Σε κάποια σχετική έκπληξη ακούσαμε οι Ελληνες τις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στο CNN ότι «δεν μπορείς να συνεχίσεις να στύβεις τις χώρες που βρίσκονται σε ύφεση», δηλώσεις που φάνηκε να σιγοντάρουν τις διπλωματικές προσπάθειες του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για συμφωνία με τους εταίρους ή για συνεχείς αγωνιώδεις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου, προκειμένου να βρεθεί γρήγορα λύση στο ελληνικό πρόβλημα, γράφει ο Μωυσής Λίτσης.
Από την έντυπη έκδοση
Σε κάποια σχετική έκπληξη ακούσαμε οι Ελληνες τις πρόσφατες δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα στο CNN ότι «δεν μπορείς να συνεχίσεις να στύβεις τις χώρες που βρίσκονται σε ύφεση», δηλώσεις που φάνηκε να σιγοντάρουν τις διπλωματικές προσπάθειες του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για συμφωνία με τους εταίρους ή για συνεχείς αγωνιώδεις τηλεφωνικές επικοινωνίες του Αμερικανού υπουργού Οικονομικών Τζακ Λιου, προκειμένου να βρεθεί γρήγορα λύση στο ελληνικό πρόβλημα.
Σε αντίθεση με τα δηλητηριώδη πολλές φορές δημοσιεύματα μερίδας του γερμανικού Τύπου, ο αμερικανικός Τύπος αλλά και επιφανείς Αμερικανοί οικονομολόγοι, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, δείχνουν μεγαλύτερη κατανόηση για τις θέσεις της ελληνικής κυβέρνησης από ό,τι οι εταίροι στην Ευρωζώνη, αφήνοντας αιχμές για τη δογματική εμμονή του Βερολίνου στη σκληρή λιτότητα και την αποπληρωμή του χρέους.
Ο πρώτος λόγος που η Ουάσιγκτον δείχνει μία ασυνήθιστη για 'κυβέρνηση της ριζοσπαστικής αριστεράς «συμπάθεια» είναι η λιτότητα. Οταν ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τζακ Λιου επισκέφθηκε, τον Απρίλιο του 2013, για πρώτη φορά την Ευρώπη, δεν δίστασε να έρθει σε δημόσια αντιπαράθεση με τον Γερμανό ομόλογό του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, δηλώνοντας:
«Η παγκόσμια ζήτηση πρέπει να αυξηθεί και οι πολιτικές σε μια χώρα για την αύξηση της ζήτησης είναι καλές για το εσωτερικό και καλές για την παγκόσμια οικονομία. Η κινητήριος δύναμη για την οικονομική ανάπτυξη είναι η καταναλωτική ζήτηση και οι πολιτικές που βοηθούν στην ενθάρρυνση της οικονομικής ζήτησης σε χώρες που έχουν τη δυνατότητα θα ήταν χρήσιμες».
Ο Λιου ζητούσε από τη Γερμανία να χαλαρώσει τα λουριά της λιτότητας στην Ευρωζώνη, φοβούμενος ότι η κρίση θα επιδεινωνόταν με τις εκπορευόμενες από το Βερολίνο πολιτικές «γιατρειάς» που εφαρμόζονταν για τα προβλήματα των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου.
Φόβοι που δυστυχώς έχουν επαληθευτεί, αφού από το 2013 η κατάσταση της οικονομίας στην Ευρωζώνη έχει επιδεινωθεί και γι’ αυτό σίγουρα δεν φταίει η Ελλάδα και η πολιτική αλλαγή που ακολoύθησε.
Η οικονομία της Ευρωζώνης αναπτύχθηκε μόλις 0,3% το τελευταίο τρίμηνο. Το βασικότερο είναι ότι καταγράφεται όλο και μεγαλύτερο χάσμα στις επιδόσεις των επιμέρους κρατών, με τη Γερμανία να καταγράφει την ίδια περίοδο ανάπτυξη 0,7%, τη Γαλλία 0,1% και την Ελλάδα -0,2%.
