Της Σοφίας Εμμανουήλ
[email protected]

Αν και ο υψηλός συντελεστής ΦΠΑ παραμένει «αγκάθι», οι καλές επιδόσεις της χώρας μας στον τουρισμό πριμοδοτούν τις συνεχείς επενδύσεις στον χώρο της φιλοξενίας και της εστίασης ειδικότερα, με τους μεγάλους παίκτες της αγοράς να τοποθετούνται σε στρατηγικά σημεία ενισχύοντας ταυτόχρονα τις συμμαχίες τους στο εξωτερικό, με στόχο αφενός να αυξήσουν τον κύκλο εργασιών τους και αφετέρου να αναβαθμίσουν την αναγνωρισιμότητα των σημάτων τους στη διεθνή ταξιδιωτική πελατεία.

Είναι ενδεικτικό ότι ο όμιλος εστίασης της Vivartia, ο μεγαλύτερος ελληνικός όμιλος εστίασης, συνεχίζει την υλοποίηση του στρατηγικού του πλάνου για ενδυνάμωση των σημάτων του, δίνοντας έμφαση σε αγορές τουριστικού ενδιαφέροντος, ενώ παράλληλα εστιάζει στη σύναψη στρατηγικών συνεργασιών εντός και εκτός Ελλάδας. O όμιλος προχώρησε κατά το 2017 στη δημιουργία και ανακαίνιση 59 καταστημάτων σε όλη τη χώρα, εκ των οποίων τα 48 βρίσκονται σε περιοχές με αυξημένη τουριστική κίνηση και σε αγορές άμεσα συνδεδεμένες με τον τουρισμό, όπως αεροδρόμια, εμπορικά κέντρα, πλοία και Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων (ΣΕΑ).

Συνεχίζει την επέκταση του δικτύου Flocafe Espresso Room σε κομβικά σημεία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το άνοιγμα καταστήματος στον εμβληματικό Πύργο Κηφισιάς και σε νησιά με αυξημένη τουριστική κίνηση, όπως το νέο Goody’s Burger House στη Μύκονο, το νέο Εverest στη Ζάκυνθο κ.ά. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο της αξιοποίησης νέων ευκαιριών, ο όμιλος ισχυροποίησε την παρουσία του σε όλο το οδικό δίκτυο της χώρας, δημιουργώντας καταστήματα σε 4 νέα ΣΕΑ το Δεκέμβρη 2017 και άλλα 4 ΣΕΑ τους πρώτους μήνες του 2018. Με την ολοκλήρωση των νέων σημείων, ο όμιλος αποκτά συνολική παρουσία σε 26 Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων, με 14 Olympus Plaza/everest και 12 Goody’s Burger House/Flocafe Espresso Room, καλύπτοντας ουσιαστικά το μεγαλύτερο τμήμα των κεντρικών οδικών αξόνων της χώρας.

Σημαντική επιχειρησιακή προτεραιότητα για τον όμιλο αποτελεί η δημιουργία στρατηγικών συνεργασιών -με διεύρυνση υφιστάμενων (SSP) και σύναψη νέων με στρατηγικούς εταίρους (Fraport, AUTOGRILL) με εμπειρία και τεχνογνωσία σε παγκόσμιο επίπεδο- ώστε να αξιοποιήσει ευκαιρίες διείσδυσης σε ακόμα περισσότερες αγορές του εξωτερικού. Στο πλαίσιο αυτών των συνεργασιών, ο όμιλος προωθεί καινοτόμα concepts, όπως Megusto, Juice Box και Vintage Food Trucks στα αεροδρόμια, ενώ ενισχύει τη θέση του και στα μεγάλα εμπορικά κέντρα. Μέρος της στρατηγικής του Ομίλου Εστίασης της Vivartia αποτελεί η διερεύνηση νέων πεδίων και η διείσδυση σε νέες αγορές (ενδεικτική είναι η συμφωνία με το FORKY, το γνωστό brand διανομής έτοιμου φαγητού).

