Μοιρασμένη ανάμεσα σε τρεις άντρες, αλλά αφοσιωμένη σε έναν απόλυτο έρωτα που μένει ανεκπλήρωτος, η ηθοποιός Μαρία Σκουλά ενσαρκώνει μία ηρωίδα, που προχωρά εμπρός, χωρίς να τη σταματά τίποτα, και μας μιλά για την παράσταση «Το ατλαζένιο γοβάκι».
Μοιρασμένη ανάμεσα σε τρεις άντρες, αλλά αφοσιωμένη σε έναν απόλυτο έρωτα που μένει ανεκπλήρωτος, η ηθοποιός Μαρία Σκουλά ενσαρκώνει μία ηρωίδα, που προχωρά εμπρός, χωρίς να τη σταματά τίποτα, και μας μιλά για την παράσταση «Το ατλαζένιο γοβάκι».
Η μοναδική γιγάντια δραματική κατασκευή του Γάλλου συγγραφέα και ποιητή Πωλ Κλωντέλ, αλλά και του θεάτρου του 20ού αιώνα, παρουσιάζεται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, σε σκηνοθεσία της Έφης Θεοδώρου, στην Πειραιώς 260, στις 30 και 31 Ιουλίου, στις 8 το βράδυ.
Πρόκειται για μια περιορισμένης διάρκειας τετράωρη σκηνική εκδοχή του τεράστιου έργου «Το ατλαζένιο γοβάκι ή το χειρότερο δεν είναι πάντα σίγουρο», που γράφτηκε στην Ιαπωνία, στις αρχές του 20ού αιώνα (1919 - 1924), εκδόθηκε το 1929 και είδε τα φώτα της σκηνής το 1943, σε σκηνοθεσία του Ζαν - Λουί Μπαρώ, που συνεργάστηκε με τον συγγραφέα για μια πολύ συντομότερη «σκηνική εκδοχή» του έργου. Η Μαρία Σκουλά πρωταγωνιστεί σε αυτόν τον θεατρικό μαραθώνιο και μιλά για το έργο και για τον κόσμο μας.
Ποια θέματα πραγματεύεται αυτός ο τετράωρος σκηνικός μαραθώνιος;
Πραγματεύεται πολλά θέματα: το καλό και το κακό, την τιμή και το καθήκον, τον πόνο της απουσίας ενός αγαπημένου, τα εσωτερικά διλήμματα που προκαλεί ένας ανεκπλήρωτος, απόλυτος έρωτας, τον θάνατο, την αμαρτία, την ηθική, τη θυσία, το θείο και το ανθρώπινο, το πνεύμα και το σώμα, την αναζήτηση της πνευματική εξύψωσης και της ευτυχίας. Είναι ένα έργο για την κατάκτηση του κόσμου, την κατάκτηση του άλλου, την κατάκτηση του θείου.
Πού διαδραματίζεται και πώς εξελίσσεται η ιστορία του;
Στον κόσμο ολόκληρο, την Ισπανία, την Αφρική, την Αμερική, την εποχή της ανακάλυψης του Νέου Κόσμου, αλλά στο έργο συμμετέχει και το σύμπαν ολόκληρο, η Σελήνη και οι αστερισμοί. Το έργο διαπερνά πολλές εποχές, μιλά για επεκτατικούς πολέμους, τον καθολικισμό, αλλά, κυρίως, για τον έρωτα που είναι ανέφικτος "σε αυτή τη ζωή πάνω στη Γη"». Η ιστορία του αφορά στον έρωτα του Δον Ροντρίγκο για μια παντρεμένη γυναίκα, τη Δόνια Προέσα. Όταν εκείνη θα αναγκαστεί να φύγει για την Αφρική, θα του γράψει - μετά τον θάνατο του συζύγου της - να τη βρει. Όμως, το γράμμα της θα φτάσει μετά από πολλά χρόνια, όταν εκείνη ήδη θα έχει παντρευτεί κάποιον άλλον. Θα συναντηθούν πάλι για μία μόνο φορά.
Με ποιον τρόπο αναδεικνύει ο Πωλ Κλωντέλ, μέσα από το έργο, τις απεριόριστες δυνατότητες του θεάτρου;
Το έργο είναι ένας ύμνος για το θέατρο, για την απεριόριστη δύναμή του, μόνος τόπος και μέσον όπου μπορείς να αφηγηθείς τα πάντα για τη ζωή. Ένα σημαντικό στοιχείο είναι η διαχείριση του χρόνου. Στο θέατρο, μπορούμε να διαχειριστούμε τον χρόνο και τις αποστάσεις, όπως εμείς θέλουμε. Γι' αυτό, ο Κλωντέλ μπορεί και βάζει στην ιστορία στοιχεία (τη Σελήνη, τους αγίους, τους αγγέλους), για να πάει την ιστορία πιο πέρα και πιο βαθιά. Χρησιμοποιεί όλα τα είδη του θεάτρου, από το λυρικό στο επικό στοιχείο, από το υψηλά ποιητικό στο προκλητικά πεζό, από το δραματικό στο κωμικό, με μια ποιητική γλώσσα σε ελεύθερο στίχο. Το κείμενο είναι σαν ένα μεγάλο ποίημα, ένα συναρπαστικό παραμύθι. Ο Κλωντέλ μάς οδηγεί, μέσω αυτών των δυνατοτήτων, εκεί που αυτός θέλει.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ρόλου σας;
Η Δόνια Προέσα είναι μια ελκυστική νεαρή αριστοκράτισσα, που βρίσκεται ανάμεσα σε τρεις άντρες: τον σύζυγο, τον εραστή και τον αγαπημένο. Βασανίζεται πολύ ανάμεσα σε έναν άντρα που δεν αγαπά, έναν που παντρεύεται, αφού μείνει χήρα, και έναν που αγαπάει για πάντα. Το πιο σημαντικό είναι τι προκαλεί αυτή η γυναίκα. Δεν διστάζει να γίνει το μέσο, για να μπορέσει ο Ροντρίγκο, ο κεντρικός χαρακτήρας, ο απόλυτος έρωτά της, να φτάσει στην ολοκλήρωση της ύπαρξής του. Είναι μια γυναίκα, που προχωράει συνέχεια προς τα μπρος, δεν υπάρχει τίποτα που να τη σταματάει, είναι πιστή με έναν δικό της τρόπο στο καθήκον.
