Συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν

Το Ιράν και οι έξι μεγάλες δυνάμεις κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής σε μια ιστορική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, στις συνομιλίες που διεξήχθησαν στη Γενεύη της Ελβετίας.

Ειδικότερα συμφωνήθηκε ο περιορισμός του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν σε αντάλλαγμα ελαφρύνσεις στις οικονομικές κυρώσεις που έχει επιβάλει η Δύση κατά της Τεχεράνης.

Όπως ανακοίνωσε ο Λευκός Οίκος, με την επίτευξη συμφωνίας δεν θα επιβληθούν νέες κυρώσεις στο Ιράν για χρονικό διάστημα έξι μηνών.

Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης συχνές επιθεωρήσεις.

Η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Διπλωματίας Κάθριν Άστον, έχοντας δίπλα της τους υπουργούς Εξωτερικών που συμμετείχαν στις διαπραγματεύσεις, διάβασε την κοινή δήλωση, ανακοινώνοντας «μια συμφωνία σχετικά με ένα σχέδιο δράσης» χωρίς να υπεισέλθει σε λεπτομέρειες αυτής.

«Προσπαθήσαμε», είπε, «να ανταποκριθούμε στις ανησυχίες της διεθνούς κοινότητας με σεβασμό προς την κυβέρνηση και τον λαό του Ιράν».

Οι υπουργοί της ομάδας 5 +1 αμέσως μετά συνεχάρησαν θερμά τον ιρανό ομόλογό του Τζαβάντ Ζαρίφ και αντάλλαξαν χειραψίες.

Αντικρουόμενες οι δηλώσεις για το μέλλον του εμπλουτισμού ουρανίου

Αντικρουόμενες είναι οι δηλώσεις που αφορούν τον εμπλουτισμό ουρανίου, τον οποίο το Ιράν έθετε μέχρι χθες ως κόκκινη γραμμή.

Οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι δεν προβλέπεται αναγνώριση του ιρανικού δικαιώματος να εμπλουτίζει ουράνιο, με τους ιρανούς αξιωματούχους να εκφράζουν αντίθετη άποψη.

«Το πρώτο στάδιο (της συμφωνίας) δεν λέει ότι το Ιράν έχει δικαίωμα στον εμπλουτισμό ουρανίου, παρά τις διάφορες ερμηνείες», είπε  ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και συμπλήρωσε ότι η Τεχεράνη «δέχτηκε να σταματήσει να εμπλουτίζει ουράνιο πέραν του 5%».

Με τη σειρά του ο ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί δήλωσε ότι «ο καθένας μπορεί να έχει τη δική του ερμηνεία, αλλά το δικαίωμα του Ιράν να κάνει εμπλουτισμό (ουρανίου) αναφέρεται σαφώς στο κείμενο της συμφωνίας».

«Δηλώνω στο έθνος ότι οι δραστηριότητες εμπλουτισμού θα συνεχιστούν όπως κατά το παρελθόν στη Νατάνζ, στο Φορντό, στο Ισπαχάν», πρόσθεσε.

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι αναφορές του ιρανού ΥΠΕΞ, ο οποίος δήλωσε ότι στο κείμενο της συμφωνίας υπάρχει «σαφής αναφορά σύμφωνα με την οποία ο εμπλουτισμός (ουρανίου) θα συνεχιστεί».

Ροχανί: Ανοίγουν νέοι ορίζοντες

Ο Ροχανί χαιρέτισε πάντως τη συμφωνία λέγοντας ότι θα ανοίξει νέους ορίζοντες.

«Η ψήφος του λαού υπέρ της μετριοπάθειας και της εποικοδομητικής εμπλοκής με τις άοκνες προσπάθειες της διαπραγματευτικής μας ομάδας θα ανοίξει νέους ορίζοντες», ανέφερε σε ανάρτησή του στο Twitter.

Αργότερα, σε διάγγελμά του ο Ροχανί είπε ότι το Ιράν «ουδέποτε επεδίωξε και δεν θα επιδιώξει την κατασκευή ατομικού όπλου».

Παράλληλα, δήλωσε ότι η Ισλαμική Δημοκρατία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας για την άρση όλων των αμφιβολιών και ασαφειών όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα. «Έχουμε ισχυρή βούληση να συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις», πρόσθεσε.

Τέλος, ανέφερε ότι οι μεγάλες δυνάμεις δεσμεύτηκαν να αρθούν όλες οι κυρώσεις έως την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, όπως και οι κυρώσεις του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ΗΠΑ.

