Εάν όντως η Αλ Κάιντα είναι ο εγκέφαλος των τυφλών χτυπημάτων στη Μαδρίτη, οι άνθρωποί της μπορούν να υποστηρίξουν ότι φέρουν την ευθύνη και για την εντυπωσιακή και μη αναμενόμενη αλλαγή του πολιτικού σκηνικού στις ισπανικές εκλογές. Ωστόσο ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα θα πρέπει να κοιταχτεί στον καθρέφτη αναζητώντας τους υπεύθυνους για την ήττα.
Οι εκρήξεις στις αμαξοστοιχίες, που στοίχισαν τη ζωή 200 ανθρώπων, πυροδότησαν την οργή του εκλογικού Σώματος εναντίον του κόμματος του πρωθυπουργού Χοσέ Μαρία Αθνάρ, ο οποίος ήταν ένας από τους πιο στενούς συμμάχους της Ουάσινγκτον στον πόλεμο στο Ιράκ, ανοίγοντας το δρόμο για την επιστροφή στην εξουσία των Σοσιαλιστών, οι οποίοι είχαν ταχθεί εναντίον του πολέμου.
«Εάν το δίκτυο της Αλ Κάιντα βρίσκεται πίσω από αυτές τις επιθέσεις, τότε μπορείς με βεβαιότητα να πεις ότι η Αλ Κάιντα ευθύνεται για την απομάκρυνση του Λαϊκού Κόμματος από την κυβέρνηση», δήλωσε ο Τσαρλς Πάουελ, βοηθός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σαν Πάμπλο.
Η νίκη του σοσιαλιστή ηγέτη, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο έναντι του Μαριάνο Ραχόι, ο οποίος διαδέχεται τον Αθνάρ στην ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος, υποχρεώνει τους Ευρωπαίους συμμάχους του Μπους στον πόλεμο στο Ιράκ - τη Βρετανία, την Πολωνία και την Ιταλία - να αισθανθούν ολοένα και περισσότερο πιο απομονωμένοι.
Ο Θαπατέρο είχε δεσμευθεί προεκλογικά ότι θα αποσύρει τους 1300 Ισπανούς στρατιώτες από το Ιράκ εάν τα Ηνωμένα Εθνη δεν αναλάβουν τον έλεγχο της κατάστασης μέχρι τις 30 Ιουνίου. Ωστόσο στις δηλώσεις που έκανε μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων δεν αναφέρθηκε σε αυτή τη δέσμευσή του και περιορίσθηκε να διακηρύξει ότι «θα καταπολεμήσει την τρομοκρατία».
Στη διάρκεια της εκστρατείας του ο Θαπατέρο κατηγόρησε τον Αθνάρ ότι απομάκρυνε την Ισπανία από την Ευρώπη, αφήνοντας να εννοηθεί πως η πολιτική του επιλογή είναι να στρέψει τη χώρα πιο κοντά στους παραδοσιακούς συμμάχους της, όπως η Γαλλία, η οποία είχε αντιταχθεί στην αμερικανική πολιτική στο Ιράκ.
«Εάν ο (Βρετανός πρωθυπουργός) Τόνι Μπλερ καταλήξει να φαίνεται μόνος του (στο θέμα του Ιράκ) αυτό είναι δικό του πρόβλημα», δήλωσε ο Κάρλος Μπερθόσα, λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης. «Ο ισπανικός λαός ψήφισε να ζήσει ειρηνικά», πρόσθεσε.
Οι εκρήξεις στα τρένα στη Μαδρίτη και η ανάληψη της ευθύνης από την Αλ Κάιντα σε αντίποινα για την υποστήριξη που πρόσφερε η Ισπανία στον πόλεμο στο Ιράκ, είχαν ως αποτέλεσμα να στραφεί και πάλι η προσοχή της κοινής γνώμης στο θέμα του πολέμου.
Ωστόσο ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο ίδιος ο Αθνάρ συνέβαλε στην ήττα του κόμματός του.
Η διαίσθηση ότι ο Αθνάρ επιχείρησε να επιρρίψει τις ευθύνες για τις επιθέσεις στην ΕΤΑ αποσκοπώντας σε πολιτικά οφέλη και ότι η κυβέρνηση προσπάθησε να παραπληροφορήσει την κοινή γνώμη, τελικά ενίσχυσε τους αντιπάλους του, αφού οι πολίτες έδειξαν με την ψήφο τους την οργή τους για τις μεθοδεύσεις του κυβερνώντος κόμματος.
Εξάλλου η κυβέρνηση Αθνάρ είχε κατηγορηθεί και στο παρελθόν για προσπάθεια παραπλάνησης της κοινής γνώμης μέσω του ελέγχου της πληροφόρησης. Συγκεκριμένα ο Αθνάρ είχε δεχθεί τέτοιες επικρίσεις όταν
βυθίστηκε το δεξαμενόπλοιο Πρεστίζ στις βορειοδυτικές ακτές της Ισπανίας, προκαλώντας τεράστια καταστροφή στο περιβάλλον.
«Το Λαϊκό Κόμμα θα πρέπει να θεωρεί τον εαυτό του υπεύθυνο. Εάν η κυβέρνηση ήταν ειλικρινής με το λαό αντί να προσπαθεί να πει ψέμματα για να κατηγορήσει την ΕΤΑ με κάθε κόστος, το Λαϊκό Κόμμα θα είχε ελπίδες να κερδίσει αυτές τις εκλογές», δήλωσε ένας ψηφοφόρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο Ραμόν Καπέγιος.
Ο σοσιαλιστής ηγέτης, Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο δεν θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η προφανής επιλογή ενός τρομαγμένου εκλογικού Σώματος μετά τις βομβιστικές επιθέσεις. Αντίθετα, ο Ραχόι, που διαδέχθηκε τον Αθνάρ στην ηγεσία της συντηρητικής παράταξης, είχε να επιδείξει το έργο της διακυβέρνησης του Λαϊκού Κόμματος στον τομέα της οικονομίας.
Επιπλέον η προεκλογική εκστρατεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος κηλιδώθηκε από την αποκάλυψη ότι σύμμαχος του κόμματος στην περιφερειακή κυβέρνηση της Καταλωνίας είχε μυστικές επαφές με την ΕΤΑ, μετά τις οποίες η βασκική αυτονομιστική οργάνωση κήρυξε εκεχειρία στην περιοχή της Καταλωνίας.
Το Λαϊκό Κόμμα χρησιμοποίησε αυτή την αποκάλυψη για να κατηγορήσει τους Σοσιαλιστές ότι τηρούν πολύ διαλλακτική στάση έναντι της ΕΤΑ.
Πριν από τις εκρήξεις το ερώτημα των αναλυτών ήταν εάν το Λαϊκό Κόμμα θα εξασφάλιζε την απόλυψη πλειοψηφία από τις γενικές εκλογές.
Μετά την καταμέτρηση των ψήφων ο Θαπατέρο βρίσκεται σε αναζήτηση κυβερνητικών εταίρων.
Οι Σοσιαλιστές θα επιχειρήσουν να συνάψουν συμφωνία κυβερνητικής συνεργασίας με μικρά εθνικιστικά κόμματα για να ελέγξουν την απόλυτη πλειοψηφία στην κάτω Βουλή, ενώ το Λαϊκό Κόμμα παραμένει το μεγαλύτερο κόμμα στη Γερουσία, κάτι που θα δυσχεράνει την υλοποίηση του προγράμματος του Θαπατέρο.