Ποιες δυσκολίες έχει μια παράσταση τόσο μεγάλης διάρκειας;
Κανονικά, το έργο διαρκεί περίπου 11 - 12 ώρες. Η μεγάλη του διάρκεια αποτελεί εμπόδιο στο ανέβασμά του. Για αυτό, άλλωστε, έχει ανέβει μία μόνο φορά στην Ελλάδα και, μάλιστα, πριν 50 χρόνια, σε σύντομη εκδοχή. Η Έφη Θεοδώρου, εκτός από τη σκηνοθεσία, έχει κάνει και τη διασκευή, σε μετάφραση Στρατή Πασχάλη. Η διασκευή αυτή είναι 4 περίπου ωρών. Ο Κλωντέλ, μέσα από την επανάληψη, θέλει να κάνει τον θεατή να "ανοίξει" και να μπορέσει να "ακούσει" αυτό που υπάρχει γύρω και που η καθημερινότητα και ο εγωισμός μας δεν μας επιτρέπουν να το αντιληφθούμε, δεν το αφήνουμε να μας διαπεράσει. Μια παράσταση τέτοιας διάρκειας, σαν τη δική μας, είναι από μόνη της εμπειρία. Έχει διαφορετικούς κανόνες από μια παράσταση κανονικής διάρκειας. Σου ζητάει άλλη συμμετοχή, έχεις άλλου είδους εγρήγορση. Είναι σαν να έχεις να κάνεις μαραθώνιο. Δεν είναι αγώνας ταχύτητας, θέλει άλλου είδους ηρεμία και να είσαι "εκεί" για πολύ περισσότερο διάστημα.
Το έργο κλείνει με τον στίχο: «Απελευθέρωση για τις αιχμάλωτες ψυχές!». Εμείς, στη σύγχρονη εποχή μας, από τι χρειάζεται να απελευθερωθούμε;
Από την ανάγκη να αποδεικνύουμε συνεχώς ότι υπάρχουμε. Μπορούμε να ζούμε, χωρίς να έχουμε ανάγκη την επιβεβαίωση του άλλου. Αυτό χρειάζεται πολύ κόπο και δύναμη, μας παίρνει όλη μας την ενέργεια και μας γεμίζει με τρόμο.
Τι εύχεστε για το μέλλον του κόσμου μας;
Εγώ εμπιστεύομαι αυτό που συμβαίνει, ακόμα και αν δεν είναι ευχάριστο. Υπάρχει μεγάλη αγωνία, βρισκόμαστε σε δύσκολη θέση, αλλά πιστεύω ότι κάτι καλό θα βγει από όλο αυτό.
Ταυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Στρατής Πασχάλης, διασκευή - σκηνοθεσία: Έφη Θεοδώρου, σκηνικά: Εύα Μανιδάκη, κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη, μουσική: Νίκος Πλάτανος, κίνηση: Ερμής Μαλκότσης - Καμίλο Μπεντανκόρ, φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος, βοηθός σκηνοθέτη: Νάσια Φουρτούνη. Παίζουν (με αλφαβητική σειρά): Κωνσταντίνος Αβαρικιώτης, Κωνσταντίνος Ασπιώτης, Τζωρτζίνα Δαλιάνη, Μαριάννα Δημητρίου, Μάξιμος Μουμούρης, Δημήτρης Παπανικολάου, Μαρία Σκουλά, Γιώργος Τζαβάρας, Πηνελόπη Τσιλίκα, Χάρης Φραγκούλης, Γιώργος Φριντζήλας, Νικόλας Χανακούλας.
Πληροφορίες
Πειραιώς 260 - Κτήριο Δ: Πειραιώς 260 - Ταύρος (είσοδος μόνο από Πειραιώς), τηλ.: 210 9282900. Διάρκεια παράστασης: 4 ώρες (με διάλειμμα). Τιμές εισιτηρίων: κανονικό: 20 ευρώ, φοιτητικό: 15 ευρώ, ανέργων - ΑΜΕΑ: 5 ευρώ. Προπώληση εισιτηρίων: Κεντρικά εκδοτήρια του Φεστιβάλ: Πανεπιστημίου 39 - εντός Στοάς Πεσμαζόγλου (Δευτέρα - Παρασκευή: 9:00 - 17:00, Σάββατο: 9:00 - 15:00), καταστήματα Public, Παπασωτηρίου, Ιανός, τηλεφωνικά: 210 3272000 (καθημερινά και Κυριακές: 9:00 - 21:00), ηλεκτρονικά: greekfestival.gr. Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Αθηνών και ανοίγουν δύο ώρες πριν την έναρξη των παραστάσεων.
Γιώργος Σ. Κουλουβάρης
[email protected]