Οπερετικό πείραμα ανθρώπινης χημείας και έλξης

Η κωμική όπερα του Βόφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, «Έτσι κάνουν όλες», που ξεσήκωσε τη συντηρητική κοινωνία της Βιέννης, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το 1790, και θεωρήθηκε τολμηρή όχι μόνο στην εποχή της, αλλά ακόμα και στον 19ο αιώνα, εγκαινιάζει τη φετινή σεζόν της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ).

Σε μουσική διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη και του Ζαν Κριστόφ Σαρρόν, σκηνοθεσία της Ροδούλας Γαϊτάνου και με την Ορχήστρα, τη Χορωδία της ΕΛΣ και ένα εξαιρετικό καστ Ελλήνων διακεκριμένων μονωδών, η μεγαλοφυής σύλληψη του Μότσαρτ παρουσιάζεται σε νέα παραγωγή, στο θέατρο Ολύμπια, στις 24, 25, 26 και 31 Οκτωβρίου και στις 1, 2, 8 και 9 Νοεμβρίου, στις 8 το βράδυ.

Αντικείμενο συστηματικής πολεμικής

Με θέμα την αιώνια διαμάχη των δύο φύλων, η κωμική όπερα σε δύο πράξεις «Έτσι κάνουν όλες» ή «Η σχολή των εραστών» βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Λορέντσο ντα Πόντε, ο οποίος άντλησε την έμπνευσή του από διάφορες πηγές, και αναγνωρίζεται ως ένα από τα δημοφιλέστερα κωμικά έργα του ρεπερτορίου. Το κείμενο είναι γεμάτο ανατροπές και απρόσμενες καταστάσεις και η υπόθεση του έργου αφορά στη γυναικεία πίστη.

Παρά τη μεγάλη επιτυχία που σημείωσε το έργο στην πρώτη του παρουσίαση, το 1790, στα χρόνια που ακολούθησαν άρχισε να γίνεται αντικείμενο συστηματικής πολεμικής από την κριτική, που θεωρούσε πως το ποιητικό κείμενο του Ντα Πόντε περιείχε στοιχεία ανεπίτρεπτης ανηθικότητας, καθώς έμοιαζε να νομιμοποιεί την απιστία και να τη θεμελιώνει στην ανθρώπινη φύση. Στην εποχή μας, έχει γίνει πλήρως κατανοητό πως η όπερα  που σφράγισε την τριλογία Μότσαρτ/Ντα Πόντε, καθώς αποτέλεσε την τρίτη και τελευταία τους συνεργασία μετά τους «Γάμους του Φίγκαρο» και τον «Ντον Τζοβάννι», συνιστά μία προωθημένη ανάγνωση της ανθρώπινης φύσης, που προσεγγίζει με τόλμη το ζήτημα της απιστίας, στο πλαίσιο της προοδευτικής ρητορικής δύο ένθερμων οπαδών του Διαφωτισμού. Πολύ περισσότερο από μία πικάντικη κωμωδία συζυγικής απιστίας, είναι ένα έργο για την πίστη ως επιλογή. Η σύνθεση του Μότσαρτ θεωρείται ευφυής και είναι γεμάτη από γνωστές άριες και έξυπνα σβέλτα σύνολα.

«Τυχερός όποιος βλέπει τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά»

Η σκηνοθέτρια Ροδούλα Γαϊτάνου, η οποία ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, σημειώνει για την παράσταση: «“Η ζωή είναι κωμωδία γι’ αυτούς που σκέφτονται και τραγωδία γι’ αυτούς που αισθάνονται” (Χόρας Ουώλπολ, 16 Αυγούστου 1776). Τυχερός όποιος βλέπει τα πράγματα από τη θετική τους πλευρά. Αυτή είναι η συμβουλή του Ντα Πόντε στο φινάλε της όπερας. Όταν οι δοκιμασίες της ανθρώπινης περιπέτειας κλονίζουν το οικοδόμημα της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, ο μόνος δρόμος, για να συνεχίσει κανείς να πορεύεται, είναι με χιούμορ και αισιοδοξία. Πώς αλλιώς, άλλωστε, να μπορέσει κανείς να πορευτεί, χωρίς να χάσει την εμπιστοσύνη του στους συνανθρώπους;

Εντρυφώντας κανείς σε αυτήν τη μοτσάρτεια σπουδή πάνω στην απιστία, διαπιστώνει ένα μεγάλο παράδοξο: ενώ το λιμπρέτο έχει όλα τα στοιχεία μιας παρωδίας πάνω στον κόσμο των ανθρώπινων συναισθημάτων, η μουσική έχει τόσο απόλυτη συναισθηματική ειλικρίνεια, που αναρωτιέται κανείς αν πρόκειται, τελικά, για μία αναπαράσταση της τραγωδίας των ανθρωπίνων σχέσεων.

Η δράση του έργου τοποθετείται κάπου στη Ευρώπη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, την εποχή που η βιομηχανική επανάσταση καλπάζει, οι φροϋδικές θεωρίες συγκλονίζουν την επιστημονική κοινότητα, η φωτογραφική τέχνη αλλάζει τα δεδομένα της απεικόνισης, οι εφευρέσεις και οι νέες θεωρίες προετοιμάζουν τον κόσμο για τον 20ό αιώνα. Βρισκόμαστε στο cabinet of curiosities του ευγενή Ντον Αλφόνσο, εραστή της εντρύφησης, της ίντριγκας και της καινοτομίας.

