Η Ελλάδα συγκεντρώνει όλες τις προϋποθέσεις ώστε να αποκτήσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην τροφοδοσία των Βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Ευρώπης με φυσικό αέριο, το οποίο σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα προβλέπεται να αποτελέσει την «ενεργειακή πηγή-γέφυρα» στην πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας προς την απανθρακοποίηση. Σε αυτό το συμπέρασμα συγκλίνουν οι περισσότερες εκτιμήσεις αναλυτών της αγοράς, διεθνών παραγόντων αλλά και εκπροσώπων του πολιτικού κόσμου - σε μία σπάνια, μάλιστα, περίπτωση όπου ομονοούν σχεδόν όλα τα πολιτικά κόμματα.
Σύμφωνα με αυτές τις εκτιμήσεις, το φυσικό αέριο δίνει την ευκαιρία στην Ελλάδα να γίνει ενεργός μέτοχος των ενεργειακών εξελίξεων, από παρατηρητής. Κι αυτό χάρη στην εξαιρετικά ευνοϊκή γεωγραφική της θέση, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στη γηραιά ήπειρο και νέα κοιτάσματα τα οποία βρίσκονται σε φάση αξιοποίησης - ξεκινώντας από την περιοχή της Κασπίας και φθάνοντας μέχρι το «Ζορ» στην Αίγυπτο, αλλά και τα «οικόπεδα» στο Ισραήλ και την Κύπρο.
Σε αυτό το πλαίσιο, βρίσκονται στα σκαριά αρκετοί αγωγοί και εγκαταστάσεις φυσικού αερίου, που υπόσχονται περνώντας από τη χώρα μας να ανοίξουν νέους «ενεργειακούς δρόμους» τροφοδοσίας. Υποδομές οι οποίες θα καταστήσουν τη χώρα μας «πύλη εισόδου» του φυσικού αερίου στην ευρύτερη περιοχή, αναβαθμίζοντας τη συμβολή της στην ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού, τόσο σε περιφερειακό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η αρχική μεταφορική ικανότητά του, η οποία θα ανέρχεται σε 10 δισ. κυβικά μέτρα (κ.μ.) φυσικού αερίου τον χρόνο, επαρκεί για την κάλυψη της ενέργειας που καταναλώνουν περίπου επτά εκατομμύρια νοικοκυριά στην Ευρώπη. Στο μέλλον, η μεταφορική ικανότητα θα μπορεί να επεκταθεί σε περισσότερα από 20 δισ. κ.μ., με την προσθήκη δύο ακόμη σταθμών συμπίεσης, ώστε να μπορεί να μεταφέρει επιπρόσθετες ποσότητες ενέργειας από την ευρύτερη περιοχή της Κασπίας.
Κατά μήκος του ελληνικού τμήματός του, το οποίο ξεκινά από τους Κήπους και καταλήγει στα σύνορα με την Αλβανία, νοτιοδυτικά της Ιεροπηγής, έχουν εγκατασταθεί 22 βαλβιδοστάσια. Χάρη σε τρία από αυτά τα βαλβιδοστάσια θα εξασφαλισθεί η τροφοδοσία με φυσικό αέριο της Δυτικής Μακεδονίας, ξεκινώντας από την Καστοριά, το Άργος Ορεστικό και το χωριό Μανιάκοι, που σε πρώτη φάση θα κατασκευαστούν δίκτυα διανομής.
Ενισχυμένο ρόλο στην τροφοδοσία της ευρύτερης περιοχής μέσω υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αναμένεται να παίξει ο τερματικός σταθμός του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα μετά την αναβάθμισή του, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο. Κύρια αποστολής της αναβάθμισης είναι η κατασκευή τρίτης δεξαμενής LNG, ανεβάζοντας την εγγυημένη χωρητικότητα της Ρεβυθούσας στα 7 δισ. κυβικά μέτρα. Από αυτά, τα 2 δισ. επαρκούν για να καλύπτουν την ελληνική αγορά, ενώ τα 5 θα εξάγονται, ώστε εμμέσως «πελάτες» του ΕΣΦΑ να γίνουν και οι όμορες χώρες - μάλιστα τα 5 δισ. κυβικά μπορούν να καλύψουν το 1/3 των αναγκών των βαλκανικών αγορών.
