Αποτελεί ευκαιρία αλλά και πρόκληση για τις επιχειρήσεις η προσέγγιση των Παγκόσμιων Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ με ορίζοντα το 2030 (ΣΒΑ - Sustainable Development Goals, SDGs). Το ζητούμενο σήμερα είναι να περάσουν από τη θεωρία στην πράξη, όπως τονίζει στη «N» ο κ. Δημήτρης Αποστολίδης, διευθυντής στον Τομέα Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής & Βιώσιμης Ανάπτυξης της KPMG.

Δημήτρης Αποστολίδης, διευθυντής στον Τομέα Υπηρεσιών Κλιματικής Αλλαγής & Βιώσιμης Ανάπτυξης της KPMG.

Ο κ. Αποστολίδης εξηγεί ότι οι επιχειρήσεις βρίσκονται εν πολλοίς στη φάση της ενημέρωσης γύρω από τους SDGs και της σύνδεσής τους με τον αντίκτυπο της δραστηριότητάς τους, ενώ έχουν ακόμη να διανύσουν αρκετό δρόμο για να φτάσουν σε μετρήσιμα αποτελέσματα βάζοντας κατάλληλους στόχους.

Έρευνα της KPMG δείχνει ότι μέσα σε δύο χρόνια από την εισαγωγή των ΣΒΑ οι 4 στις 10 (40%) μεγαλύτερες εταιρείες του κόσμου («G250») αναγνωρίζουν τους παγκόσμιους στόχους στους εταιρικούς τους απολογισμούς. Από αυτές το 84% ξεχωρίζει συγκεκριμένους στόχους, ο οποίοι είναι συναφείς στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες, αλλά παρ’ όλα αυτά λιγότερο από το 10% των εταιρειών επιδεικνύει εμπεριστατωμένα την επιχειρηματική δραστηριοποίησή του (business case) για τους ΣΒΑ (8%) ή έχει θέσει συγκεκριμένους και μετρήσιμους (SMART) στόχους επίδοσης, οι οποίοι σχετίζονται με τους ΣΒΑ (μόνο το 10%).

Τα τρία τέταρτα των εταιρειών που αναφέρουν τους ΣΒΑ στους Απολογισμούς τους συζητούν τις επιπτώσεις που έχουν οι επιχειρηματικές τους δραστηριότητες ως προς τους στόχους, αλλά η αναφορά αυτή γίνεται σε μεγάλο βαθμό μόνο για τις θετικές επιπτώσεις και όχι για τις αρνητικές. Επίσης 4 στις 10 εταιρείες που αναφέρονται στους ΣΒΑ, περιλαμβάνουν σχετικές αναφορές στο μήνυμα που απευθύνει ο CEO/πρόεδρος.

Έχει επίσης ενδιαφέρον ότι οι γερμανικές εταιρείες φαίνεται να έχουν προβάδισμα στη δημοσίευση στοιχείων με γνώμονα τους ΣΒΑ. Το ποσοστό τους φθάνει το 83% των κορυφαίων εταιρειών της τοπικής αγοράς. Ακολουθούν οι γαλλικές (63%), οι βρετανικές (60%), οι ιαπωνικές (46%) και οι αμερικανικές (31%).

H τρέχουσα μελέτη αποτελεί συνέχεια της διετούς έκθεσης της KPMG για την πρόοδο των επιχειρήσεων στην κατάρτιση Απολογισμών Βιώσιμης Ανάπτυξης και εστιάζει σε μια ομάδα 250 εταιρειών που αποτελούν τους leaders της παγκόσμιας αγοράς. 

Από δείγμα μεγάλων επιχειρήσεων στην Ελλάδα, ο κ. Αποστολίδης διαπιστώνει ότι οι ΣΒΑ στους οποίους φαίνεται να εστιάζουν περισσότερο είναι η δράση για το κλίμα (Στόχος #13), η αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη (#8) και η καλή υγεία και ευημερία (#3), ενώ αυτοί που συναντώνται λιγότερο στους Απολογισμούς φαίνεται να είναι οι στόχοι για τη ζωή στη στεριά (#15), τη ζωή στο νερό (#14), καθώς και η μηδενική φτώχεια (#1) και η εξάλειψη της πείνας (#2). 

