Του Αντώνη Τσιμπλάκη
[email protected]
 
Αλλάζει σταδιακά ο χάρτης της μεταφορικής αλυσίδας στη χώρα μας. Η έλευση της Cosco στο λιμάνι του Πειραιά από το 2010 και μετά, αρχικά στο Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων και από το 2016 σε ολόκληρο τον Οργανισμό Λιμένος Πειραιά «ξεκλειδώνει» τον στόχο που περιγράφεται τις τελευταίες δεκαετίες ως «μετατροπή της χώρας σε πύλη του εμπορίου ανάμεσα στην Ασία και της Ευρώπης». Αυτό είναι άλλωστε και το σχέδιο της Κίνας για την Ελλάδα.

Το λιμάνι του Πειραιά να γίνει η ευρωπαϊκή πύλη για την οικονομική και εμπορική διασύνδεση των δύο ηπείρων. Μια σύνδεση που όμως για τους Κινέζους δεν σταματάει εδώ, στο λιμάνι του Πειραιά, αλλά φτάνει τουλάχιστον μέχρι την Κεντρική Ευρώπη. Στόχος που προϋποθέτει ανάπτυξη του σιδηροδρομικού αλλά και οδικού δικτύου της χώρας προκειμένου μακροπρόθεσμα να είναι εφικτό να φτάνουν στη κεντρική Ευρώπη ακόμα και 500.000 containers σε ετήσια βάση, ενώ σήμερα δεν ξεπερνούν τα 500 σε εβδομαδιαία βάση. 

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των μεταφορών στη χώρα μας αναμένεται να διαδραματίσει και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Η κοινοπραξία που αναμένεται να αναλάβει τα ηνία του δεύτερου σε μέγεθος λιμανιού της χώρας έχει σαν μεγαλύτερο μέτοχο δύο συμμάχους της Cosco. Στην Terminal Link, μια από τις τρεις εταιρείες της κοινοπραξίας (οι άλλες είναι οι Deutsche Invest Equity Partners και η Belterra Investments), μέτοχοι είναι η γαλλική CMA CGM που βρίσκεται στο ίδιο pool με την Cosco στα containerships, καθώς και η China Merchant η οποία είναι και αυτή κρατικών συμφερόντων. Στον ΟΛΘ ευελπιστούν να κερδίσουν τη μάχη των Βαλκανίων με τη χρήση εμπορευματικών κέντρων αλλά και ενός διευρυμένου σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου. 
 
Ο νέος Δρόμος του Μεταξιού 

Η κινεζική οικονομική «απόβαση» στο λιμάνι του Πειραιά, που στοχεύει να δώσει το έναυσμα για να περάσει και πάλι η χώρα μας σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης μετά από οκτώ χρόνια διαρκούς οικονομικής κρίσης, δεν είναι άσχετη από το συνολικό σχέδιο «One Belt - One Road» , η πιο απλά τον νέο Δρόμο του Μεταξιού. Το σχέδιο προβλέπει τη σύνδεση όλων των χωρών από την Κίνα μέχρι και την Ευρώπη, τόσο μέσω θαλάσσης όσο και ξηράς, με έργα που αναμένεται να ξεπεράσουν το 1 τρισ. δολάρια. Περιλαμβάνει επενδύσεις σε λιμάνια και σιδηροδρομικά δίκτυα αλλά και αγωγούς αερίου που θα διασχίζουν την Κεντρική Ασία αλλά και τις ακτές των χωρών  της Ασίας αλλά και της Αφρικής μέχρι τη Μεσόγειο και την Ευρώπη. Στο σχέδιο θα συμμετέχουν 65 κράτη με συνολικό ακαθάριστο προϊόν που ξεπερνά τα 21 τρισ. δολάρια.  

Είναι χαρακτηριστικό ότι το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει επενδύσεις άνω του 1 δισ. δολαρίων για τη δημιουργία πόλης σε λιμάνι που βρίσκεται στη Σρι Λάνκα. Αυτή τη στιγμή το Ταμείο του Δρόμου του Μεταξιού διαθέτει 40 δισ. δολάρια. Παράλληλα η Κίνα μαζί με άλλες χώρες δημιούργησε την Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων για τις Υποδομές, με κεφάλαιο 100 δισ. δολάρια, ενώ μετέφερε και 82 δισ. δολάρια σε τρεις κρατικές τράπεζες για την υλοποίηση των σχεδίων που καταστρώσει.

Σημειώνεται πάντως ότι στην Ευρώπη καταγράφονται δύο τάσεις. Από τη μια καλωσορίζονται οι κινεζικές επενδύσεις διότι ενισχύουν τις προσπάθειες για ανάπτυξη και από την άλλη κυριαρχεί ο σκεπτικισμός αλλά και η ανησυχία, αφού δεν είναι λίγες οι χώρες που φοβούνται την ενίσχυση της κινεζικής επιρροής. Από κινεζικής πλευράς πάντως, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, θα αναμένουν μέχρι το 2019 προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποσαφηνίσει τις προθέσεις της.  