Επίσης, ο αποπληθωρισμός -η μείωση δηλαδή των τιμών σε επίπεδα που θεωρούνται αντικίνητρο για επενδύσεις- βρίσκεται προ των πυλών απειλώντας να μετατρέψει την Ευρωζώνη σε Ιαπωνία του…’90 (η ιαπωνική οικονομία ακόμη πασχίζει να βγει από τη στασιμότητα και τον αποπληθωρισμό ).
Ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη μειώθηκε κατά 0,3% τον Φεβρουάριο σε ετήσια βάση, έχοντας επίσης μειωθεί κατά 0,6% τον Ιανουάριο, μείωση που είναι η μεγαλύτερη από το 2009, ένα χρόνο μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και το ξέσπασμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης.
Παρ’ όλο που η αμερικανική οικονομία αναπτύσσεται με σχετικά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, η Ουάσιγκτον φοβάται ότι η ύφεση στην Ευρωζώνη θα την επηρεάσει τελικά αρνητικά. Το τελευταίο τρίμηνο του 2014 η αμερικανική οικονομία αναπτύχθηκε κατά 2,6%, στο μισό του 5% ανάπτυξη που είχε καταγράψει το τρίτο τρίμηνο.
Η ύφεση, λοιπόν, λόγω λιτότητας, είναι ο άμεσος λόγος που οι ΗΠΑ πιέζουν για λύση στο ελληνικό πρόβλημα.
Παρ’ όλο που το μέγεθος της ελληνικής οικονομίας είναι αμελητέο -2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, 0,6% της παγκόσμιας οικονομίας-, μία χαλάρωση λόγω Ελλάδας της πολιτικής λιτότητας θα ενίσχυε το μπλοκ των «νεοκενσιανών» που φοβούνται ότι η ευρωπαϊκή στασιμότητα θα παρασύρει και τις άλλες μεγάλες οικονομίες. Πολύ δε περισσότερο αν η Ελλάδα εξωθούνταν σε Grexit και γινόταν η αφορμή για έναν νέο γύρο διεθνούς χρηματοπιστωτικής αναταραχής.
«Οι άμεσες επιπτώσεις μιας ελληνικής εξόδου από το ευρώ ίσως να μην είναι πλέον τόσο μεγάλες, αλλά όταν εκτιμηθεί ότι η νομισματική ένωση είναι πράγματι αντιστρέψιμη, οι ευρύτεροι κίνδυνοι διάχυσης είναι πολύ μεγάλοι», έγραφε πρόσφατα(10/02) ο Τζέρεμι Γουόρνερ, βοηθός αρχισυντάκτη και ένας από τους κορυφαίους οικονομικούς συντάκτες στη βρετανική εφημερίδα «Daily Telegraph».
Το νέο χρηματοπιστωτικό σοκ θα ήταν σαν μια «τρύπα στο κεφάλι» για την παγκόσμια οικονομία και την εύθραυστη ακόμη αμερικανική ανάκαμψη, συμπλήρωσε.
Πέραν όμως των προφανών λόγων για ενδεχόμενες αρνητικές επιπτώσεις της ευρωπαϊκής λιτότητας στην αμερικανική οικονομία, η Ουάσιγκτον φοβάται επίσης τη γεωπολιτική αστάθεια που θα προκαλούσε μία αναγκαστική έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ.
Γράφει πάλι ο Γουόρνερ στην «Daily Telegraph»: «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος σχετίζεται με τις ενδεχόμενες γεωπολιτικές επιπτώσεις της ελληνικής αποπομπής από το ευρώ.
