Η λέξη-κλειδί για να εξηγήσει κανείς την εξέλιξη της εξωτερικής, και μέρος της εσωτερικής πολιτικής του Τζόρτζ Μπους είναι «προσαρμογή». Σύμφωνα όμως με ειδικούς στη Νέα Υόρκη και την Ουάσινγκτον που επικαλείται η ισπανική εφημερίδα El Pais, η πολιτική που έχει ακολουθήσει αυτή η κυβέρνηση θα έχει επιπτώσεις πολύ μετά το τέλος της θητείας της.
Οι «προσαρμογές» των τελευταίων μηνών θα παραμείνουν ορατές όποιος κι αν αναλάβει τον έλεγχο του Λευκού Οίκου τον Ιανουάριο του 2009.
Ποιες είναι οι προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής; «Η πρώτη είναι το Ιράκ. Η δεύτερη, το Ιράκ. Και η τρίτη, το Ιράκ», απαντά ο Ρίτσαρντ Χάας, πρόεδρος του ισχυρού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων. Για τον Φράνσις Φουκουγιάμα (φωτογραφία), που πήρε τις αποστάσεις του από τον Μπους μετά την εισβολή στο Ιράκ, δεν πρέπει να αποκλειστεί η βελτίωση της κατάστασης στο Ιράκ μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο που θα γίνουν στις Ηνωμένες Πολιτείες οι εκλογές για την ανανέωση του Κονγκρέσου. Και «βελτίωση» σημαίνει μετατροπή του Ιράκ σε ένα είδος Κολομβίας, με έναν εμφύλιο πόλεμο χαμηλής έντασης.
Για τον Φουκουγιάμα, το δόγμα του προληπτικού πολέμου είναι νεκρό. Το όραμα των νεοσυντηρητικών έχει αντικατασταθεί από ένα νέο ρεαλισμό και μια πιο πολυμερή πολιτική. Οσο για την κοινή γνώμη, «φλερτάρει» όλο και περισσότερο με τον απομονωτισμό, όσο κι αν είναι αδύνατο να απομονωθείς σε έναν παγκοσμιοποιημένο πλανήτη.
ΗΓΕΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΗΠΑ Η αμερικανική κοινωνία ήταν βαθιά διχασμένη, και ο πόλεμος στο Ιράκ επέτεινε αυτή τη διαίρεση. Διχασμένη είναι και μια από τις πιο ασφαλείς εκλογικές βάσεις του Μπους, η χριστιανική Δεξιά. Eνα μέρος του κινήματος των Ευαγγελικών έχει απομακρυνθεί από τον πρόεδρο λόγω των βασανιστηρίων και των άλλων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για τον Ανατόλ Λίβεν, από το New American Foundation, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να εγκαταλείψουν τις αυτοκρατορικές τους βλέψεις, πρώτον επειδή δεν μπορούν να πληρώσουν το κόστος, και δεύτερον επειδή δεν διαθέτουν τον αναγκαίο αριθμό στρατιωτών για να τις αναλάβουν.
ΠΟΛΥΜΕΡΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Εδώ και αρκετούς μήνες, η κυβέρνηση Μπους έχει εγκαταλείψει τη μονομερή πολιτική και χρησιμοποιεί περισσότερο τον ΟΗΕ, όπως για παράδειγμα απέναντι στη Συρία. Η καχυποψία απέναντι στα Ηνωμένα Εθνη παραμένει πάντως βαθιά ριζωμένη στην αμερικανική κοινωνία και ο πρέσβης Τζον Μπόλτον υπερβαίνει συχνά τις οδηγίες του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΝΑΤΟ Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι πρέπει να δοθεί νέα ώθηση στο ΝΑΤΟ, χωρίς να μετατραπούν οι οπαδοί της τζιχάντ στον μεγάλο εχθρό. Οσο για την Ευρωπαϊκή Ενωση, ο Μπους φαίνεται πως συνειδητοποίησε αυτό που ο Ρόμπιν Νίμπλετ, αντιπρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών, έχει αποκαλέσει «κόστος της τριβής με τους Ευρωπαίους». Το κακό είναι πως η Ενωση δεν έχει μπορέσει ακόμη να συνέλθει από το σοκ της απόρριψης του Ευρωσυντάγματος στη Γαλλία και την Ολλανδία.
ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ Για τον Νίμπλετ, κάθε χώρα θα αναλύεται στο εξής χωριστά. Το ίδιο το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν αποσκοπεί πλέον στην αλλαγή καθεστώτων μέσω εκλογών, αλλά στη δημιουργία θεσμών και στην ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών. Ακόμη και στη Συρία, μπροστά στον κίνδυνο να αναλάβουν την ηγεσία άνθρωποι ακόμη πιο αντιαμερικανοί, η αμερικανική διπλωματία προτιμά να περιμένει την «ήπια στροφή» του Ασαντ, όπως συνέβη με τον Καντάφι στη Λιβύη.
ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ Tα μέτρα ελέγχου και περιορισμού των ελευθεριών θα παραμείνουν. Και αν υπάρξει νέα επίθεση, θα υπάρξουν νέα μέτρα. Με δεδομένο όμως ότι και σε άλλες στιγμές της αμερικανικής ιστορίας έχουν λειτουργήσει οι διορθωτικοί μηχανισμοί, αργά ή γρήγορα η κατάσταση θα εξομαλυνθεί.
ΚΙΝΑ Για τον Φουκουγιάμα, η μεγαλύτερη πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η άνοδος της Κίνας. Oπως λέει πάντως ο Μινσίν Πέι, ειδικός στο Ιδρυμα Κάρνεγκι, όσο κι αν ανησυχούν οι ΗΠΑ με την Κίνα, «δεν μπορούν να κάνουν τίποτα». Η βελτίωση των σχέσεων της Ουάσινγκτον με την Ινδία δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως «φρένο» για την Κίνα.
Πηγή: El Pais, AΠΕ