Την ίδια στιγμή οι κορυφαίες εταιρείες στον κόσμο κατά κανόνα δίνουν προτεραιότητα στη δράση για το κλίμα (#13), στην αξιοπρεπή εργασία και οικονομική ανάπτυξη (#8) και στην καλή υγεία και ευεξία (#3). Οι ΣΒΑ που συναντώνται λιγότερο στους Απολογισμούς των κορυφαίων εταιρειών είναι η ζωή στη στεριά (#15), η μηδενική πείνα (#2) και η ζωή στο νερό (#14).
Μια άτυπη σύγκριση των τάσεων στην ελληνική και στην παγκόσμια αγορά -που δίνει αφορμή για προβληματισμό- φαίνεται να δείχνει μια «σύγκλιση» ως προς την υποβάθμιση του στόχου #2, για την εξάλειψη της πείνας.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στη χώρα μας έχει θεσπιστεί πλέον νομοθετικό πλαίσιο για την ενσωμάτωση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων στις Εκθέσεις Διαχείρισης. Κι ενώ οι επιχειρήσεις, κυρίως οι εισηγμένες, είναι εξοικειωμένες με τις υποχρεώσεις τους γύρω από τη δημοσίευση Οικονομικών Απολογισμών, πλέον καλούνται να αναβαθμίσουν το επίπεδο λογοδοσίας τους συμπεριλαμβάνοντας και μη χρηματοοικονομικά στοιχεία. 

Μετά την ψήφιση του ν. 4403/2016, που θεσπίζει κανόνες και υποχρεώσεις ως προς τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων για τις επιχειρήσεις, απαιτείται επαγρύπνηση. Αν και κατά καιρούς έχει συζητηθεί η επιβολή πιθανών μέτρων, οι αρμόδιες αρχές σε αυτή την πρώιμη φάση, δείχνουν να εστιάζουν σε ενημερωτικές συστάσεις ως προς τα μη χρηματοοικονομικά στοιχεία. 

Το reporting

Με βάση την έρευνα, οι επιχειρήσεις καλούνται να δώσουν μεγαλύτερη σημασία στο reporting, δηλαδή στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουν τον αντίκτυπο των δραστηριοτήτων τους και την πρόοδό τους ως προς την ικανοποίηση συγκεκριμένων στόχων στους οποίους έχουν δεσμευθεί στο ευρύ κοινό. 

Ο κ. Αποστολίδης σημειώνει ότι η μελέτη «How to report on the SDGs: What good looks like and why it matters» της KPMG, αν και εστιάζει στις μεγάλες διεθνείς εταιρείες, έχει ενδιαφέρον για την ελληνική πραγματικότητα, καθώς πολύ συχνά οι πρωτοπόροι (leaders) προβλέπουν τάσεις οι οποίες στη συνέχεια υιοθετούνται ευρέως ως καλές πρακτικές από τις επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο.

Έτσι, τα αποτελέσματα της έρευνας είναι χρήσιμα για τα στελέχη των εταιρειών, τα οποία έχουν την ευθύνη της διαμόρφωσης του απολογισμού βιώσιμης ανάπτυξης και των ΣΒΑ. Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσει επενδυτές, διαχειριστές κεφαλαίων και οίκους αξιολόγησης με ενδιαφέρον σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά και θέματα διακυβέρνησης, ώστε να καταλάβουν ποια στοιχεία πρέπει να ζητούν και να μελετούν στους απολογισμούς ΣΒΑ στις επιχειρήσεις στις οποίες θέλουν να επενδύσουν.

Σύμφωνα με τον κ. Αποστολίδη «οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι αντιμέτωπες με μια πρόκληση και ευκαιρία ταυτόχρονα ώστε να συνδυάσουν τη νομοθετική απαίτηση με τις καλές πρακτικές και τις διεθνείς τάσεις οι οποίες προκύπτουν από τη μελέτη, προκειμένου να καινοτομήσουν αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που προσφέρει η πορεία προς την ικανοποίηση των ΣΒΑ». 

