Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα μια νέα στρατηγική σχετικά με την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση, η μακροπρόθεσμη αυτή στρατηγική αποβλέπει στη μετατροπή της Ευρώπης σε μια κοινωνία ανακύκλωσης, κοινωνία που θα επιδιώκει να αποφεύγει την δημιουργία αποβλήτων και θα χρησιμοποιεί τα απόβλητα ως πόρο. Θα στηριχτεί στις γνώσεις που θα προκύψουν από την θεματική στρατηγική για τους πόρους, η οποία εκδόθηκε επίσης σήμερα.
Ως πρώτο βήμα, η Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση της οδηγίας - πλαίσιο του 1975 για τα απόβλητα, έτσι ώστε να καθοριστούν πρότυπα ανακύκλωσης και να συμπεριληφθεί υποχρέωση των κρατών μελών να καταρτίσουν εθνικά προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων. Με την αναθεώρηση αυτή θα συγχωνευθεί, θα απλοποιηθεί και θα αποσαφηνιστεί η νομοθεσία, ώστε να γίνει καλύτερη. Οι στρατηγικές για τα απόβλητα και τους πόρους είναι δύο από τις επτά «θεματικές» στρατηγικές που προβλέπονται με βάση το 6ο Πρόγραμμα δράσης για το Περιβάλλον (2002-2012).
Ο κ. Σταύρος Δήμας, Επίτροπος αρμόδιος για το Περιβάλλον, δήλωσε: «Ο όγκος των αποβλήτων αυξάνει δυσανάλογα με ρυθμούς που ξεπερνούν ακόμη και τους ρυθμούς της οικονομικής ανάπτυξης. Η παραγωγή, διάθεση και ανακύκλωση των αποβλήτων μας αφορά όλους: μεμονωμένους πολίτες, εταιρείες και δημόσιες αρχές. Έφτασε ο καιρός να εκσυγχρονίσουμε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε το πρόβλημα των αποβλήτων όπως επίσης και να επεκτείνουμε και να βελτιώσουμε την ανακύκλωση. Αυτό ακριβώς επιδιώκει η στρατηγική μας.»
Όπως υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση, η περιβαλλοντική νομοθεσία της ΕΕ συνέβαλε στη βελτίωση του τρόπου με τον οποίο διατίθενται τα απόβλητα και ανακυκλώνονται συγκεκριμένες κατηγορίες αποβλήτων, όπως τα αστικά απόβλητα, οι συσκευασίες, τα αυτοκίνητα καθώς και ο ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Η διαχείριση των αποβλήτων διένυσε μακρύ δρόμο από τότε που ήταν ένας βρώμικος, ρυπαίνων επιχειρηματικός κλάδος. Υπάρχουν σήμερα υψηλά πρότυπα για χώρους υγειονομικής ταφής και εγκαταστάσεις αποτέφρωσης. Και η βιομηχανία επιδιώκει να πετύχει κέρδη από τα απόβλητα αντί να προσπαθεί να τα ξεφορτωθεί.
Ωστόσο, η παραγωγή αποβλήτων στην ΕΕ εκτιμάται σε πάνω από 1,3 δισεκατομμύρια τόνους ετησίως και αυξάνει με ρυθμούς παράλληλους με αυτούς της οικονομικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα, το ΑΕΠ και τα αστικά απόβλητα αυξήθηκαν κατά 19% από το 1995 ως το 2003. Μια συνέπεια από την αύξηση αυτή είναι ότι παρά τη μεγάλη αύξηση της ανακύκλωσης, η υγειονομική ταφή – ο πιο προβληματικός τρόπος απαλλαγής μας από τα απόβλητα – μειώνεται πολύ σιγά.
Σύμφωνα με την Ε.Ε., αυτό που απαιτείται σήμερα είναι ο εκσυγχρονισμός και η διεύρυνση της πολιτικής της ΕΕ για τα απόβλητα με βάση τις νέες γνώσεις. Οι επιχειρήσεις και οι δημόσιες αρχές πρέπει να υιοθετήσουν την έννοια του κύκλου ζωής που δεν εξετάζει μόνον τη ρύπανση η οποία προκαλείται από τα απόβλητα. Η νέα προσέγγιση πρέπει επίσης να λάβει υπόψη τον τρόπο με τον οποίο οι πολιτικές για τα απόβλητα μπορούν να περιορίσουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις που συνδέονται με τη χρήση των πόρων μέσω της πρόληψης, της ανακύκλωσης και της ανάκτησης των αποβλήτων.
Προκειμένου να πετύχει αυτόν το στόχο, η νομοθεσία της ΕΕ για τα απόβλητα πρέπει να δημιουργήσει το σωστό κανονιστικό περιβάλλον για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων ανακύκλωσης.
Μέτρα που προτείνονται με την στρατηγική
Η στρατηγική αποτελεί πλέγμα μέτρων. Περιλαμβάνει μια νομοθετική πρόταση για τον εκσυγχρονισμό της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα.
Τα κυριότερα στοιχεία της προτεινόμενης αναθεώρησης της οδηγίας-πλαίσιο για τα απόβλητα είναι τα εξής:
Εστίαση της πολιτικής για τα απόβλητα στη βελτίωση του τρόπου χρήσης των πόρων,
Υποχρεωτικά εθνικά προγράμματα πρόληψης της δημιουργίας αποβλήτων, τα οποία λαμβάνουν υπόψη την ποικιλία των συνθηκών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο και τα οποία πρέπει να ολοκληρωθούν τρία χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της οδηγίας,
Βελτίωση της αγοράς της ανακύκλωσης με τη θέσπιση περιβαλλοντικών προτύπων που προσδιορίζουν υπό ποίους όρους ορισμένα ανακυκλωμένα απόβλητα δεν θεωρούνται πλέον απόβλητα,
Απλούστευση της νομοθεσίας για τα απόβλητα με την αποσαφήνιση ορισμών, απλοποίηση διατάξεων και ενσωμάτωση των οδηγιών για τα επικίνδυνα απόβλητα (91/689/ΕΚ) και για τα χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια (75/439/ΕΟΚ), όπου η τελευταία θα εστιάζεται στη συλλογή μάλλον παρά στην αναγέννηση, η οποία δεν δικαιολογείται πλέον από περιβαλλοντική άποψη.
Προγραμματίζονται περαιτέρω μέτρα, κατά την επόμενη πενταετία, για την προώθηση της ανακύκλωσης και τη διαμόρφωση καλύτερου κανονιστικού περιβάλλοντος για τις δραστηριότητες ανακύκλωσης. Η στρατηγική συνοδεύεται από αξιολόγηση των επιπτώσεων.
Θεματικές στρατηγικές
Οι άλλες πέντε στρατηγικές που καταστρώνει η Επιτροπή με βάση το 6ο Πρόγραμμα δράσης για το Περιβάλλον καλύπτουν τη ρύπανση του αέρα (που παρουσιάστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2005) και τη στρατηγική για τη θάλασσα (20 Οκτωβρίου 2005), καθώς και τις στρατηγικές για τα εδάφη, τα φυτοφάρμακα και το αστικό περιβάλλον, που θα παρουσιαστούν στο μέλλον.