Στον σιδηρόδρομο 

Οι βλέψεις των Κινέζων στη χώρα μας εκτός των άλλων πέφτουν και πάνω στα δρώμενα στους ελληνικούς σιδηρόδρομους. Η Piraeus Europe Asia Rail Logistics (PEARL) είναι ο σιδηροδρομικός βραχίονας της Cosco στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια.
Το επιχειρηματικό πλάνο της εταιρείας για το 2018 προβλέπει αύξηση κατά 50% του μεταφορικού της έργου, αλλά και σχέδιο για αυτόνομη πορεία στην αγορά των εμπορευματικών μεταφορών.

Η PEARL έχει αποκλειστική συμφωνία με την κινεζική εταιρεία να μεταφέρει τα φορτία της από τον Πειραιά προς την Κεντρική Ευρώπη και αντιστρόφως τα φορτία που έρχονται από Ευρώπη στον Πειραιά.

Με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να παρέχει την έλξη μέχρι τα σύνορα, η εταιρεία το περασμένο έτος χρησιμοποίησε 300 τρένα round trip, ενώ το 2016 ενοικίασε περί τα 570 βαγόνια από ευρωπαϊκές σιδηροδρομικές εταιρείες.

Η PEARL, η οποία πλέον έχει δημιουργήσει θυγατρικές σε Σερβία, Σκόπια και Βουλγαρία, μέχρι την Κελέμπια (σύνορα Σερβίας - Ουγγαρίας) για την έλξη, πέραν της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, συνεργάζεται στα Σκόπια με τον κρατικό Σιδηρόδρομο και στη Σερβία με τη Serbia Cargo, ενώ από Κελέμπια έχει τρεις διαφορετικούς υπεργολάβους, που οδηγούν τα τρένα σε όλα τα δίκτυα στην Ευρώπη, την DB Schenker, τη Rail Cargo (που στην Ελλάδα συνεργάζεται με την Goldair) και τη VTG.

Επιπλέον, η εταιρεία συνεργάζεται με την ελληνική Transcombi του Ομίλου Καπετανάκη και δρομολογεί ένα block train την εβδομάδα από Ελλάδα για το Μανχάιμ, ενώ σε εξέλιξη είναι συνεργασίες και με άλλες ελληνικές εταιρείες.
Ήδη η εταιρεία έχει ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον ΟΣΕ για να αποκτήσει την άδεια πρόσβασης στη σιδηροδρομική υποδομή του Οργανισμού. Πρόκειται για το τελευταίο στάδιο αδειοδότησης προκειμένου να ξεκινήσει τις μεταφορές εμπορευμάτων από το λιμάνι του Πειραιά προς την Κεντρική Ευρώπη με δικά της μέσα. 

Τι λέει ο ΙΟΒΕ 

Σε μελέτη του για την επίδραση της ιδιωτικοποίησης του ΟΛΠ στο προϊόν συνδεδεμένων κλάδων, ο ΙΟΒΕ σημειώνει ότι η μετατροπή του λιμανιού σε σύγχρονο διαμετακομιστικό κέντρο θα επηρεάσει το προϊόν των κλάδων που σχετίζονται με τις θαλάσσιες μεταφορές και ειδικότερα το προϊόν του κλάδου της εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics). Ο ΙΟΒΕ επικαλείται παλαιότερη μελέτη της Εθνικής Τράπεζας στην οποία αναφέρεται ότι η αύξηση της μεταφορικής δραστηριότητας εξαιτίας της ευρύτερης βελτίωσης του λιμένα αναμένεται να δράσει καταλυτικά στη βελτίωση του κύκλου εργασιών του κλάδου.