Οι Απολογισμοί Βιώσιμης Ανάπτυξης και αναδυόμενες τάσεις 

H KPMG παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις αναφορικά με τη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων μέσω της διετούς έρευνας για τις εκθέσεις εταιρικής υπευθυνότητας (KPMG’s Survey of Corporate Responsibility Reporting). Η 10η έκδοση της συγκεκριμένης έρευνας εξάγει σχετικά συμπεράσματα αναλύοντας ετήσιες οικονομικές καταστάσεις, απολογισμούς βιώσιμης ανάπτυξης και ιστοσελίδες 4.900 κορυφαίων εταιρειών από άποψη εσόδων σε 49 χώρες (Ν100). Η έρευνα αναδεικνύει -ανάμεσα σε άλλα θέματα- τις παρακάτω αναδυόμενες τάσεις στους απολογισμούς και κατ’ επέκταση στις σχετικές δράσεις των εταιρειών:

• Αναγνώριση των χρηματοοικονομικών κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τη θέσπιση στόχων (science-based) μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
• Επίδοση των επιχειρήσεων σε θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων.
• Υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ). 

Όμως, ως προς το πρώτο θέμα, σχεδόν τα τρία τέταρτα (72%) των κορυφαίων εταιρειών (Ν100) δεν αναγνωρίζουν τους οικονομικούς κινδύνους της κλιματικής αλλαγής στις ετήσιες οικονομικές εκθέσεις τους. Μεταξύ της μειοψηφίας που αναγνωρίζει τους κινδύνους που ενέχει η κλιματική αλλαγή, λιγότερες από μία στις είκοσι επιχειρήσεις (4%) παρέχουν αναλύσεις στους επενδυτές σχετικά με την επιχειρηματική αξία που διακυβεύεται. Εντούτοις, η πλειοψηφία (67%) των μεγαλύτερων επιχειρήσεων παγκοσμίως (G250) δημοσιεύει στόχους μείωσης των εκπομπών τους. Σε επίπεδο κλάδου, τα υψηλότερα ποσοστά αναγνώρισης των κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή απαντώνται στους τομείς της Δασοκομίας και Χαρτιού (44%), Χημικών (43%), Εξόρυξης (40%), και Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου (39%). Ακολουθούν ο κλάδος της Αυτοκινητοβιομηχανίας (39%) και οι Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας (38%). Η Υγεία (14%), οι Μεταφορές και η Αναψυχή (20%) και το Λιανικό Εμπόριο (23%), είναι οι κλάδοι με τη μικρότερη πιθανότητα αναγνώρισης του κλιματικού κινδύνου. Περίπου τα δύο τρίτα των G250 στους κλάδους του Λιανικού Εμπορίου (67%) και του Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου (65%) αναγνωρίζουν τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής, με μόλις το ένα τρίτο (36%) τον μεγάλων εταιρειών Χρηματοπιστωτικών Υπηρεσιών να τις μιμούνται. Η έρευνα ωστόσο αποκάλυψε ότι μόλις έξι εταιρείες μεταξύ των G250 έχουν φροντίσει να ενημερώσουν τους επενδυτές για τον ενδεχόμενο οικονομικό αντίκτυπο του κλιματικού κινδύνου μέσω ποσοτικού προσδιορισμού ή διαμόρφωσης σεναρίων.

Στην έρευνα αναδεικνύεται επίσης ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν καθιερωθεί ως ζήτημα παγκόσμιας προσοχής για τις επιχειρήσεις, αφού η πλειοψηφία των απολογισμών τα αναγνωρίζει και κάνει αναφορές σε αυτά (90% στις εταιρείες G250 και 73% στις εταιρείες της κατηγορίας Ν100).

Τέλος, εστιάζοντας στην περιοχή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, η KPMG εκδίδει το 2018 την εξειδικευμένη έκθεση «How to report on the SDGs: What good looks like and why it matters» της οποίας βασικά συμπεράσματα και ευρήματα αναφέρθηκαν ανωτέρω.