Πόσο ανοικτά πρέπει να είναι τα σύνορα για τους αλλοδαπούς εργαζόμενους; Πώς μπορούν οι τελευταίοι να ενσωματωθούν καλύτερα από τη στιγμή που εισέρχονται και ζουν σε μια χώρα; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες.
Η Παγκόσμια Επιτροπή για τη Διεθνή Μετανάστευση (συμβουλευτικό όργανο του ΟΗΕ) τον Οκτώβριο δημοσιοποίησε έκθεση, όπου μεταξύ άλλων εισηγείται περισσότερη πρόσκαιρη (περιορισμένου χρόνου) μετανάστευση από τις φτωχές προς τις πλούσιες χώρες και ανάλογα προγράμματα πρόσκλησης-φιλοξενίας μεταναστών στις ανεπτυγμένες χώρες.
Oμως η Επιτροπή παραδέχεται ότι ιστορικά αυτά τα προγράμματα δεν έχουν πετύχει. Πολλοί ξένοι π.χ. (μεταξύ αυτών και χιλιάδες Ελληνες) που «προσκλήθηκαν» μέσα από το πρόγραμμα Gastarbeiter της Γερμανίας, τελικά έμειναν για πάντα στη χώρα, όπως συνέβη και με το πρόγραμμα bracero στις ΗΠΑ (1942-1964), καθώς οι Μεξικανοί που ήρθαν για τις γεωργικές καλλιέργειες, τελικά δεν γύρισαν ποτέ πίσω. Ουδέν μονιμότερο του προσωρινού - ειδικά στη μετανάστευση...
Κάποιοι εισηγούνται μια «αγορά εισόδου μεταναστών», δηλαδή οι κυβερνήσεις να ανακοινώνουν έναν αριθμό αδειών (βίζα) για μετανάστες και μετά να τις δημοπρατούν - όποιος δίνει τα περισσότερα, θα μπαίνει στη χώρα. Εναλλακτικά, προτείνουν οι κυβερνήσεις να ορίζουν μόνες τους ένα όχι ευκαταφρόνητο ποσό για τις άδειες εισόδου, ώστε να επιτυγχάνουν πάνω-κάτω τον ίδιο αριθμό «πωλήσεων» σε υποψήφιους μετανάστες.
Η λογική της περιορισμένου χρόνου μετανάστευσης είναι πάντως δελεαστική για τις πλούσιες χώρες που προτιμούν να αλλάζουν περιοδικά εργαζόμενους νέας ηλικίας.
Zωτικά για τις φτωχές χώρες τα μεταναστευτικά εμβάσματα
Τα μεταναστευτικά εμβάσματα συνεχίζουν να παίζουν ζωτικό ρόλο σε πολλές χώρες. Το 2004 υπολογίζονταν σε παγκόσμιο επίπεδο ότι διακινήθηκαν γύρω στα 226 δισ. δολάρια. Από αυτά, τα 160 δισ. δολ. κατευθύνθηκαν στις αναπτυσσόμενες χώρες, τη στιγμή που οι ξένες άμεσες επενδύσεις πέρυσι στις αναπτυσσόμενες χώρες ήσαν 166 δισ. δολ. και η επίσημη αναπτυξιακή βοήθεια γύρω στα 79 δισ. δολ, δηλαδή τα εμβάσματα έχουν γίνει πια η δεύτερη μεγαλύτερη έξωθεν πηγή εισοδήματος για τις φτωχές χώρες.
Σημειωτέον ότι τα πραγματικά εμβάσματα είναι αρκετά μεγαλύτερα από τα επίσημα, καθώς εκτιμάται ότι γύρω στα άλλα 300 δισ. δολ. ετησίως διακινούνται έξω από τραπεζικά κανάλια.
Εχει υπολογιστεί ότι κάθε δολάριο μέσω εμβάσματος «γεννά» τουλάχιστον δύο δολάρια πρόσθετης οικονομικής δραστηριότητας στην χώρα προέλευσης του μετανάστη. Οι χώρες-λήπτριες που ωφελούνται περισσότερο, είναι το Μεξικό (16 δισ. δολ.), η Ινδία (9,9 δισ.), οι Φιλιππίνες (8,5 δισ.), το Μαρόκο (3,3 δισ.) και η Αίγυπτος (2,9 δισ.).
Ωφελείται ένα κράτος όσο νομιμοποιεί μετανάστες ή επιβαρύνεται;
Η Παγκόσμια Τράπεζα θεωρεί ότι, σε γενικές γραμμές διεθνώς, η επίδραση των μεταναστών στα δημόσια ταμεία είναι σχεδόν ουδέτερη, δηλαδή η καθαρή συνεισφορά τους μέσω φόρων είναι περίπου ίδια με τις απολαβές τους από το κράτος ή και λίγο μεγαλύτερη (π.χ. στις ΗΠΑ). Η κατάσταση διαφοροποιείται πάντως από χώρα σε χώρα.
Από τη μια, οι μετανάστες αφενός διευρύνουν τη φορολογική βάση και αφετέρου αυξάνουν τις εισφορές που εισρέουν στα ασφαλιστικά ταμεία - πράγματα χρήσιμα και τα δύο.
Από την άλλη, σύμφωνα με έρευνα στη Γερμανία, το όφελος είναι μεγαλύτερο στο μέτρο που οι μετανάστες είναι πιο εξειδικευμένοι και έχουν υψηλότερα εισοδήματα. Επίσης, όσο πιο νέοι είναι οι μετανάστες, τόσο μεγαλύτερη είναι η θετική συμβολή τους στα δημόσια οικονομικά, αντίθετα με τους ηλικιωμένους μετανάστες.
Oταν η συντριπτική πλειονότητα είναι ανειδίκευτη, το δημόσιο όφελος είναι αμφισβητήσιμο, καθώς οι μετανάστες ωφελούνται από τις κάθε είδους δημόσιες υπηρεσίες, χωρίς να συμβάλουν ανάλογα μέσω φορολογίας.
Στα ασφαλιστικά ταμεία οι μετανάστες λειτουργούν ευεργετικά γιατί αντισταθμίζουν τη δυσμενή δημογραφική κατάσταση και βελτιώνουν τη σχέση ασφαλισμένων/συνταξιούχων (σήμερα 100 Ευρωπαίοι εργαζόμενοι υποστηρίζουν 36 ηλικιωμένους, αλλά το 2025 από 100 εργαζόμενους θα εξαρτώνται 52 συνταξιούχοι). Oσο μειώνεται το γηγενές εργατικό δυναμικό στις ανεπτυγμένες χώρες, τόσο οι μετανάστες θα είναι χρήσιμοι. Δηλαδή τα κράτη «αγοράζουν ασφαλιστικό χρόνο με την εισαγωγή νέων μεταναστών, γι' αυτό άλλωστε η γηράσκουσα Ευρώπη χρειάζεται τους μετανάστες περισσότερο από τις πιο «νεανικές» ΗΠΑ.
Πηγή: ΟΗΕ, OOΣΑ, ΑΠΕ