Του Φάνη Ζώη
[email protected]

Τον δρόμο για μεγαλύτερη εξωστρέφεια των ελληνικών μικρομεσαίων επιχειρήσεων ανοίγει ο νέος κανονισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις online αγορές, που θα δώσει στους καταναλωτές μεγαλύτερη διασυνοριακή πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες. Ο νέος κανονισμός θα καταργήσει τον αδικαιολόγητο «γεωγραφικό αποκλεισμό» (geo-blocking) στις online αγορές, δίνοντας στους καταναλωτές τη δυνατότητα να επιλέγουν από ποιον ιστότοπο επιθυμούν να αγοράσουν αγαθά ή υπηρεσίες χωρίς να έρχονται αντιμέτωποι με το μπλοκάρισμα ή την αυτόματη μεταφορά τους σε άλλη ιστοσελίδα λόγω της εθνικότητάς τους, του τόπου διαμονής τους ή ακόμη και της προσωρινής τους τοποθεσίας.

Οι έμποροι θα πρέπει να αντιμετωπίζουν τους διαδικτυακούς αγοραστές από άλλη χώρα της Ε.Ε. με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουν και τους «τοπικούς» πελάτες τους, δηλαδή να τους παρέχουν πρόσβαση στις ίδιες τιμές και όρους πώλησης κάθε φορά που αυτοί:

• Αγοράζουν αγαθά που παραδίδονται σε ένα κράτος-μέλος στο οποίο ο έμπορος προσφέρει υπηρεσίες παράδοσης βάσει των γενικών όρων της επιχείρησής του ή συλλέγονται σε τόπο συμφωνημένο από τα δύο μέρη σε μια χώρα της Ε.Ε. στην οποία ο έμπορος προσφέρει αυτήν την επιλογή. 
• Λαμβάνουν υπηρεσίες που παρέχονται ηλεκτρονικά και δεν προστατεύονται βάσει πνευματικών δικαιωμάτων, όπως υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους (cloud services), υπηρεσίες αποθήκευσης δεδομένων, φιλοξενία δικτυακών τόπων και παροχή τειχών προστασίας.
• Αγοράζουν μία υπηρεσία που παρέχεται στις εγκαταστάσεις του εμπόρου ή σε μια φυσική τοποθεσία όπου ο έμπορος λειτουργεί, π.χ. κρατήσεις ξενοδοχείων, αθλητικές εκδηλώσεις, ενοικιάσεις αυτοκινήτων, φεστιβάλ μουσικής ή εισιτήρια σε πάρκα αναψυχής.

Θα απαγορευθούν επίσης οι πρακτικές διαφορετικής αντιμετώπισης των αγοραστών ανάλογα με τον τόπο έκδοσης της πιστωτικής ή χρεωστικής τους κάρτας.

Εξαίρεση προς το παρόν θα υπάρχει για το ψηφιακό περιεχόμενο που προστατεύεται βάσει των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως τα ηλεκτρονικά βιβλία, η μουσική και τα διαδικτυακά παιχνίδια, που εξαιρούνται από το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού. Ωστόσο, οι διαπραγματευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου εισήγαγαν μια «ρήτρα επανεξέτασης» της νομοθεσίας, η οποία προβλέπει ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αξιολογήσει εντός δύο ετών το κατά πόσον θα πρέπει να διευρυνθεί η απαγόρευση του «γεωγραφικού αποκλεισμού» προκειμένου να καλύψει και τέτοιου είδους ψηφιακό υλικό. Οι οπτικοακουστικές υπηρεσίες και οι υπηρεσίες μεταφορών εξαιρούνται επίσης από το πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού.

Ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός για τους γεωγραφικούς αποκλεισμούς, σύμφωνα με την εισηγήτρια Rοza Thun (ΕΛΚ, Πολωνία), αποτελεί ένα σημαντικό βήμα προς μια ακόμη πιο ανταγωνιστική και ολοκληρωμένη ψηφιακή ενιαία αγορά τόσο για τους καταναλωτές όσο και για τους εμπόρους. Αποτελεί επίσης εργαλείο για την καταπολέμηση της διάκρισης των καταναλωτών με βάση την εθνικότητα ή τον τόπο διαμονής τους, κάτι που δεν θα έπρεπε ποτέ να συμβαίνει στην ενωμένη Ευρώπη. Έχουμε αποδείξει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να επιφέρει θετικές αλλαγές στην καθημερινότητα των Ευρωπαίων πολιτών, κατέληξε η κα Thun.

Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 63% των ιστοσελίδων που αξιολογήθηκαν δεν επέτρεπαν στους αγοραστές να αγοράζουν από άλλη χώρα της Ε.Ε. Για τα υλικά αγαθά, η πρακτική του γεωγραφικού αποκλεισμού εφαρμόζεται σε μεγάλο ποσοστό, π.χ., στις οικιακές ηλεκτρικές συσκευές (86%), και για τις υπηρεσίες στις online κρατήσεις, όπως π.χ. τα εισιτήρια αθλητικών εκδηλώσεων (40%).

