσης Διαχείρισης του Διοικητικού Συμβουλίου, ξεκαθαρίζει ότι «στις προθέσεις της κυβέρνησης δεν είναι να μοιράζει πρόστιμα».
Ας σημειωθεί ότι ο ν. 4548/2018 προβλέπει φυλάκιση μέχρι τρία έτη ή χρηματική ποινή μέχρι 100.000 ευρώ για παραβάσεις, θεσπίζονται κυρώσεις και για τους ορκωτούς ελεγκτές, ενώ κυοφορούνται αλλαγές και αναφορικά με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο.
Τέλος, υπενθυμίζεται ότι πρόσφατα με πρωτοβουλία του κ. Αυλωνίτη πραγματοποιήθηκε συνάντηση στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου με αρμόδιους φορείς της αγοράς (INΕΜΥ-ΕΣΕΕ, ΚΑΕΛΕ-ΕΣΕΕ, Ινστιτούτο Εταιρικής Ευθύνης, ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ, CSR Hellas, Συμβούλιο ΣΕΒ για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Ελληνική Ένωση Τραπεζών, Qualitynet Foundation) με αντικείμενο συζήτησης τη διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη εναρμονισμένης με την Ατζέντα 2030 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Στο επόμενο διάστημα θα σταλούν στους φορείς ερωτηματολόγια με σκοπό μεταξύ άλλων τη διαμόρφωση ενός συνεκτικού ορισμού για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη με ευθεία αναφορά στη Βιώσιμη Ανάπτυξη, τη διάχυση πρακτικών ΕΚΕ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, την αποσαφήνιση των υποχρεώσεων που προκύπτουν από τον ν.4308/14 αναφορικά με τη δημοσιοποίηση των μη χρηματοοικονομικών καταστάσεων, τη δημιουργία διαδικασίας πιστοποίησης για όσους δηλώνουν ότι εκτελούν δράσεις ΕΚΕ και τη δημιουργία Παρατηρητηρίου ΕΚΕ.
