Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]

Η χάραξη ενός σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για τη χρήση του ηλεκτρισμού ως ενός βιώσιμου εναλλακτικού καυσίμου, με σημαντικά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για τα ελληνικά λιμάνια, ενισχύοντας τη νησιωτικότητα και τη βιωσιμότητα των θαλάσσιων μεταφορών, έχει τεθεί επί τάπητος, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος ELEMED (Electrification in the Eastern Mediterranean).

Το πρόγραμμα αφορά την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου κανονιστικού πλαισίου που θα υποστηρίζει την τεχνολογία ηλεκτροδότησης εντός των λιμένων και θα εισαγάγει την έννοια του αειφόρου πλοίου. Μεταξύ αυτών, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κατάταξη της ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ των ναυτιλιακών καυσίμων, με ισότιμους -ή ευνοϊκότερους- όρους από τα συμβατικά καύσιμα.

Η Δράση elemed (Electrification in the Eastern Mediterranean) προωθεί τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας ως ναυτιλιακό καύσιμο, αποσκοπώντας να μειώσει σημαντικά το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ναυτιλίας στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το πρόγραμμα, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υλοποιεί μελέτες για την εγκατάσταση υποδομών ηλεκτροδότησης ελλιμενισμένων πλοίων σε τρεις χώρες (Ελλάδα, Κύπρο, Σλοβενία) και σε τέσσερα λιμάνια κατά μήκος του Νότιο-Ανατολικού θαλάσσιου διαδρόμου (Κόπερ, Κυλλήνη, Πειραιάς, Λεμεσός), περιορίζοντας δραστικά τον θόρυβο και τους αέριους ρύπους, ιδιαίτερα στις αστικές περιοχές πλησίον των λιμένων.

Στα πλαίσια του elemed, θα πραγματοποιηθεί η πρώτη υποδομή ηλεκτροδότησης πλοίων στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Λιμάνι της Κυλλήνης.

Οι λεπτομέρειες 
Η χρήση ηλεκτρικής ενέργειας που θα προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, τόσο για την κίνηση των πλοίων όσο και για την ηλεκτροδότησή τους στα λιμάνια, αποτελεί μια πολύ καλή λύση για την επίτευξη του στόχου των μηδενικών εκπομπών ρύπων στη ναυτιλία. Η εξέλιξη της αποθηκευτικής δυνατότητας των μπαταριών είναι ένα στοίχημα για τη βιομηχανία, ώστε να καταστεί εφικτή η δημιουργία, σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ενός δικτύου εξυπηρέτησης εξ ολοκλήρου του νησιωτικού μας συμπλέγματος. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις που γίνονται, σε μία δεκαετία από σήμερα θα έχει εικοσαπλασιαστεί η αποθηκευτική ικανότητα, η οποία σήμερα μπορεί να διαρκέσει για ένα ταξίδι από 20 μέχρι 40 ναυτικά μίλια.

Στην Ελλάδα, μάλιστα, σχεδιάζεται ήδη από τη Hydrus ένα δίγαστρο επιβατηγό οχηματαγωγό, που θα είναι πλήρως εξηλεκτρισμένο και θα μπορεί να μεταφέρει 1.175 επιβάτες αναπτύσσοντας ταχύτητα 17 κόμβων και το οποίο αναμένεται να πιστοποιηθεί το επόμενο διάστημα από νηογνώμονα αναφορικά με τις μπαταρίες που θα χρησιμοποιεί.

Η απόδοση της ηλεκτρικής ενέργειας στο πλοίο φτάνει σχεδόν στο 60%, ενώ του πετρελαίου είναι μόλις στο 20%, ανέφερε ο Μανώλης Αντύπας της UTECO. Σημείωσε, μάλιστα, πως μέσα σε 10 ώρες ένα πλοίο μπορεί να εκπέμψει σε ένα λιμάνι την ίδια ποσότητα οξειδίων του αζώτου (ΝΟx) που εκπέμπουν 5.000 αυτοκίνητα σε απόσταση 2.000 χιλιομέτρων το καθένα. Πρόσθεσε, επίσης, ότι αν η πηγή της ενέργειας είναι ανανεώσιμη, τότε θα επιτευχθεί αυτό που όλοι αναφέρουν, δηλαδή μηδενικές εκπομπές ρύπων.

Αναφορικά με τις προϋποθέσεις που πρέπει να έχουν τα λιμάνια για να προσφέρουν την τεχνολογία «cold ironing» στα πλοία, ένα containership άνω των 140 μέτρων χρειάζεται κατά μέσο όρο 1.200 κιλοβατώρες, ενώ στο μέγιστο μπορεί να φτάσει και τις 8.000 κιλοβατώρες. Αντίστοιχα, για ένα κρουαζιερόπλοιο μεγαλύτερο από 200 μέτρα οι ανάγκες φτάνουν κατά μέσο όρο τις 7.500 κιλοβατώρες, ενώ στο μέγιστο 11.000. Τέλος, στα Ro - Ro τα αντίστοιχα νούμερα είναι 1.500 και 2.000 κιλοβατώρες. 

