Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα νέα προσέγγιση με στόχο τη βιωσιμότερη χρήση των φυσικών πόρων. Στόχος είναι να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης των πόρων τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκόσμια στο πλαίσιο μιας αυξανόμενης οικονομίας.
Όπως αναφέρεται σε ανακοίνωση της Επιτροπής, οι επιπτώσεις της μη αειφόρου χρήσης των πόρων περιλαμβάνουν π.χ. την αλλαγή του κλίματος συνεπεία της χρήσης των ορυκτών καυσίμων και την υπερεκμετάλλευση των καθαρού νερού, του εδάφους και ορισμένων αλιευτικών αποθεμάτων. Η συγκεκριμένη στρατηγική εστιάζεται στη βελτίωση των γνώσεων, στην ανάπτυξη εργαλείων παρακολούθησης και στη διαμόρφωση στρατηγικών προσεγγίσεων σε επιμέρους οικονομικούς τομείς, στα κράτη μέλη και διεθνώς.
Η εν λόγω στρατηγική αποτελεί μία από τις επτά 'θεματικές' στρατηγικές που προβλέπει το 6ο Πρόγραμμα Δράσης για το περιβάλλον (2002-2012) και συνδέεται στενά με τη θεματική στρατηγική για τα απόβλητα που επίσης εγκρίθηκε σήμερα.
Ο Επίτροπος Περιβάλλοντος κ. Σταύρος Δήμας δήλωσε: «Η ευρωπαϊκή οικονομία αναλώνει μεγάλες ποσότητες φυσικών πόρων. Αυτό συχνά συμβαίνει κατά τρόπο που επιβαρύνεται το περιβάλλον, θέτοντας σε κίνδυνο το υπόβαθρο των πόρων από το οποίο εξαρτώμεθα και κατά συνέπεια τη μελλοντική μας οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα συμβάλλει στην περαιτέρω διόγκωση των ήδη δημιουργημένων βουνών από σκουπίδια. Χρειαζόμαστε ευρύτατη προσέγγιση που να μετρά τις επιπτώσεις της χρήσης των πόρων ώστε να ενημερώνονται οι χαρασσόμενες πολιτικές για να μπορούμε να αναλάβουμε την ενδεδειγμένη δράση. Αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει αποφασιστικό βήμα προς την αειφόρο ανάπτυξη».
Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της χρήσης των πόρων
Οι οικονομικές δραστηριότητες αποτέλεσαν πάντοτε καθοριστικής σημασίας κίνητρο για τη χρήση των πόρων, επισημαίνεται στην ανακοίνωση της Επιτροπής. Όσο αυξάνει η οικονομία συνολικά τόσο τείνει να αυξάνει και η ανάλωση φυσικών πόρων όπως το έδαφος, τα δάση, η άγρια ζωής, ο αέρας, το νερό, τα ορυκτά καύσιμα και οι πρώτες ύλες. Ωστόσο πολλές από τις σήμερα συνηθισμένες χρήσεις και τεχνολογίες έχουν περιβαλλοντικό αντίκτυπο που θέτει σε κίνδυνο τη μελλοντική διαθεσιμότητα των πόρων. Η πρόσφατη έκθεση αξιολόγησης επ’ ευκαιρία της χιλιετίας[1], που εκτελέστηκε υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, αποκαλύπτει ότι 15 από τις 24 υπηρεσίες οικοσυστήματος που εξασφαλίζουν πρώτες ύλες και υποστηρίζουν τη ζωή επί της γης υποβαθμίζονται ή χρησιμοποιούνται κατά μη αειφόρο τρόπο με αποτέλεσμα να κινδυνεύει ολόκληρος ο πλανήτης.