Ο Ροχανί κρίνεται μετριοπαθής σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ. Με την ανάληψη των καθηκόντων του ξεκίνησε μια πολιτική ανοίγματος προς η Δύση, στο πλαίσιο της οποίας ήρθε η προσέγγιση με τις δυτικές δυνάμεις που κατέληξε στη συμφωνία της Γενεύης.

Ομπάμα: Πρώτο σημαντικό βήμα

Για «πρώτο σημαντικό βήμα» προς μια συνολική επίλυση του θέματος που αφορά το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα έκανε λόγο ο αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, επισημαίνοντας ωστόσο ότι «τεράστια προσκόμματα» παραμένουν στο θέμα αυτό.

Παράλληλα, κάλεσε το Κογκρέσο να μην υιοθετήσει νέες κυρώσεις σε βάρος της Τεχεράνης.

Σε επίσημη παρέμβασή του από τον Λευκό Οίκο ο Ομπάμα ξεκαθάρισε ότι αν το Ιράν δεν τηρήσει τις δεσμεύσεις του τους επόμενους έξι μήνες «οι ΗΠΑ θα αναστείλουν τα μέτρα χαλάρωσης επί των κυρώσεων και θα αυξήσουν την πίεση»

Εξήγησε επίσης ότι το Ιράν δεν θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τις συσκευές φυγοκέντρησης επόμενης γενιάς και ότι βασικοί περιορισμοί «φράσσουν την πιο προφανή πορεία της Ισλαμικής Δημοκρατίας για την κατασκευή ατομικής βόμβας».

Από την πλευρά του ο Κέρι έσπευσε να καθησυχάσει το Ισραήλ που ήταν ενάντιο σε οποιαδήποτε συμφωνία που θα χαλάρωνε τις κυρώσεις προς την Τεχεράνη.

Όπως είπε, «δεν υπάρχει η παραμικρή διαφορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ισραήλ για τον τελικό στόχο που είναι το Ιράν να μην αποκτήσει πυρηνική βόμβα».

«Η ελπίδα μας είναι η συμφωνία για τα πυρηνικά να οδηγήσει σε μια νέα σχέση του Ιράν με τη Δύση και τους γείτονές του. Είναι πεπεισμένος, όπως είναι και ο πρόεδρος Ομπάμα, ότι κάναμε τη σωστή επιλογή», πρόσθεσε.

Ολάντ: Στη σωστή κατεύθυνση η συμφωνία

Σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση χαρακτήρισε την επίτευξη συμφωνίας και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ.

«Η προσωρινή συμφωνία που υιοθετήθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα συνιστά σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, αποτελεί ένα βήμα προς τη διακοπή του ιρανικού στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος και συνεπώς προς την εξομάλυνση των σχέσεών μας με το Ιράν», αναφέρεται σε ανακοίνωση του προεδρικού μεγάρου της Γαλλίας.

Σύμφωνα με τον Ολάντ, η συμφωνία σέβεται «τις απαιτήσεις που είχε εγείρει η Γαλλία για τα αποθέματα και τον εμπλουτισμό ουρανίου, την αναστολή της λειτουργίας νέων πυρηνικών εγκαταστάσεων και τον διεθνή έλεγχο».

«Μετά από χρόνια μπλοκαρίσματος, η συμφωνία στη Γενεύη για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη διατήρηση της ασφάλειας και της ειρήνης», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Λοράν Φαμπιούς, τονίζοντας πάντως ότι θα πρέπει να παρακολουθείται στενά για να διασφαλιστεί η εφαρμογή της.

Όπως είπε η συμφωνία, επιβεβαιώνει μόνο το δικαίωμα του Ιράν για την πυρηνική ενέργεια.

«Ο μηχανισμός προβλέπει τον αυστηρό έλεγχο των δεσμεύσεων που ελήφθησαν και θα απαιτείται επαγρύπνηση για να διασφαλιστεί ότι εφαρμόζονται αυτές οι δεσμεύσεις», πρόσθεσε.

Λαβρόφ: Δεν υπάρχουν χαμένοι

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ εξέφρασε ικανοποίηση, εκτιμώντας ότι η συμφωνία δεν έχει χαμένους.

«Δεν υπάρχει χαμένος, όλος ο κόσμος είναι κερδισμένος», δήλωσε ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας στο τέλος των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη.

Σύμφωνα με τον Λαβρόφ, η συμφωνία ανοίγει το δρόμο σε πιο ενδελεχείς επιθεωρήσεις του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), ενισχύει την εμπιστοσύνη στη Μέση Ανατολή και μειώνει τους φόβους για τη διάδοση των πυρηνικών όπλων.