Υπολογίζεται ότι ο επιπλέον κύκλος εργασιών στον κλάδο εφοδιαστικής αλυσίδας λόγω της βελτίωσης της λειτουργίας του λιμένα αναμένεται να ανέλθει από περίπου 0,8 δισ. ευρώ το 2018 και σε περίπου 2 δισ. ευρώ το 2025. Πέραν του κλάδου της εφοδιαστικής αλυσίδας, ενδεχόμενη βελτίωση των μεταφορικών υπηρεσιών που παρέχονται στο λιμάνι μπορεί υπό κατάλληλες συνθήκες να επηρεάσει και τον κύκλο εργασιών των σιδηροδρομικών μεταφορών. Σήμερα, εξαιτίας προβλημάτων που σχετίζονται τόσο με έλλειψη σε μηχανοδηγούς, αλλά και με την περιορισμένη ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου, εκτιμάται ότι μεταφέρονται περίπου 19.760 TEUs προς την Κεντρική Ευρώπη σε ετήσια βάση. Υποθέτοντας πως το πρόβλημα της έλλειψης μηχανοδηγών θα λυθεί με την ολοκλήρωση του διαγωνισμού για την πώληση των μετοχών του ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε στρατηγικό επενδυτή, ενώ ταυτόχρονα θα ολοκληρωθεί και η υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων σε σχετικές υποδομές (π.χ., νέα διπλή σιδηροδρομική γραμμή Τιθορέας - Λιανοκλαδίου - Δομοκού), ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων μπορεί να αυξηθεί το 2016 σε 69.160 TEUs και να διαμορφωθεί σε 197.600 TEUs το 2019, που ισοδυναμεί με περίπου 20 δρομολόγια ανά ημέρα και προς τις δύο κατευθύνσεις (Θριάσιο Πεδίο - Κεντρική Ευρώπη).

Στη συνέχεια, υποθέτοντας ένα μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής των διακινηθέντων φορτίων της τάξης του 15%, εκτιμάται πως το 2025 ο αριθμός των εμπορευματοκιβωτίων που θα μετακινούνται προς και από την Κεντρική Ευρώπη θα ξεπερνάει τα 450.000 TEUs, που ισοδυναμεί με πάνω από 45 δρομολόγια ανά ημέρα. Υποθέτοντας ότι η τιμολογιακή πολιτική δεν είναι γραμμική ως προς το σύνολο των διακινηθέντων όγκων (από 1.579 ευρώ ανά TEU για όγκους έως 20.000 TEUs το έτος, μέχρι 1.000 ευρώ για όγκους από 450.000 TEUs το έτος και άνω), ο κύκλος εργασιών των σιδηροδρομικών μεταφορών αναμένεται να σημειώσει ετήσια αύξηση που κυμαίνεται από 78 εκατ. ευρώ το 2017 έως και 418 εκατ. ευρώ το 2025. Συνολικά αναμένεται βελτίωση του κύκλου εργασιών κατά περίπου 2,2 δισ. ευρώ την περίοδο 2016-2025. 

Στην περίπτωση που ληφθούν υπόψη και οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στους υπόλοιπους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, εφαρμόζοντας τον πολλαπλασιαστή που προβλέπεται στη μελέτη της Εθνικής Τράπεζα , τότε η συνολική επίδραση σε όρους παραγόμενου προϊόντος αναμένεται να πλησιάσει τα 4 δισ. ευρώ το 2025 (20,7 δισ. ευρώ στο σύνολο της περιόδου 2016-2025). 
 
Τα αντανακλαστικά της επιχειρηματικής κοινότητας

Διαβλέποντας τις εξελίξεις και τις τεράστιες αλλαγές αλλά και ευκαιρίες που έρχονται στον κλάδο των Logistics, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά και η Ελληνική Εταιρεία LOGISTICS υπέγραψαν Πρωτόκολλο Συνεργασίας. 
Σύμφωνα με το πρωτόκολλο που υπεγράφη, τα δύο μέρη θα δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στους εξής τομείς και αντικείμενα: 

1. Προώθηση κοινών δράσεων ενίσχυσης και αναβάθμισης των υπηρεσιών Logistics, και ιδιαίτερα αυτών που συνδέονται με τις εθνικές πύλες εισόδου-εξόδου, αναδεικνύοντας τη δυναμική του Πειραιά σε διαμετακομιστικό κόμβο διεθνούς εμβέλειας, αλλά και της χώρας σε καίριο διαμετακομιστικό κόμβο της ΝΑ Ευρώπης. 
2. Υποστήριξη ερευνών και μελετών, με στόχο τη δημιουργία αλυσίδων προστιθέμενης αξίας, απαραίτητων συνεργειών ή συνενώσεων (clusters) της ελληνικής αγοράς Εφοδιαστικής Αλυσίδας. 
3. Οικοδόμηση στενότερων συνεργασιών με όλους τους εμπλεκόμενους, στην Εφοδιαστική Αλυσίδα, φορείς (διεθνείς οργανισμοί, εκπρόσωποι δημόσιας διοίκησης, επιχειρηματικοί φορείς και πανεπιστημιακά ιδρύματα).
4. Ένταξη του στόλου των μεταφορών, των επιχειρήσεων αποθήκευσης και διαχείρισης φορτίων σε χρηματοδοτικά εργαλεία, μέσα από οριζόντια προγράμματα αλλά και εξειδικευμένα, κάθετα σχέδια ενίσχυσης και εκσυγχρονισμού της αγοράς των Logistics. 
5. Αναβάθμιση των επιχειρήσεων Logistics και των εργαζόμενων σ’ αυτές με την υλοποίηση εξειδικευμένων Προγραμμάτων Κατάρτισης και Πιστοποίησης γνώσεων και δεξιοτήτων. 
6. Υλοποίηση δράσεων στήριξης και καλλιέργειας της γνώσης αλλά και της καινοτόμου έρευνας γύρω από τα logistics, μέσα από εφαρμοσμένα προγράμματα Προπτυχιακών ή Μεταπτυχιακών Τμημάτων Πανεπιστημιακού επιπέδου. 
7. Σύνδεση της ακαδημαϊκής με την επιχειρηματική κοινότητα με αμφίδρομα οφέλη για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό της εφοδιαστικής αλυσίδας. 
8. Υλοποίηση ενεργειών πληροφόρησης και εξωστρέφειας με στόχο την ανάδειξη και την προβολή της σπουδαιότητας της εθνικής Εφοδιαστικής Αλυσίδας. 
9. Υλοποίηση στοχευμένων παρεμβάσεων για την ανάπτυξη της Ελληνικής Σύγχρονης Εφοδιαστικής Αλυσίδας, σε συνδυασμό με το περιβαλλοντικό και κοινωνικό της αποτύπωμα, όπως τα e-Logistics, η διαχείριση επικίνδυνων εμπορευμάτων, η προστασία του περιβάλλοντος και η αειφορία, η πράσινη εφοδιαστική αλυσίδα και η EKE.