Παράλληλα, δύο συμφωνίες που υπογράφηκαν στα τέλη Ιουνίου στη σύνοδο για τη διασυνδεσιμότητα στην Ανατολική Ευρώπη (CESEC) στη Σόφια, επισφράγισαν την έναρξη κατασκευής του Διασυνδετήριου αγωγού φυσικού αερίου Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB). Η πρώτη συμφωνία υπογράφηκε ανάμεσα στην κοινοπραξία του IGB και του Διαδριατικού Αγωγού Φυσικού Αερίου (TAP) και αφορά τη μεταφορά φυσικού αερίου. Παράλληλα, η Bulgarian Energy Holding και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) υπέγραψαν συμφωνία για τη χρηματοδότηση της κατασκευής του IGB καθώς και άλλων έργων.
Με μήκος 182 χιλιόμετρα και αρχικά προβλεπόμενη μεταφορική ικανότητα έως 3 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως, ο IGB θα συνδέει το ελληνικό σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου με το βουλγαρικό, ξεκινώντας από την Κομοτηνή και καταλήγοντας στη Στάρα Ζαγόρα στη γειτονική χώρα. Αποτελεί τμήμα του νότιου διαδρόμου και μέσω της διασύνδεσης με τον ΤΑΡ και το δίκτυο του ΔΕΣΦΑ θα παρέχει στη νοτιοανατολική Ευρώπη πρόσβαση στο αέριο της Κασπίας και άλλων πηγών, καθώς και σε υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) μέσω των ελληνικών τερματικών σταθμών. Υλοποιείται από την κοινοπραξία ICGB, όπου συμμετέχει η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ (κατά 50% θυγατρική της ΔΕΠΑ) και η Bulgarian Energy Holding (ΒΕΗ).
Ο αγωγός IGB θεωρείται «συγχρονισμένο» έργο με τον πλωτό σταθμό υποδοχής, προσωρινής αποθήκευσης και αεριοποίησης (FSRU) υγροποιημένου φυσικού αερίου, που σχεδιάζει η εταιρεία Gastrade στη θαλάσσια περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Ο σταθμός θα συνδέεται με αγωγό με το εθνικό σύστημα φυσικού αερίου, για να αποτελέσει την τέταρτη «πύλη» εισαγωγής φυσικού αερίου στη χώρα μας και μια νέα «πύλη» εισόδου στις αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης.
Το έργο θα εγκατασταθεί 17,6 χλμ. νοτιοδυτικά του λιμένα της Αλεξανδρούπολης και θα έχει αποθηκευτικούς χώρους 170.000 κυβικών μέτρων και δυνατότητα παροχής φυσικού αερίου 6,1 δισ. κυβικών μέτρων ετησίως. H Gastrade ιδρύθηκε από τον Όμιλο Κοπελούζου, ενώ το «παρών» στο μετοχικό κεφάλαιο της εταιρείας έχει με 20% η επίσης ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακή εταιρεία GasLog του Πήτερ Λιβανού. Εκτός απροόπτου, συμμετοχή στην Gastrade θα έχουν επίσης η ΔΕΠΑ και η βουλγαρική Bulgarian Energy Holding, έκαστη με 20%, ενώ προβλέπεται η «είσοδος» επίσης με 20% ενός ιδιώτη επενδυτή από τις ΗΠΑ ή την Ευρώπη.
