Μιλώντας στο πρώτο ναυτιλιακό συνέδριο του Ομίλου Φίλων Liberty, ο Πάνος Ζαχαριάδης, τεχνικός διευθυντής της εταιρείας Atlantic Bulk Carriers, έπειτα από μια σύντομη ιστορική αναδρομή, επικεντρώθηκε στο LNG, το οποίο πολλοί θεωρούν ως το μεταβατικό καύσιμο για τη μελλοντική πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα.

Ενώ όμως η χρήση του LNG ικανοποιεί τους πρόσφατους κανονισμούς εκπομπών οξειδίων του θείου και αζώτου, τα οποία προκαλούν σοβαρά προβλήματα υγείας, στο μείζον ζήτημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη ο κ. Ζαχαριάδης ανέδειξε ότι οι επιδόσεις του LNG είναι χειρότερες από τα σημερινά ευρέως χρησιμοποιούμενα συμβατικά καύσιμα (π.χ. ντίζελ).

Εξέφρασε δε την απορία του γιατί αποδίδονται στο LNG ιδιότητες που σαφώς δεν έχει, όπως η δήθεν μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, και κατέρριψε, στηριζόμενος σε πρόσφατες διεθνείς μελέτες, δύο «μύθους» του LNG.

Ο πρώτος ότι το μεθάνιο, από το οποίο αποτελείται κατά 95% το LNG, δεν είναι απλά 25 φορές χειρότερο από το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) όπως συνήθως λέγεται, αλλά 86 φορές χειρότερο σε ορίζοντα 20ετίας. Δηλαδή μία διαρροή ενός λίτρου LNG στην ατμόσφαιρα είναι σαν να απελευθερώθηκαν 86 λίτρα διοξειδίου του άνθρακα, σε σχέση με την επίδρασή τους στο φαινόμενο του θερμοκηπίου.

Ο λόγος που συνήθως αναφέρεται ο συντελεστής 25 αντί του 86, είναι διότι αναφέρεται σε ορίζοντα 100ετίας. Βέβαια ακόμα και τότε ο συντελεστής είναι 35 και όχι 25, σύμφωνα με την πιο έγκυρη πηγή, κατά τον κ. Ζαχαριάδη, τη διακυβερνητική επιτροπή του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (IPCC, 2013). Στην ίδια πηγή και σε πολλές άλλες αναφέρεται ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιείται ορίζοντας 100ετίας, αλλά 20ετίας (δηλ. ο συντελεστής 86). Αυτό δεικνύει και η κοινή λογική, εφόσον το πρόβλημα της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι και το πιο επείγον, με ζητούμενο τη μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία κατά τουλάχιστον 50% έως το 2050.

Επιπλέον οι διαρροές (methane slip) του LNG κατά την εξόρυξή του, μεταφορά του, πετρέλευση και κατανάλωση είναι τεράστιες και πολύ μεγαλύτερες από αυτές των συμβατικών καυσίμων.

Πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ως παγκόσμιο μέσο όρο διαρροής LNG, μόνο κατά την εξόρυξη, το 5-6%. Οι ίδιες μελέτες αναφέρουν ότι αν οι διαρροές είναι υψηλότερες του 3%, τότε το LNG καθίσταται χειρότερο για την υπερθέρμανση του πλανήτη ακόμα και από το κάρβουνο!

Στις διαρροές αυτές κατά την εξόρυξη του φυσικού αερίου πρέπει να προστεθούν και οι διαρροές κατά τη μεταφορά του στον τελικό χρήστη, είτε με αγωγούς είτε με πλοία, όπως επίσης κατά την αποθήκευσή του στα πλοία χρήσης, τις διαρροές από δεξαμενές και σωληνώσεις έως τη μηχανή και τέλος τις διαρροές κατά την καύση του στη μηχανή.

Το τελευταίο αποτελεί και τον δεύτερο μύθο, ότι δηλαδή η καύση LNG σε προωστικές μηχανές πλοίων εκπέμπει περίπου 20% λιγότερο CO2 από τα συμβατικά καύσιμα. Δυστυχώς δεν υπάρχει η τέλεια καύση, όπως δεν υπάρχει η τέλεια μεταφορά ενέργειας ή ηλεκτρισμού κ.λπ. Κατά την καύση μία ποσότητα LNG - μεθανίου παραμένει άκαυστη και εκλύεται στην ατμόσφαιρα μαζί με τα καυσαέρια του πλοίου. Στις μηχανές πλοίων που χρησιμοποιούν σπινθήρες (μπουζί) η άκαυστη ποσότητα μεθανίου είναι αρκετά μεγάλη, ενώ στις μηχανές απλής συμπίεσης μικρότερη. Και στους δύο τύπους μηχανών όμως οι άκαυστες ποσότητες μεθανίου, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τις καθιστούν χειρότερες των συμβατικών, ιδίως αν χρησιμοποιηθεί ο σωστός συντελεστής 86 αντί του μέχρι σήμερα συνηθισμένου 25.