Cosco: Το αναπτυξιακό πλάνο για τον ΟΛΠ

Ο κινεζικός όμιλος από το 2010 και μετά έχει πραγματοποιήσει επενδύσεις ύψους περίπου 350 εκατ. ευρώ στον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων του ΟΛΠ προκειμένου να εκτινάξει το λιμάνι στο μεγαλύτερο της Μεσογείου και ένα από τα μεγαλύτερα στην Ευρώπη. Οι επενδύσεις θα συνεχιστούν μέχρι η ετήσια δυναμικότητα να φτάσει τα 7,2 εκατ. containers, ενώ μακροπρόθεσμα ο στόχος δείχνει να είναι τα 10 εκατ. teu. Το λιμάνι έχει επίσης τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει containerships χωρητικότητας μέχρι 24.000 teu. Πρόκειται για ένα μέγεθος πλοίου που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε καν στα κατασκευαστικά σχέδια, ενώ τα μεγαλύτερα πλοία που κατασκευάζονται αυτή την περίοδο είναι στα 22.000 teu, πλέουν πλοία των 20.000 teu και ο Πειραιάς είναι το μόνο λιμάνι στη Μεσόγειο με γερανογέφυρες ικανές να τα εξυπηρετήσει.

Σημειώνεται ότι ο ΣΕΜΠΟ συνδέεται ήδη με το σιδηροδρομικό δίκτυο. Με το δίκτυο συνδέεται όμως και το Car Terminal στο οποίο αναμένεται να γίνουν έργα που θα εκτοξεύσουν τη δυναμικότητά του. Σχεδιάζεται η επέκταση του Σταθμού σε δύο φάσεις, με απώτερο στόχο την αναδιαρρύθμιση της χωροθέτησής του και την ενοποίηση των δύο προβλητών του. Στο ίδιο πλαίσιο θα κατασκευαστούν και δύο πενταώροφα κτήρια στάθμευσης αυτοκινήτων, έκτασης 75.000 τ.μ. το καθένα.  

Επίσης αναμένεται να εκκινήσουν και οι εργασίες για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου logistics center στην περιοχή του ΟΔΔΥ, ύψους 35 εκατ., σε συνολική έκταση 120 στρεμμάτων. Στο logistics center, θα κατασκευαστούν αποθήκες 48.000 τ.μ., οι οποίες θα εξυπηρετούνται από υπόγεια κλειστή οδική σύνδεση του εμπορικού λιμανιού με την περιοχή του ΟΔΔΥ, επεκτείνοντας χωροταξικά την ελεύθερη ζώνη.

Το έργο αυτό προστίθεται στους χώρους logistics που διαθέτει ήδη ο ΟΛΠ, όπως τον σταθμό εμπορευματοκιβωτίων που στεγάζει την κόκκινη αποθήκη της θυγατρικής της Cosco, Piraeus Consolidation & Distribution Center (PCDC).

Με τα δύο κέντρα logistics, ο ΟΛΠ αποκτά πρόσθετο ζωτικό χώρο, ώστε να φιλοξενήσει την επιδιωκόμενη αύξηση της σχετικής δραστηριότητας που αναμένεται να φέρει και η ολοκλήρωση του δυτικού τμήματος του προβλήτα ΙΙΙ, αλλά και η καλύτερη αξιοποίηση του προβλήτα Ι και του car terminal.