Η πόλη του Πειραιά
Για την πρωτοβουλία του προγράμματος Elemed, ο δήμαρχος της πόλης Γιάννης Μώραλης έχει αναφέρει ότι «υιοθετεί τον ηλεκτρισμό ως εναλλακτικό ναυτιλιακό καύσιμο παρέχοντας πολλαπλά περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για τα λιμάνια της Ανατολικής Μεσογείου. Πρόκειται για μια πρακτική που αξιοποιεί την πράσινη τεχνολογία, συμβάλλει στη συγκρότηση της έννοιας του αειφόρου πλοίου και προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη της ναυτιλίας και των λιμενικών υποδομών». Όπως επισήμανε, «μέσω του συστήματος “cold ironing” περιορίζονται δραστικά οι αέριοι ρύποι και ο θόρυβος, μειώνεται το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της ναυτιλίας και αναβαθμίζεται η ζωή κατοίκων και επισκεπτών», ενώ σημείωσε πως «για τον Δήμο Πειραιά αυτές οι επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, οι πρωτοβουλίες που ενισχύουν την τοπική οικονομία μέσω της γαλάζιας ανάπτυξης και προωθούν πράσινες λύσεις, είναι αυτές που δίνουν προοπτική στον τόπο μας προσφέροντας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα».

Στον κόσμο 
Ήδη μεγάλα λιμάνια ανά τον κόσμο, με πρωτοπόρα τα αμερικανικά, έχουν εγκαταστήσει παροχές ηλεκτρικής ενέργειας από ξηράς, τεχνολογία γνωστή και ως «cold-ironing», αναγκάζοντας τα πλοία να έχουν σβηστές τις μηχανές και τα φουγάρα τους.

Στόχος είναι μέχρι το 2025 τα κύρια ευρωπαϊκά λιμάνια να διαθέτουν σταθμούς ηλεκτροδότησης πλοίων, ενώ μέχρι το 2030 η τεχνολογία αυτή να έχει εφαρμοστεί σε όλα τα λιμάνια των ευρωπαϊκών θαλάσσιων διαδρόμων. Η παροχή της ηλεκτρικής ενέργειας δεν θα περιορίζεται σε μια κατηγορία πλοίων, αλλά θα καλύπτει όλο το φάσμα, από την ακτοπλοΐα και τα μικρότερης κλίμακας πλοία, μέχρι τους σταθμούς εμπορευματοκιβωτίων και τα κρουαζιερόπλοια, όπου οι ενεργειακές ανάγκες είναι αυξημένες και κατά συνέπεια και οι ρύποι που εκλύονται πολλαπλάσιοι.

Η χρήση του ηλεκτρισμού δεν περιορίζεται όμως μόνο σε εγκαταστάσεις ηλεκτροδότησης στα λιμάνια, αλλά και ηλεκτροφόρτισης (φόρτιση μπαταριών). Σήμερα πλέον των 120 πλοίων παγκοσμίως κινούνται με υβριδική πρόωση, υποβοηθούμενη από μπαταρίες. Πρόκειται για μια ταχέως αναπτυσσόμενη τεχνολογία, αν αναλογιστεί κανείς ότι το 2010 μόλις 30 πλοία ήταν υβριδικά και σε αυτό συνέβαλαν οι πρόσφατοι αυστηροί περιβαλλοντικοί κανονισμοί που επιβάλλουν τη χρήση ναυτιλιακών καυσίμων μικρής περιεκτικότητας σε θείο, καθώς και οι μελλοντικοί κανονισμοί για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Προς το παρόν, τα πλοία που κινούνται με μπαταρία είναι κυρίως υποστηρικτικά πλοία ή πλοία μικρών αποστάσεων και πορθμειακών γραμμών.

Συστήματα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος σε πλοία (OPS) στην Ευρώπη διαθέτουν η Αμβέρσα και το Ζίμπρουγκ στο Βέλγιο, το Γκέτεμποργκ, το Χέσινμποργκ, η Στοκχόλμη και η Πιτέα στη Σουηδία, το Λούμπεκ στη Γερμανία και τρία ακόμα λιμάνια στη Φινλανδία.

Στο λιμάνι του Πειραιά έχει κατατεθεί πρόταση για χρήση συνολικά 25 OPS, εκ των οποίων έξι στο ΣΕΜΠΟ, έξι στο Πέραμα, τέσσερα στη Δραπετσώνα, έξι στο επιβατικό λιμάνι και πέντε στη βάση κρουαζιέρας.