Περισσότερη αξία – μικρότερες επιπτώσεις – καλύτερες εναλλακτικές δυνατότητες
Με τη "Θεματική στρατηγική για την αειφόρο χρήση των φυσικών πόρων" αναπτύσσεται πολιτικό πλαίσιο για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης των πόρων σε μια συνεχώς αυξανόμενη οικονομία. Στόχο της αποτελεί “η μεγαλύτερη αξία με λιγότερες επιπτώσεις και καλύτερες εναλλακτικές δυνατότητες”:
Υψηλότερη αξία - δημιουργία μεγαλύτερης αξίας με μικρότερη ανάλωση πόρων (αυξάνοντας την παραγωγικότητα των πόρων).
Μικρότερες επιπτώσεις - μείωση του συνολικού περιβαλλοντικού αντικτύπου λόγω χρήσης πόρων (αύξηση της οικολογικής αποτελεσματικότητας).
Καλύτερες εναλλακτικές δυνατότητες – εάν είναι αδύνατον να επιτευχθεί καθαρότερη χρήση, υποκατάσταση των σήμερα χρησιμοποιούμενων πόρων από καλύτερες εναλλακτικές λύσεις.
Τα ανωτέρω επιβάλλεται να επιτυγχάνονται καθόλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής των χρησιμοποιούμενων πόρων, αποφεύγοντας τοιουτοτρόπως την μετακύλιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από ένα περιβαλλοντικό μέσο σε κάποιο άλλο ή σε κάποιες άλλες χώρες. Δεδομένου ότι τα απόβλητα αποτελούν το τελευταίο στάδιο του κύκλου ζωής κάθε πόρου, η στρατηγική των πόρων θα οδηγήσει στη συγκέντρωση σημαντικών πληροφοριών για τη θεματική στρατηγική σχετικά με την πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων, βοηθώντας την να μειώσει τα απόβλητα.
Μέτρα που προτείνει η στρατηγική
Λαμβάνοντας υπόψη έναν χρονικό ορίζοντα 25 ετών, η στρατηγική προτείνει σειρά ειδικών μέτρων. Αυτά περιλαμβάνουν:
Κέντρο Δεδομένων που θα λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη συγκέντρωση όλων των διαθέσιμων γνώσεων σε ό,τι αφορά τους φυσικούς πόρους και για την ενημέρωση των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων•
τη συγκρότηση Διεθνούς Επιτροπής σε συνεργασία με το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον (UNEP) για την παροχή ανεξάρτητων επιστημονικών συμβουλών όσον αφορά τις παγκόσμιες πτυχές της χρήσης των πόρων•
την ανάπτυξη εθνικών μέτρων και προγραμμάτων από τα κράτη μέλη υπό την καθοδήγηση φόρουμ υψηλού επιπέδου με εκπροσώπηση της Επιτροπής, των κρατών μελών και άλλων εμπλεκομένων•
την εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της χρήσης των πόρων στα προγράμματα δράσης για τους επιμέρους οικονομικούς τομείς που η Επιτροπή προτίθεται να διαμορφώσει στο πλαίσιο της στρατηγικής της για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση•
τέλος, έως το 2008 ανάπτυξη δεικτών για την παρακολούθηση και την τακτική επισκόπηση των προόδων για την επίτευξη του στόχου της στρατηγικής.
Θεματικές στρατηγικές
Οι άλλες πέντε θεματικές στρατηγικές που αναπτύσσει η Επιτροπή καλύπτουν τη ρύπανση του αέρα (υποβλήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2005) και το θαλάσσιο περιβάλλον (24 Οκτωβρίου 2005) καθώς και το έδαφος, τα φυτοφάρμακα και το αστικό περιβάλλον.
Οι θεματικές στρατηγικές αποτελούν ένα σύγχρονο τρόπο λήψης αποφάσεων. Βασίζονται στην αναλυτική έρευνα και τις διαβουλεύσεις με τους εμπλεκόμενους, αντιμετωπίζουν τα θέματα οριστικά λαμβάνοντας υπόψη τις διασυνδέσεις με άλλα προβλήματα και πολιτικούς τομείς ενώ παράλληλα προάγουν τις αρτιότερες κανονιστικές ρυθμίσεις.