Παράλληλα, ο όμιλος συνεχίζει το στρατηγικό του σχεδιασμό για ενίσχυση της εξωστρέφειας έχοντας σήμερα παρουσία σε 11 χώρες. 

Στρατηγική εξωστρέφειας ακολουθούν και άλλα δημοφιλή σήματα που δραστηριοποιούνται στην ελληνική αγορά, τόσο διεθνή όπως π.χ. η McDonalds, η Starbucks κ.ά., όσο και ελληνικά σήματα εστίασης. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η Γρηγόρης Μικρογεύματα ενισχύει την παρουσία της στη γερμανική αγορά και επενδύει σε επέκταση δραστηριοτήτων στο εσωτερικό έχοντας πετύχει να διαχειριστεί αποδοτικά τις δυσκολίες της κρίσης αυξάνοντας τα μερίδιά της, τις πωλήσεις και το δίκτυο franchise που διαθέτει επιτυγχάνοντας θετικές λειτουργικές ταμειακές ροές και μείωση δανεισμού. 

Η αλυσίδα που δημιούργησε ο Γρηγόρης Γεωργάτος το 1972, η οποία 45 χρόνια μετά χαίρει υψηλής αναγνωρισιμότητας στην εγχώρια αγορά, με δίκτυο σχεδόν 300 καταστημάτων, επενδύει και σε εξωστρέφεια, με ενδεικτική την επέκταση στη γερμανική αγορά εντός του 2017 με 4 νέα καταστήματα. Η ανάπτυξη του δικτύου είναι συνεχής τόσο εντός όσο και εκτός συνόρων και κατά την τρέχουσα οικονομική χρήση, ενώ η διοίκηση αξιοποιεί τις επενδυτικές ευκαιρίες με στόχο την περαιτέρω ανάπτυξη του ομίλου. 

Βλέψεις στο εξωτερικό έχουν και οι μικρότερες αλυσίδες. Με οδηγό την ελληνική γαστρονομία, ο όμιλος Palmie bistro, γνωστός κυρίως από τη δραστηριότητα της φερώνυμης αλυσίδας εστίασης, επεκτείνεται στις ευρωπαϊκές αγορές με ένα νέο concept που απευθύνεται κυρίως σε εστιατόρια. Ο μουσακάς, το μπιφτέκι με φέτα, το χοιρινό κεφτέσι, παραδοσιακά πιάτα από το ελληνικό τραπέζι, παρασκευάζονται από την Palmie gastronomy, μέλος του ομίλου Palmie bistro και εξάγονται σε συνεργαζόμενα εστιατόρια σε Γερμανία και Ιταλία. Στόχος της διοίκησης του ελληνικού ομίλου, που δραστηριοποιείται στην αγορά εστίασης από το 1996, είναι να διευρύνει το νέο επιχειρηματικό concept, το οποίο είναι αναπτυσσόμενο και κερδοφόρο.

Αγορές «μαγνήτες»

Οι ικανοποιητικές επιδόσεις πριμοδοτούν τα σχέδια επέκτασης των ελληνικών σημάτων εστίασης σε ώριμες αγορές. Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ένα παράδειγμα μιας αγοράς που συνεχίζει να προσελκύει νέους παίκτες παρά τις προκλήσεις στην τοπική οικονομία, καθώς η ζήτηση για το εκτός οικίας φαγητό/καφέ/ποτό παρουσιάζει ισχυρή ανοδική τάση - με το 43% των καταναλωτών να τρώει τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα εκτός σπιτιού, τάση που φθάνει στο 60% των ηλικιών 25-34. 

Το ποσοστό των καταναλωτών που τρώνε εκτός οικίας βαίνει αυξανόμενο αγγίζοντας το 72%, ενώ η έξοδος για φαγητό λαμβάνει πλέον χώρα με συχνότητα 2,04 φορές σε διάστημα δύο εβδομάδων και η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη πέφτει στις 14,07 λίρες. Στοιχεία έκθεσης του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας μας στο Λονδίνο δείχνουν επίσης αυξητική τάση στην κατανάλωση προϊόντων παγωμένου τσαγιού και καφέ. 