Κοιτάζοντας πίσω στην ιστορία την ελληνική ένταξη-”εξπρές” στην Ε.Ε., χωρίς προϋποθέσεις -και αργότερα στο ευρώ, όταν οι κανόνες της ένταξης αγνοήθηκαν ή χειραγωγήθηκαν- βλέπουμε ότι αφορούσε την πολιτική διεύρυνση, την ευρωπαϊκή ασφάλεια, την ενδυνάμωση της δημοκρατίας σε αυτή τη βαλκανική προφυλακή και τη δημιουργία ενός αναχώματος απέναντι στη Ρωσία και άλλες πιθανές εχθρικές δυνάμεις προς Ανατολάς. Ηταν το “πεπρωμένο” που καθοδηγούσε τη διαδικασία και όχι η οικονομική συμβατότητα».
Ενδόμυχα ίσως υπάρχει ένας πρόσθετος ακόμη λόγος, πέρα από τη γεωπολιτική αστάθεια, που ανησυχεί τους Αμερικανούς.
Το γνωστό αμερικανικό ινστιτούτο γεωπολιτικών μελετών Stratfor μιλούσε σε ανύποπτο χρόνο, τον Μάρτιο του 2010, για κίνδυνο «επιστροφής της Mitteleuropa» (Mitteleuropa αποκλήθηκε η πολιτική γερμανικού ηγεμονισμού στην Ευρώπη στις αρχές του 20ού αιώνα):
«Το υπόδειγμα που δημιούργησε την Ε.Ε. -η ανάγκη συγκράτησης της Γερμανίας- αλλάζει», έγραφε. «Η Γερμανία όχι μόνο έχει βρει τη φωνή της, αλλά αρχίζει να την εκφράζει και να διεκδικεί το εθνικό της συμφέρον....
Υπάρχει πλέον πολιτική συναίνεση στη Γερμανία ότι οι κανόνες της Ευρωζώνης είναι καθήκον της να τους αναδιαμορφώσει. Ως κυρίαρχο μέλος της Ε.Ε., η Γερμανία έχει ένα πολύ καλό επιχείρημα. Δεν είναι όμως η “ένωση” για την οποία η υπόλοιπη Ευρώπη υπέγραψε -είναι η Mitteleuropa που η υπόλοιπη Ευρώπη θυμάται πολύ καλά».
Ο Εκόνομιστ
H Αμερική ανησυχεί περισσότερο από ό,τι η Ευρώπη μη χάσει την Ελλάδα, έγραφε προ ημερών (28/02) η γνωστή επιθεώρηση Εκόνομιστ σε άρθρο, ενδεικτικό για τη γεωπολιτική ανησυχία που προκαλεί η επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση στη χώρα μας.
«Η Αμερική ασκούσε συχνά διακριτική πίεση στους Ευρωπαίους συμμάχους να αποφύγουν τη σύγκρουση με την Ελλάδα, περισσότερο λόγω γεωπολιτικού παρά οικονομικού ενδιαφέροντος», τονίζει το εν λόγω δημοσίευμα, το οποίο εξηγεί εν πολλοίς την παρέμβαση του αμερικανικού παράγοντα υπέρ… της Ελλάδας στην πρόσφατη διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους εταίρους.
Ο Εκόνομιστ αφού κάνει μία σύντομη αναφορά στις σχέσεις Ελλάδας-ΝΑΤΟ και στη στρατηγική σημασία που έχει η χώρα μας για το νοτιοανατολικό τμήμα της συμμαχίας, καταλήγει: «Ο αμερικανικός φόβος “να χαθεί” η Ελλάδα είναι υπαρκτός, αλλά δεν έχει να κάνει τόσο με τη στρατιωτική της αξία αλλά περισσότερο με τον ευρύτερο φόβο αμυντικού παροπλισμού», υποστηρίζει ο Wayne Merry, από το Συμβούλιο Αμερικανικής Εξωτερικής Πολιτικής.
«Το όποιο ρήγμα στο ανάχωμα θα προκαλέσει κακό, ιδιαίτερα όταν οι ισλαμιστές μαχητές στη Λιβύη βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής».
ΜΩΥΣΗΣ ΛΙΤΣΗΣ - [email protected]