Τα τελευταία χρόνια, μετά το 2015, όλο και περισσότερες διεθνείς μελέτες συνηγορούν για τα ανωτέρω. Το LNG αρχίζει και χρησιμοποιείται ως καύσιμο από όλο και περισσότερα πλοία. Θα ήταν άδικο για τους πλοιοκτήτες να προβούν σε πανάκριβες επενδύσεις με λάθος δεδομένα.

Η χρήση LNG είναι ίσως η σωστή επένδυση για την αντιμετώπιση των κανονισμών οξειδίων του θείου και αζώτου, χωρίς την εφαρμογή scrubbers ή τη χρήση ακριβού αποθειωμένου καύσιμου. Όχι όμως και για τη μείωση εκπομπών CO2. Αν αυτό τώρα ακούγεται ίσως ανατρεπτικό, έχοντας παρακολουθήσει τον αριθμό των πρόσφατων διεθνών μελετών που όλο και πληθαίνουν, σε λίγο θα είναι κοινή γνώση και τότε τα πλοία που χρησιμοποιούν LNG ως καύσιμο ίσως δεν αντιμετωπίζονται τόσο ευνοϊκά όπως σήμερα. Ήδη στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχει «research alert» με τίτλο «Οι εκπομπές των LNG προωθούμενων πλοίων είναι μεγαλύτερες από τα τωρινά ναυτιλιακά καύσιμα».

Δυστυχώς για τη μείωση του CO2 δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Ακόμα και τα άλλα «εναλλακτικά» καύσιμα είναι προβληματικά. Το 95% της τρέχουσας παγκόσμιας παραγωγής υδρογόνου προέρχεται από το LNG. Αν παραχθεί μέσω ηλεκτρόλυσης απαιτείται μεγάλη ενέργεια, η οποία, υπό τις σημερινές συνθήκες ηλεκτροπαραγωγής, εκλύει 49 κιλά CO2 για κάθε κιλό παραγόμενου υδρογόνου! Μόνο αν η ενέργεια αυτή είναι εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές μπορεί το υδρογόνο να θεωρείται καθαρό - αλλά με 55 kwh απαιτούμενη ενέργεια για 1 κιλό υδρογόνου είμαστε πολύ μακριά από τον στόχο. Το άλλο καύσιμο που συνήθως αναφέρεται είναι η μεθανόλη. Και αυτή προέρχεται 100% από το LNG, ενώ ένα άλλο πιθανό μελλοντικό καύσιμο, η αμμωνία, προέρχεται από το υδρογόνο. Δυστυχώς ούτε και για τα βιοκαύσιμα είναι ενθαρρυντικά τα νέα.

Ο κ. Ζαχαριάδης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, στο θέμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, τα τωρινά συμβατικά καύσιμα (ντίζελ, αποθειωμένο πετρέλαιο) είναι αυτά με τις μικρότερες εκπομπές CO2. Κατά πολύ μικρότερες δε, αν υπολογιστεί η συνολική διαδρομή τους από την εξόρυξη έως την καύση.

Πηγές:
1. Methane Emissions from Natural Gas Bunkering Operations in the Marine Sector: A Total Fuel Cycle Approach, James J. Corbett, Ph.D. University of Delaware, Heather Thomson, Ph.D. University of Delaware, James J. Winebrake, Ph.D. Rochester Institute of Technology, US MARAD, 21 November 2015 
2. Comparing Lifecycle Greenhouse Gas Emissions from Natural Gas and Coal, Mark Fulton, Global Head of Climate Change Investment Research, Deutsche Bank, August 25, 2011
3. Methane emissions from LNG-powered ships higher than current marine fuel oils, European Commission DG Environment News Alert Service, http://ec.europa.eu/environment/integration/research/research_alert_en.htm, 28 January 2016
4. A bridge to nowhere: methane emissions and the greenhouse gas footprint of natural gas, Robert W. Howarth Department of Ecology & Evolutionary Biology, Cornell University, Ithaca, New York 14853, 2014, Energy Science & Engineering published by the Society of Chemical Industry and John Wiley & Sons Ltd.
5. Climate Impacts of Natural Gas Production and LNG Export, A Synopsis of Current Science, August 2014, various Authors, web searchable by title.
6. “Decarbonizing Maritime Transport: Pathways to zero carbon-shipping by 2035”, OECD, at https://www.itf-oecd.org/decarbonising-maritime-transport 
7. Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), Climate Change 2013: Physical Science Basis, Anthropogenic and Natural Radiative Forcing, p. 714