Στην τοπική αγορά δραστηριοποιείται μια πληθώρα εστιατορίων και καφέ ελληνικών συμφερόντων, ενώ πέρα από τα μεμονωμένα καταστήματα αισθητή είναι και η παρουσία αλυσίδων. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η Vivartia, του ομίλου MIG, έχει τοποθετηθεί με το σήμα Flocafe Espresso Room στην καρδιά του Λονδίνου, στην οδό South Molton κοντά στην Oxford street. Πρόκειται για στρατηγικής σημασίας επένδυση, σύμφωνα με την εταιρεία, η οποία σχεδιάζει να αναπτύξει περαιτέρω το εν λόγω σήμα αλλά και να διευρύνει στο μέλλον την παρουσία της στην τοπική αγορά εστίασης και με άλλο brand του χαρτοφυλακίου της. Ικανοποιημένη φέρεται και η διοίκηση της Coffee Island για τις επιδόσεις της στο Λονδίνο, όπου διατηρεί σχέδια για 2-3 καταστήματα στο κέντρο της βρετανικής πόλης.

Σημειώνεται ότι στη βρετανική αγορά εστίασης το ΦΠΑ είναι στο 20% και φημολογείται ότι θα αποκλιμακωθεί στο 19%. Επίσης δεν υπάρχουν ειδικοί φόροι, υπάρχει ασφάλεια επενδύσεων και -το σημαντικότερο- σταθερό θεσμικό πλαίσιο. Ακόμη, η σταθερή ζήτηση κρατά ψηλά τις τιμές. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι σαφές ότι η τοπική αγορά θα συνεχίσει να προσελκύει επιχειρηματικό ενδιαφέρον, τόσο από την Ελλάδα, όπου και άλλα brands διερευνούν δυνατότητες επέκτασης, όσο και από άλλες χώρες.        

Οι επενδύσεις

Βασίλης Ρεγκούζας, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Στόχασις Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Α.Ε.: «Η αξία της αγοράς γρήγορης εστίασης εκτιμάται γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, με τις επενδύσεις για νέα σημεία πώλησης να κυμαίνονται κατά μ.ό. στα 85.000 ευρώ». 

Στην Ελλάδα η επενδυτική κινητικότητα είναι συνεχής στην αγορά εστίασης, με τα στοιχεία του ΓΕΜΗ να δείχνουν ότι ο κλάδος είναι πρώτος στην κατάταξη των εταιρειών με βάση τη δραστηριότητα έναρξης εργασιών. Η επενδυτική κινητικότητα, λοιπόν, είναι έντονη και από μικρότερες επιχειρήσεις, οι οποίες ωστόσο δεν είναι όλες βιώσιμες. Έτσι τη μερίδα του λέοντος στη συνολική πίτα ελέγχουν οι μεγάλες αλυσίδες, οι οποίες στην πλειονότητά τους αναπτύσσονται με τη μέθοδο franchise. Εξάλλου, οι αλυσίδες αποδείχθηκαν πιο ανθεκτικές κατά την περίοδο της κρίσης. 

«Οι αλυσίδες γρήγορης εστίασης πλήττονται λιγότερο λόγω των οικονομικότερων γευμάτων, καθώς αποτελούν φθηνή εναλλακτική επιλογή έναντι άλλων τύπων εστιατορίων», επισημαίνει στη «N» ο Βασίλης Ρεγκούζας, πρόεδρος & διευθύνων σύμβουλος της Στόχασις Σύμβουλοι Επιχειρήσεων Α.Ε., εξηγώντας ότι το αυξημένο ωράριο εργασίας και γενικότερα οι έντονοι ρυθμοί του σύγχρονου τρόπου ζωής έχουν συμβάλει θετικά στη ζήτηση των υπηρεσιών των αλυσίδων γρήγορης εστίασης, καθώς ορισμένα νοικοκυριά επιλέγουν έτοιμα γεύματα, προσπαθώντας να εξοικονομήσουν χρόνο από την προετοιμασία του φαγητού. «Στο πλαίσιο αυτό, παρατηρείται η ανάπτυξη του delivery και στον χώρο εργασίας», προσθέτει.

