Παρά τους επαίνους που διατυπώθηκαν πέρυσι από τις Ηνωμένες Πολιτείες προς τους «υποδειγματικούς τους συμμάχους», οι νέες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι περισσότερο φιλο-ευρωπαϊκές και λιγότερο συμπαγείς, ως μπλοκ, από ό,τι θα τις ήθελε ο Ντόναλντ Ράμσφελντ όταν επινόησε το σχήμα της «Νέας Ευρώπης».
Λίγο πριν από την πόλεμο του Ιράκ, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πιέσει τις περισσότερες από τις πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ευρώπης, να υπογράψουν διακηρύξεις υπέρ της αμερικανικής εκστρατείας κατά του Σαντάμ Χουσέιν. Την ίδια στιγμή οι περισσότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης εναντιώνονταν στον πόλεμο θεωρώντας τον υπερβολικά επικίνδυνο.
Τότε ο υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ Ντόναλντ Ράμσσφελντ επέλεξε να μιλήσει εξευτελιστικά για την «Παλιά Ευρώπη», υπό την ηγεσία της Γαλλίας και της Γερμανίας για να εξυμνήσει μια «Νέα (φιλο-αμερικανική) Ευρώπη».
Λίγο αργότερα ο πρόεδρος της Γαλλίας Ζακ Σιράκ μεγάλωνε το χάσμα επιπλήττοντας τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης διότι συντάχθηκαν με τις αμερικανικές θέσεις.
Εναν χρόνο αργότερα η διάσταση απόψεων σχετικά με τον πόλεμο στο Ιράκ έχουν αμβλυνθεί, αν και τα νέα κράτη μέλη της Ενωσης συνεχίζουν να υποστηρίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες, θεωρώντας τις ύστατο εγγυητή της ασφάλειάς τους.
«Ολη αυτή η υπόθεση είχε λάβει αφύσικες διαστάσεις. Δεν επρόκειτο παρά για ένα μεμονωμένο θέμα. Διαφορετικά τα νέα μέλη έχουν κατά 99% κοινά συμφέροντα με τα παλιά», λέει ο διευθυντής του Ινστιτούτου Εξωτερικής Πολιτικής της Εσθονίας Αντρες Κάζενκαμπ.
«Τα νέα μέλη επιθυμούν μία ισχυρή διατλαντική συμμαχία, αλλά ως προς τα περισσότερα θέματα συντάσσονται με τους Ευρωπαίους και όχι με τους Αμερικανούς», πιστεύει η Χέδερ Γκρέιμπ του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση του Λονδίνου, σε έρευνα για τις συνέπειες της διεύρυνσης.
Και, αντίθετα με τη Βρετανία και τη Δανία, οι νέες χώρες αποδέχονται στο σύνολό του το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Εχουν αποφασίσει να υιοθετήσουν το συντομότερο δυνατόν το ευρώ και να ενταχθούν στη ζώνη του Σένγκεν.
«Δεν θα είναι δύσκολα μέλη. Ακόμη και η Πολωνία δεν θα είναι η Βρετανία της Μάργκαρετ Θάτσερ», προβλέπει ο Κρίστοφ Μάγερ του Κέντρου Μελετών Ευρωπαϊκή Πολιτικής (CEPS) των Βρυξελλών. «Πολλά από αυτά τα κράτη δεν έχουν συγκεκριμένη εξωτερική πολιτική. Μετά τη διεύρυνση τα συμφέροντά τους, και ιδιαίτερα οι σχέσεις με τους σχετικά ασταθείς γείτονές τους στα Βαλκάνια θα τυγχάνουν καλύτερης αντιμετώπισης εντός τους ευρωπαϊκού πλαισίου», λέει.
«Η εξωτερική πολιτική των χωρών αυτών θα εξευρωπαϊσθεί. Δεν θα είναι πλέον παρατηρητές, αλλά συναποφασίζοντες», εξηγεί ο Μαρκ Λεφέμπρ του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων της Γαλλίας (IFRI). Οταν θα ενταχθούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, οι νέες χώρες μέλη θα μάθουν να προβάλλουν τα συμφέροντά τους και δεν θα διστάσουν να βρουν νέους συμμάχους».
«Οι συμμαχίες θα αλλάζουν ανάλογα με τα θέματα», λέει ο Αντρες Κάζενκαμπ. Ετσι, η Εσθονία, η οποία διαθέτει ένα ήπιο φορολογικό καθεστώς, έχει ήδη προσεγγίσει τη Βρετανία και την Ιρλανδία για να αντιμετωπίσει την εναρμόνιση των φορολογικών καθεστώτων στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Αναμενόμενο είναι η αγροτική Πολωνία να κάνει κοινό μέτωπο με τη Γαλλία όταν τα άλλα μέλη θα θελήσουν να μειώσουν τις επιδοτήσεις των αγροτικών προϊόντων.
«Δεν θα υπάρχουν διαρκείς συμμαχίες ή μπλοκ εξουσίας στη διευρυμένη Ευρώπη», εκτιμά η Χέδερ Γκρέιμπς. «Ειδικότερα, τα νέα μέλη δεν θα συγκροτούν ένα ενιαίο ανατολικό μπλοκ», ψηφίζοντας από κοινού. Αν και οι περισσότερες νέες χώρες είναι μικρές, έχουν πάντα τη δυνατότητα να γύρουν την πλάστιγγα προς τη μία ή την άλλη συμμαχία ανάλογα με το θέμα».
Αυτό ήδη έγινε φανερό κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής των Βρυξελλών τον Δεκέμβριο στις δύσκολες συνομιλίες για το σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγματος. Η Ουγγαρία, σύμμαχος της Πολωνίας κατά τη διάρκεια των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, συντάχθηκε με τη Γαλλία και τη Γερμανία εναντίον των πολωνικών διεκδικήσεων.