3 Oκτωβρίου 1990. Ανατολική και Δυτική Γερμανία «έσονται εις σάρκαν μίαν». Είχε προηγηθεί στις 9 Νοεμβρίου 1989 η πτώση του τείχους του Βερολίνου, που σηματοδότησε το τέλος της διαίρεσης της Γερμανίας.
«Eίμαστε όμως ένας λαός;» αναρωτιούνταν το 1995 στο κύριο άρθρο του το γερμανικό περιοδικό «Focus». Οι μεν κοιτάζουν ακόμη με καχυποψία τους δε.
«Δεν είμαι κατά της ενοποίησης. Aπλά πιστεύω ότι πρώτα χρειαζόμασταν την ενότητα, και μετά την ενοποίηση», δήλωνε ο μεγάλος γερμανός συγγραφέας Γκίντερ Γκρας.
H επανένωση της Γερμανίας είναι από ιστορική άποψη μια σχεδόν μοναδική διαδικασία, χωρίς μεγάλες διχόνοιες στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και χωρίς αποσταθεροποίηση της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Πότε όμως θα γίνει η Γερμανία ενιαία, κυρίως σε κοινωνικό επίπεδο; Οι ρεαλιστές μιλάνε για τουλάχιστον δύο γενιές. Σαράντα χρόνια χωριστά, είναι πολύ δύσκολο να ξεπεραστούν γρήγορα. Οι αντιθέσεις πολλές, άλλα τόσα και τα προβλήματα.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, οι Ανατολικογερμανοί θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται ως πολίτες δευτέρας κατηγορίας, επειδή παρά τη ροή εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ευρώ από τη "Δύση" προς την "Ανατολή" συνεχίζουν να μαστίζονται από μία ανεργία της τάξης του 20%, σε υπερδιπλάσιο ποσοστό, δηλαδή, από το αντίστοιχο των δυτικογερμανικών κρατιδίων, και επειδή η συρρίκνωση των παροχών προς τους ανέργους και τους απόρους πλήττει μαζικά αυτό ακριβώς το τμήμα του πληθυσμού.
Η αιτία για την αποτυχία του "εθνικού στόχου" της ανοικοδόμησης της Ανατολικής Γερμανίας πρέπει να αναζητηθεί λιγότερο στις δομικές αδυναμίες της ανατολικογερμανικής οικονομίας και των ιδιαιτεροτήτων της. Πολύ περισσότερο οι ευθύνες βαρύνουν τις κυβερνήσεις της ενιαίας Γερμανίας και τη φιλοσοφία της πολιτικής τους: Η Δυτική Γερμανία παράγει. Η Ανατολική δεν χρειάζεται να παράγει. Θα καταναλώνει.