Η αξία της αγοράς γρήγορης εστίασης εκτιμάται γύρω στα 500 εκατ. ευρώ, με τις επενδύσεις για νέα σημεία πώλησης να κυμαίνονται κατά μ.ό. στα 85.000 ευρώ. 

Είναι επίσης ενδεικτικό ότι στoν κλάδο εστίασης-τροφίμων κατευθύνεται η πλειονότητα των επενδυτών της αγοράς franchise, με σχεδόν οκτώ στους δέκα να διαθέσουν μέχρι 100.000 ευρώ για αρχική επένδυση, σύμφωνα με στοιχεία της KEM, η οποία πριν από λίγες ημέρες πραγματοποίησε την 20ή έκθεση franchise της Αθήνας, με βασικό στόχο να αναδείξει την αξία μιας αγοράς στην οποία, μόνο από τους εκθέτες, έγιναν επενδύσεις άνω των 100 εκατ. ευρώ σε 4 χρόνια. Τα στοιχεία αυτά αναφέρει στη «N» ο Μαξ Κωνσταντινίδης, πρόεδρος της διοργανώτριας εταιρείας, ΚΕΜ Εxpo, o οποίος τονίζει ότι κατά το συγκεκριμένο διάστημα δημιουργήθηκαν 800 νέα καταστήματα franchise από τους εκθέτες που συμμετείχαν στην έκθεση.    

Μαξ Κωνσταντινίδης,  πρόεδρος  της ΚΕΜ Εxpo: «Tο επενδυτικό ενδιαφέρον σε ποσοστό 36,5% κατευθύνεται  στην κατηγορία εστίαση-τρόφιμα, που αποτελεί διαχρονικά  τον κύριο στόχο  των επενδυτών». 

Εξάλλου, με βάση τα πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, στο πλαίσιο της έρευνας που διεξάγει η εταιρεία MSO - Marketing Services Organization για λογαριασμό της ΚΕΜ, το επενδυτικό ενδιαφέρον σε ποσοστό 36,5% κατευθύνεται στην κατηγορία εστίαση-τρόφιμα, που αποτελεί διαχρονικά τον κύριο στόχο των επενδυτών. Ένα σημαντικό στοιχείο της έρευνας -που διεξήχθη κατά τον καθιερωμένο τρόπο στην προηγούμενη έκθεση, 10-13/3/2017, σε έναν πληθυσμό 4.300 ατόμων που επισκέφθηκαν τη διοργάνωση- αφορά την επενδυτική δυνατότητα των υποψήφιων επενδυτών, με τον κύριο όγκο των ερωτώμενων, ποσοστό που ανέρχεται σε 75,74%, να παρουσιάζει επενδυτική δυνατότητα ή πρόθεση επένδυσης έως 100.000 ευρώ. Πρόκειται για μια μερίδα επενδυτών που διογκώθηκε μέσα στην κρίση λόγω της έλλειψης ρευστότητας και των περιορισμένων εργαλείων χρηματοδότησης. Είναι ενδεικτικό ότι στην ίδια έρευνα που έγινε το 2013 το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 15 μονάδες χαμηλότερο, ήτοι 58,08%. 

Ανά κατηγορία ενδιαφέροντος, το ποσό που οι επισκέπτες της έκθεσης είχαν πρόθεση να επενδύσουν ποικίλλει, με την εστίαση να προσελκύει άτομα που προτίθενται να διαθέσουν έως 100.000 ευρώ σε ποσοστό 78,92%, αλλά ταυτόχρονα να την επιλέγει και το 2,7% των συμμετεχόντων που προτίθεται να επενδύσει ποσά άνω των 301.000 ευρώ. Στην κατηγορία 101.000 - 200.000 ευρώ η εστίαση έχει ένα μερίδιο 21,62.

