Γυναίκα μεν, αλλά όχι με τα κοινωνικά, ηλικιακά, μορφωτικά χαρακτηριστικά που καταγράφονταν μέχρι σήμερα (υψηλής κοινωνικής - οικονομικής τάξης και μορφωτικού επιπέδου, μέσης ηλικίας) είναι o/η αναγνώστης του σήμερα.
Γυναίκα μεν, αλλά όχι με τα κοινωνικά, ηλικιακά, μορφωτικά χαρακτηριστικά που καταγράφονταν μέχρι σήμερα (υψηλής κοινωνικής - οικονομικής τάξης και μορφωτικού επιπέδου, μέσης ηλικίας) είναι o/η αναγνώστης του σήμερα.
Επανερχόμενοι σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα έρευνα, στοιχεία της οποίας παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν στο πλαίσιο της πρόσφατης 11ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Θεσσαλονίκης, τα στοιχεία που προκύπτουν - όσον αφορά τουλάχιστον στη δυναμική εισδοχή σ’ αυτό που λέγεται «αναγνωστικό κοινό» - νέων αναγνωστών (οικονομικών μεταναστών και των παιδιών τους, προερχόμενων στην πλειονότητά τους από βαλκανικές και χώρες της πρώην ΕΣΣΔ) επαναδιαμορφώνουν το αναγνωστικό τοπίο.
Το ενδιαφέρον της έρευνας, που περιορίζεται μεν στους αναγνώστες των βιβλιοθηκών κι όχι στους αγοραστές και αναγνώστες βιβλίων, εστιάζεται όχι απαραίτητα σ’ αυτό καθεαυτό το αναμφίβολα υπεράριθμο του δείγματος (34.083 αναγνώστες) αλλά στην... «αλήθεια» των στοιχείων, καθώς η οποιαδήποτε έρευνα ενέχει τους κινδύνους των «πλασματικών δηλώσεων» (λ.χ. «διαβάζω περισσότερα από 40 βιβλία ανά έτος, επιλέγω κυρίως αρχαίους κλασσικούς και φιλοσοφικά κείμενα» κ.λπ.).
Στοιχεία από τις 18 δημοτικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης
Η έρευνα, που πραγματοποίησε η Διδάκτωρ λογοτεχνίας του ΑΠΘ Σωτηρία Καλασαρίδου και μέρος της οποίας παρουσίασε στο πλαίσιο της 11ης ΔΕΒ, επιχειρεί, όχι με απευθείας επαφή με τους αναγνώστες αλλά με βάση την επεξεργασία στοιχείων - αρχείων από τις 18 δημοτικές βιβλιοθήκες της Θεσσαλονίκης, από το 1982 μέχρι και το 2012, να ανιχνεύσει την αναγνωστική συμπεριφορά ενηλίκων, παιδιών και εφήβων (συνολικά 34.303 αναγνωστών, βάσει της εθνικής καταγωγής, του φύλου, της ηλικίας, αλλά και των αναγνωστικών τους προτιμήσεων), όπως προκύπτει από τους αριθμούς δανεισμών των βιβλίων.
Η συγγραφική τριάδα της λεγόμενης παιδικής ή εφηβικής λογοτεχνίας
Γυναίκα μεν αλλά, μάλλον νεότερη (έφηβη και νεαρής ηλικίας), πιθανότατα χαμηλής οικονομικής τάξης, οικονομική μετανάστης δεύτερης ή και τρίτης γενιάς που διαβάζει τη λεγόμενη «ροζ» λογοτεχνία, κάτοικος των λεγόμενων «δυτικών» προαστίων της πόλης είναι η νέα αναγνώστης. Είναι, μάλιστα, η ίδια που δεν αγοράζει (οικονομική κρίση) αλλά δανείζεται βιβλία από τις δημόσιες βιβλιοθήκες, και συμβουλεύει - έως επιβάλλει - στα παιδιά της να διαβάζουν ελληνική λογοτεχνία. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Άλκη Ζέη, Πηνελόπη Δέλτα, Ζωρζ Σαρή συνθέτουν την πλέον πολυδιαβασμένη, γυναικεία, συγγραφική τριάδα της λεγόμενης παιδικής ή εφηβικής λογοτεχνίας.
Η έρευνα αφορά αποκλειστικά την κίνηση των δημοτικών βιβλιοθηκών - γεγονός που δεν αντανακλά την πλήρη εικόνα της ανάγνωσης και των επιλογών των αναγνωστών (λείπει η κίνηση των βιβλιοπωλείων, όπου τα βιβλία αγοράζονται, αλλά στη συγκεκριμένη κατηγορία, οι λίστες των πλέον ευπώλητων βιβλίων που εκδίδουν συχνά βιβλιοπωλεία και εκδοτικοί οίκοι «χωλαίνουν» ως αντικείμενα έρευνας καθώς απουσιάζουν τα άλλα στοιχεία των «καταναλωτών γνώσης» (φύλο, ηλικία, κοινωνική-οικονομική τάξη κ.ά.).
Τα ποσοστά
Στο σύνολο των ενεργών αναγνωστών της 30ετίας που μελετήθηκε, το 76% είναι γυναίκες και το 24% άνδρες, με ανάλογη αντιστοιχία σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Έτσι, την υψηλότερη αναγνωσιμότητα παρουσιάζει η ηλικιακή ομάδα 18 - 24 ετών, με αναγνωσιμότητα 31%. Ακολουθεί η ομάδα των παιδιών και εφήβων (5 - 18 ετών), με 17,9%. Και στις δύο υψηλής αναγνωσιμότητας κατηγορίες, η υπεροχή των γυναικών έναντι των ανδρών αναγνωστών είναι συντριπτική (63% έναντι 37%). Στην ηλικιακή κατηγορία 25 - 34 ετών, το ποσοστό των αναγνωστών είναι 17,6%, στην επόμενη (35 - 44 ετών) στο 15,4%, στην 45 - 54 «πέφτει» στο 9,5%, 55 - 64 ετών στο 5% και άνω των 65 στο 3,3%.
Αναφορικά με τα ξένα μυθιστορήματα (παιδικά και ενηλίκων) που σκαρφαλώνουν στη λίστα με τα best off των δανεισμένων διαπιστώνεται ότι: α) ανήκουν στο είδος της αστυνομικής λογοτεχνίας, β) έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο και την τηλεόραση (π.χ «Το νησί» της Βικτόρια Χίσλοπ) γ) εντάσσονται στην ποπ κουλτούρα (λ.χ. τα βιβλία του Πάολο Κοέλιο).
Περισσότερες εγγραφές μετά την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης
Τέλος, χαρακτηριστική είναι η διαπίστωση (στο πλαίσιο της μελέτης των στοιχείων), σύμφωνα με την οποία, οι περισσότερες εγγραφές αναγνωστών στις βιβλιοθήκες πραγματοποιούνται μετά την εμφάνιση της οικονομικής κρίσης, καθώς περίπου τα 2/3 των ενεργών αναγνωστών εγγράφονται τα τρία τελευταία χρόνια (Ιανουάριος 2009 - Ιανουάριος 2012) με απόλυτη κορύφωση των τιμών τους στις αρχές του 2012. Μέχρι το 2009, ο συνολικός αριθμός των χρηστών των βιβλιοθηκών «άγγιζε» τις 11.000, ενώ έως το 2012 πραγματοποιήθηκαν 23.000 καινούργιες εγγραφές.
naftemporiki.gr