Το πρωτόκολλο του Κιότο από σήμερα τίθεται σε επιχειρησιακή ισχύ με την επίσημη υιοθέτηση των κανόνων λειτουργίας της συμφωνίας, στη διάρκεια δημόσιας συνόδου της Διάσκεψης του ΟΗΕ για τις κλιματολογικές αλλαγές που διεξάγεται στο Μόντρεαλ.
Το πρωτόκολλο ολοκληρώθηκε το 1997 και τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Φεβρουάριο. Πρακτικά, δεν μπορούσε να εφαρμοστεί παρά μόνο μετά την επίσημη υιοθέτηση μιας σειράς κανόνων λειτουργίας, που εκπονήθηκαν πλήρως μεταξύ του 2001 και του 2004.
Στη Διάσκεψη του Μόντρεαλ, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, που δεν έχουν επικυρώσει το πρωτόκολλο, μετέχουν ως παρατηρητές.
Το κύριο αντικείμενο αυτής της συνόδου είναι ο προσδιορισμός των κανόνων του παιχνιδιού για την περίοδο μετά το 2012. Κι αυτό, διότι η ισχύς του πρωτοκόλλου σταματά εκείνη τη χρονιά. Μέχρι τότε, 34 βιομηχανικές χώρες θα πρέπει να έχουν μειώσει κατά 5,2% σε σχέση με το 1990 τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου, που ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Λίγες θα το καταφέρουν, με τον Καναδά και την Ιαπωνία να βρίσκονται στη χειρότερη θέση.
Σε κάθε περίπτωση, όμως, το πρωτόκολλο του Κιότο δεν θεωρείται ικανό να σταματήσει αυτή την τάση, αφού αφορά μόνο το 35% των εκπομπών των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Στο μεταξύ, η ρύπανση συνεχίζεται. Σύμφωνα με μια διεθνή μελέτη που έγινε με πρωτοβουλία της βρετανικής Royal Society, «είναι κατά 90% σίγουρο ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα εξακολουθήσει να αυξάνεται, και ότι η αύξηση αυτή θα συνοδευτεί από την άνοδο της στάθμης των θαλασσών και από μια μεγαλύτερη συχνότητα των σημαντικών κλιματικών φαινομένων». Πολλές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις προτείνουν να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2050.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση πιστεύει ότι πρέπει να υπογραφεί μια νέα συμφωνία μέχρι το 2020, με τη συμμετοχή περισσοτέρων χωρών. Στο στόχαστρο βρίσκονται κυρίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, που δεν έχουν επικυρώσει το Κιότο, και οι αναπτυσσόμενες χώρες, που έχουν απαλλαγεί από οποιαδήποτε δέσμευση μέχρι το 2012.
Οι Αμερικανοί έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να υπογράψουν οποιαδήποτε συμφωνία που δεν θα περιλαμβάνει δεσμεύσεις για την Κίνα και την Ινδία. Οι τελευταίες, πάλι, φοβούνται ότι οι δεσμεύσεις αυτές θα πλήξουν την ανάπτυξή τους.
Ερευνα του έγκυρου ινστιτούτου Pew Center συμπεραίνει ότι υπάρχουν πλέον αρκετά επιστημονικά δεδομένα που δικαιολογούν μια μεγαλύτερη δέσμευση των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών. Ηδη, εννέα Πολιτείες έχουν ανακοινώσει μια περιφερειακή πρωτοβουλία για τα αέρια του θερμοκηπίου που συνοδεύεται από συγκεκριμένες δεσμεύσεις (-10% μέχρι το 2020). Ακόμη και εταιρείες όπως η Dupont, η American Power και η Cinergy έχουν δεσμευτεί να μην υπερβούν συγκεκριμένα όρια.