Η αξία του brand

Βασίλης Τριχόπουλος,  Concept Mentor, Franchise Specialist, TOP FRANCHISES Hellas: «Στον χώρο του franchise, οι premium δικαιοπάροχοι, για να διασφαλίσουν το brand value, επιλέγουν στρατηγικές  που απορροφούν  σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές παθογένειες». 

Οι επενδυτές αναζητούν αξία στο brand. «Το brand value είναι το απόλυτο “όπλο” που ποθούν όλες οι εταιρείες. Ένα premium brand έχει μεγαλύτερη αξία, κινητοποιεί περισσότερο τη ζήτηση και δίνει μεγάλη δυναμική στην ανάπτυξη. Η αξία του, για το κοινό, έγκειται στη δέσμευσή του ότι θα τηρήσει την υπόσχεσή του. Τα premium brands προσφέρουν στους πελάτες τους σημαντικά διαφοροποιητικά χαρακτηριστικά, τα οποία εκείνοι αναγνωρίζουν και επιζητούν.

Oι μεγάλοι παίκτες επενδύουν με φανατισμό στο brand value, διότι διασφαλίζουν την επίτευξη υψηλότερων μελλοντικών κερδών», σημειώνει στη «N» ο Βασίλης Τριχόπουλος, Concept Mentor, Franchise Specialist, TOP FRANCHISES Hellas. Όπως εξηγεί, ειδικότερα στον χώρο του franchise, οι premium δικαιοπάροχοι, για να διασφαλίσουν το brand value, επιλέγουν στρατηγικές που απορροφούν σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές παθογένειες. «Ενδεικτικά, κάποιες εξ αυτών είναι η κοινοπρακτική δικαιόχρηση (Joint Venture Franchise) με διαδικασίες stop loss και wayout στα superior brands και η υπομίσθωση καταστημάτων με PL brand στα premium concepts. Επίσης, επειδή στην ανάπτυξη των εταιρειών έχουμε μια ασυμμετρία πόρων που κάνει τη μάχη φαινομενικά μονόπλευρη, η επιμονή στην αξία του brand προσφέρει σημαντική βοήθεια στον Δαβίδ, προκειμένου να νικήσει τον Γολιάθ», προσθέτει.

Το «αγκάθι» του ΦΠΑ

Ένα σημαντικό θέμα που αναδεικνύει με κάθε ευκαιρία ο επιχειρηματικός κόσμος της εστίασης είναι και το υψηλό ΦΠΑ, κάτι που έχει αναδείξει τα τελευταία χρόνια ο Σύνδεσμος Επώνυμων Οργανωμένων Αλυσίδων Εστίασης (ΣΕΠΟΑ).

Γιώργος Κουτρουλιάς,  επικεφαλής του ομίλου  Palmie bistro: «Όσο και  να τονώσει  τα έσοδα  του κλάδου  η προσδοκώμενη ενίσχυση της τουριστικής  κίνησης, ο υψηλός συντελεστής ΦΠΑ στερεί ρευστότητα στις επιχειρήσεις». 

Όπως εξηγεί, όσο και να τονώσει τα έσοδα του κλάδου η προσδοκώμενη ενίσχυση της τουριστικής κίνησης, ο υψηλός συντελεστής ΦΠΑ, ως ποσοστιαία επιβάρυνση, στερεί ρευστότητα στις επιχειρήσεις. Μάλιστα, τα οργανωμένα δίκτυα επηρεάζονται περισσότερο από αυτό το καθεστώς, καθώς δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν, είναι πειθαρχημένα και διαθέτουν εσωτερικούς μηχανισμούς ελέγχου των διαδικασιών τους. «Μόνο η αύξηση της χρήσης πλαστικού χρήματος δείχνει να δρα βελτιωτικά στο φαινόμενο της φοροδιαφυγής», προσθέτει.