Έως τις αρχές της επόμενης χρονιάς αναμένεται να ληφθεί η επενδυτική απόφαση για τον αγωγό EastMed (Eastern Mediterranean Pipeline), η διαχείριση του οποίου ανήκει στην IGI POSEIDON, θυγατρική της ΔΕΠΑ και της ιταλικής Edison. Ο ρόλος του θα είναι να μεταφέρει φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα της Λεβαντίνης (Ισραήλ, Κύπρος) στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας. Γι’ αυτό τον σκοπό, θα ξεκινά από τα εν λόγω κοιτάσματα, θα διέρχεται από την Κύπρο, την Κρήτη και την Πελοπόννησο για να καταλήξει στη Θεσπρωτία, όπου θα συνδέεται με τον επίσης υπό εξέταση αγωγό Ελλάδας-Ιταλίας («Ποσειδών»), ώστε το φυσικό αέριο να φτάσει στο ιταλικό Εθνικό Σύστημα Φυσικού Αερίου και, από εκεί, στην υπόλοιπη γηραιά ήπειρο. Λίγο δυτικότερα από το FSRU της Αλεξανδρούπολης, το εξαντλημένο κοίτασμα υδρογονανθράκων στη Νότια Καβάλα έχει μπει εδώ και λίγο καιρό στο «μικροσκόπιο» του ΤΑΙΠΕΔ, με σκοπό να εξεταστεί η δυνατότητα αξιοποίησής του ως υποθαλάσσιας αποθήκης φυσικού αερίου. Όπως και στα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία που έχει διαχειριστεί έως σήμερα το Ταμείο, η «φόρμουλα» που διερευνάται είναι αυτή της εκχώρησης μέσω ανοικτού διεθνούς διαγωνισμού. Ο προκαταρκτικός σχεδιασμός για τη μετατροπή του κοιτάσματος σε αποθήκη φυσικού αερίου αναφέρεται σε μια χωρητικότητα περίπου 350 εκατ. κυβ. μέτρων ανακτήσιμου καυσίμου, η οποία θα μπορούσε να εξασφαλίσει επάρκεια έως και για 90 ημέρες. Έτσι, θα ενισχύσει τις προοπτικές μετατροπής της Ελλάδας σε περιφερειακό hub, δρώντας επίσης θετικά και στην ευελιξία της ελληνικής αγοράς.
Μέσω της IGI POSEIDON προωθείται επίσης ο διασυνδετήριος αγωγός Ελλάδας - Ιταλίας (IGI), ο οποίος θα αποτελείται από δύο τμήματα: το χερσαίο τμήμα (Κομοτηνή - Θεσπρωτικές ακτές), μήκους περίπου 600 χλμ., και το υποθαλάσσιο τμήμα του έργου, με την ονομασία «Αγωγός ΠΟΣΕΙΔΩΝ» και μήκος περίπου 200 χλμ. (Θεσπρωτικές ακτές - Οτράντο Ιταλίας). Το έργο υποστηρίζεται από τις κυβερνήσεις της Ιταλίας και της Ελλάδας, για τη διαμετακόμιση φυσικού αερίου από διάφορες πηγές.
Ο ΤΑΡ θα «διατρέχει» τη Βόρεια Ελλάδα
Περίοπτη θέση στα συγκεκριμένα πρότζεκτ κατέχει αναμφισβήτητα ο Διαδριατικός Αγωγός Φυσικού Αερίου (ΤΑΡ), ο οποίος θα «διατρέχει» τη Βόρεια Ελλάδα και έχει ήδη ολοκληρωθεί κατά 80%. Μαζί με τον Αγωγό Νότιου Καυκάσου (SCPX) και τον Αγωγό φυσικού αερίου Ανατολίας (TANAP), ο ΤΑΡ θα συγκροτήσει τον λεγόμενο Νότιο Διάδρομο, για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ ΙΙ του Αζερμπαϊτζάν μέχρι το δίκτυο διανομής φυσικού αερίου της Ιταλίας, από το οποίο θα μπορεί να διοχετευθεί σε άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς.