Αξίζει να αναφερθεί ότι η ζήτηση για διασυνοριακές ηλεκτρονικές αγορές έχει ανοδικές τάσεις στην Ε.Ε. Τα τελευταία δέκα χρόνια το ποσοστό των Ευρωπαίων που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές αγορές έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Έτσι αποτελώντας μέρος του νομοθετικού πακέτου για την ενιαία ψηφιακή αγορά, ο κανονισμός για τον τερματισμό των πρακτικών γεωγραφικού αποκλεισμού συμπεριλήφθηκε στο πακέτο για το ηλεκτρονικό εμπόριο, μαζί με τον κανονισμό για τις υπηρεσίες διασυνοριακής παράδοσης δεμάτων, που θα ψηφιστεί στην ολομέλεια τον Μάρτιο του 2018, και τον κανονισμό για την προστασία των δικαιωμάτων των καταναλωτών, ο οποίος εγκρίθηκε από την ολομέλεια τον Νοέμβριο του 2017.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Οι ελληνικές επιχειρήσεις πέρυσι σε ποσοστό 88,6% χρησιμοποίησαν ηλεκτρονικό υπολογιστή, κάτι που σημαίνει ότι το ίδιο ποσοστό είχε πρόσβαση στο διαδίκτυο. Αυτό προκύπτει από τη δειγματοληπτική έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ σε επιχειρήσεις με απασχόληση 10 άτομα και άνω, για τη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή, την πρόσβαση στο διαδίκτυο και την απανταχού συνδεσιμότητα, την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μέσα στην επιχείρηση, καθώς και τη λήψη παραγγελιών και διενέργεια πωλήσεων και αγορών, μέσω διαδικτύου (ηλεκτρονικό εμπόριο) κ.λπ.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σε σύνολο 26.208 επιχειρήσεων οι 23.220 επιχειρήσεις χρησιμοποίησαν Η/Υ (ποσοστό 88,6%). Στους Η/Υ συμπεριλαμβάνονται οι προσωπικοί και φορητοί υπολογιστές, συσκευές μικρού μεγέθους (PDA) και έξυπνα κινητά τηλέφωνα (smartphones). Από τις 23.220 επιχειρήσεις που χρησιμοποίησαν Η/Υ, οι 22.701 είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο (ποσοστό 97,8%), ενώ σε σχέση με το σύνολο των επιχειρήσεων το ποσοστό ανέρχεται σε 86,6%.

Από τις 22.701 επιχειρήσεις που είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο, οι 22.287 χρησιμοποίησαν σταθερή ή κινητή ευρυζωνική σύνδεση, ενώ οι 401 παλαιού τύπου σύνδεση. Επίσης, από τις 22.701 επιχειρήσεις που είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο, οι 22.211 χρησιμοποίησαν σύνδεση DSL ή άλλο τύπο σταθερής ευρυζωνικής σύνδεσης (π.χ. ADSL, SDSL, VDSL, FTTH - τεχνολογία οπτικών ινών, καλωδιακή τεχνολογία, Wi-Fi κ.λπ.), ήτοι ποσοστό 97,8%, ενώ οι 12.396 χρησιμοποίησαν κινητή ευρυζωνική σύνδεση με τη χρήση δικτύων κινητής τηλεφωνίας (3G ή 4G), ήτοι ποσοστό 54,6%.

Παράλληλα, από τις 22.701 επιχειρήσεις που είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο, δικό τους διαδικτυακό τόπο (website) είχαν οι 16.976, ή ποσοστό 64,8%. Ενώ οι 13.109 (ποσοστό 57,7% ή 50% του συνόλου) χρησιμοποίησαν κάποιο είδος κοινωνικής δικτύωσης. Ενώ, σε σύνολο 992.311 απασχολουμένων σε 23.220 επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν Η/Υ, οι 453.914 κάνουν χρήση Η/Υ στην εργασία τους, ήτοι ποσοστό 45,7%.

Από την έρευνα προκύπτουν επίσης και τα εξής:

Από τις 26.208 επιχειρήσεις που ερευνήθηκαν το 2017 με συνολικό τζίρο 247,2 δισ. ευρώ, οι 3.039 απάντησαν ότι έλαβαν παραγγελίες μέσω ιστοσελίδας (ποσοστό 11,6%) και ο τζίρος από αυτές τις παραγγελίες ανήλθε σε 6,5 δισ. ευρώ, ή ποσοστό 2,6% του συνολικού τζίρου.

Οι 354 (ποσοστό 1,4%) απάντησαν ότι έλαβαν παραγγελίες μέσω μηνυμάτων τύπου EDI, και ο τζίρος από αυτές τις παραγγελίες ανήλθε σε 2,391 δισ. ευρώ, ή ποσοστό 1% του συνολικού τζίρου. Τέλος, οι 2.752 (ποσοστό 10,5%) απάντησαν ότι έκαναν αγορές μέσω ιστοσελίδας.