Το cabinet of curiosities ή Kunstkammer ή Kunstkabinett είναι μία ιδιωτική συλλογή από ιδιαίτερα αντικείμενα, ο πρόγονος ενός Μουσείου. Πρόκειται για μία εκλεκτική παρουσίαση του κόσμου, όπως αυτός αντανακλάται μέσα από τα μάτια του συλλέκτη. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο Αλφόνσο καταγράφει την παράδοξη σχέση μεταξύ αλήθειας και ψευδαίσθησης και ενορχηστρώνει ένα πείραμα ανθρώπινης χημείας και έλξης, με συστατικά δύο ζευγάρια ετερώνυμων “στοιχείων”, τα οποία ορκίζονται, μεταξύ τους, ερωτική πίστη.

Οι δύο φίλοι, Φερράντο και Γκουλιέλμο, δεν διστάζουν να στοιχηματίσουν με τον Ντον Αλφόνσο σχετικά με τη δύναμη της πίστης των δύο αγαπημένων τους, της Φιορντιλίτζι και της Ντοραμπέλλας. Με τη βοήθεια της Ντεσπίνα, της ρηξικέλευθης και διορατικής οικονόμου, οι άντρες κανονίζουν να ξεγελάσουν τις γυναίκες και να δοκιμάσουν την πίστη τους, καταστρώνοντας νέα ερωτική πολιορκία ως ξενόφερτοι μνηστήρες.

Οι δύο γυναίκες και οι δύο άντρες θα μπλεχτούν στα δίχτυα της κωμωδίας και το απολλώνιο ερωτικό ήθος θα αναμετρηθεί με το διονυσιακό. Και οι τέσσερις θα έρθουν αντιμέτωποι “με το χάσμα ανάμεσα σε αυτό που βλέπουν με τα μάτια του μυαλού, και σε αυτό που βλέπουν με τα μάτια του σώματος”. Και τότε, τι θα υπερισχύσει; Έλξη ή απώθηση;».

Ταυτότητα παράστασης
Μουσική διεύθυνση: Mίλτος Λογιάδης (24, 25, 26 και 31/10, 1 και 2/11) - Ζαν Κριστόφ Σαρρόν (8 και 9/11), σκηνοθεσία: Ροδούλα Γαϊτάνου, σκηνικά - κοστούμια: Γιώργος Σουγλίδης, φωτισμοί: Σάιμον Κόρντερ, διεύθυνση χορωδίας: Aγαθάγγελος Γεωργακάτος. Ερμηνεύουν: Φιορντιλίτζι: Mυρτώ Παπαθανασίου (24 και 26/10, 2/11) - Μαρία Μητσοπούλου (25/10, 1 και 9/11) - Σοφία Κυανίδου (31/10 και 8/11), Ντοραμπέλλα: Ειρήνη Καράγιαννη (24 και 26/10,  2/11) - Άρτεμις Μπόγρη (25/10, 1 και 9/11) - Μαίρη Έλεν Νέζη (31/10, 8/11), Γκουλιέλμο: Διονύσης Σούρμπης (24 και 26/10,  2/11) - Χάρης Ανδριανός (25/10, 1 και 9/11) - Νίκος Κοτενίδης (31/10, 8/11), Φερράντο: Αντώνης Κορωναίος (24, 26 και 31/10, 2 και 8/11) - Βασίλης Καβάγιας (25/10, 1 και 9/11), Ντεσπίνα: Μυρσίνη Μαργαρίτη (24 και 26/10, 2/11) - Βασιλική Καραγιάννη (25/10, 1 και 9/11), Ελπινίκη Ζερβού (31/10, 8/11), Ντον Αλφόνσο: Χριστόφορος Σταμπόγλης (24 και 26/10, 2/11) - Δημήτρης Κασιούμης (25/10, 1 και 9/11) - Πέτρος Μαγουλάς (31/10, 8/11). Συμμετέχουν η Ορχήστρα και η Χορωδία της ΕΛΣ.

Πληροφορίες
Θέατρο Ολύμπια: Ακαδημίας 59 - 61, Αθήνα, τηλ.: 210 3662100. Τιμές εισιτηρίων: 65, 60, 50, 40, 30, 20, 15 (παιδικό - φοιτητικό) ευρώ, θέσεις περιορισμένης ορατότητας: 30, 20, 15, 10 ευρώ, ειδικές προσφορές: στην παράσταση της Παρασκευής 31 Οκτωβρίου, όλες οι κατηγορίες των εισιτήριων διατίθενται με έκπτωση 15%, το Σάββατο 25 Οκτωβρίου, θα διατεθούν 150 θέσεις για ανέργους στην τιμή των 5 ευρώ, με επίδειξη κάρτας ανεργίας και δελτίου ταυτότητας. Πώληση εισιτηρίων: ταμεία θεάτρου (Τρίτη - Κυριακή: 9.00 - 21.00,  Δευτέρα: 9.00 - 16.00), τηλεφωνικά: 210 3662100, ομαδικές πωλήσεις: 210 3711342, ηλεκτρονικά: nationalopera.gr.

naftemporiki.gr