«Τώρα θα είναι πολύ δύσκολο να παρακαμφθούν τα δεδομένα που συλλέγει η ΙΑΕΑ. Είμαστε πεπεισμένοι ότι το Ιράν θα συνεργαστεί καλόπιστα με την διεθνή υπηρεσία», πρόσθεσε.

Ο ρώσος ΥΠΕΞ είπε ακόμη ότι στους επόμενους έξι μήνες οι διαπραγματεύσεις θα ορίσουν «τις παραμέτρους τις οποίες χρειάζεται το Ιράν για να εκπονεί πυρηνική δραστηριότητα για ειρηνική χρήση, κυρίως για την παραγωγή ουρανίου και για τους αντιδραστήρες που παράγουν ισότοπα για ιατρική και ανθρωπιστική χρήση».

Ο Λαβρόφ εξέφρασε ικανοποίηση για τη χαλάρωση των κυρώσεων των δυτικών χωρών σε βάρος του Ιράν. Όπως είπε, «δεν αναγνωρίζουμε τις μονομερείς αυτές κυρώσεις, συνεπώς είναι σωστό να μειωθεί η πίεση επί του Ιράν με τον περιορισμό των μονομερών αυτών κυρώσεων».

Τέλος, ο επικεφαλής της ρωσικής διπλωματίας συνεχάρη τον πρόεδρο του Ιράν για τη σοβαρή βούλησή του να επιτευχθεί συμφωνία. «Με την άφιξη ενός νέου προέδρου στην ιρανική ηγεσία, αισθανθήκαμε ότι οι δηλώσεις για βούληση επίλυσης αυτής της αντιπαράθεσης είχαν αξιόπιστη βάση», ανέφερε.

Χέιγκ: Καλή συμφωνία για όλο τον κόσμο

Ο βρετανός υπουργός Εξωτερικών Ουίλιαμ Χέιγκ σχολίασε ότι η συμφωνία της Γενεύης είναι «καλή για όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των χωρών της Μέσης Ανατολής και του ιρανικού λαού».

Σε ανάρτησή του στο twitter o Χέιγκ γράφει ότι «η συμφωνία αυτή δείχνει πως είναι δυνατή η συνεργασία με το Ιράν και η αντιμετώπιση άλυτων προβλημάτων μέσω της διπλωματίας».

«Το πυρηνικό πρόγραμμα δεν θα προχωρήσει για έξι μήνες και μέρη του προγράμματος αυτού θα ακυρωθούν», συμπληρώνει.

Ικανοποίηση από το Πεκίνο

Τη συμφωνία χαιρέτισε ο υπουργός Εξωτερικών της Κίνας Ουάνγκ Γι, υποστηρίζοντας ότι «θα βοηθήσει στην προάσπιση της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή και στη διατήρηση του διεθνούς προγράμματος μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων».

Ο Ουάνγκ Γι αναφέρθηκε σε «μια δεκαετία δύσκολου έργου, κυρίως στις τελευταίες ημέρες όταν εισήλθαμε στην τελική φάση των σκληρών διαπραγματεύσεων».

Εξέφρασε τέλος την ικανοποίησή του προς «τις εμπλεκόμενες στις διαπραγματεύσεις πλευρές για την ευελιξία και τον πραγματισμό που επέδειξαν».

Επιφυλακτικότητα από τον αραβικό κόσμο

Πολλοί άραβες γείτονες του Ιράν αντιμετώπισαν με επιφυλακτικότητα την συμφωνία, σχολιάζει σήμερα το πρακτορείο Ρόιτερς.

Ενδεικτικό του κλίματος αυτού, μεταδίδει το ίδιο πρακτορείο, είναι ότι έγιναν μεν τηλεφωνικές επικοινωνίες την προηγούμενη νύκτα, ανάμεσα στον σαουδάραβα μονάρχη και τους αρχηγούς των κρατών στο Κουβέιτ και στο Κατάρ, όμως δεν εκδόθηκαν επίσημα ανακοινωθέντα μέχρι το μεσημέρι.

Αντιθέτως, σαφώς θετικές κρίσεις διατύπωσαν με τα ανακοινωθέντα τους οι κυβερνήσεις των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν.

«Η κυβέρνηση προσδοκά ότι με την συμφωνία αυτήν έγινε το βήμα προς μία οριστική συμφωνία που θα διαφυλάξει την (γεωπολιτική) σταθερότητα στη γεωγραφική μας περιοχή προφυλάσσοντάς την από την ένταση και από τον κίνδυνο διάδοσης των πυρηνικών» αναφέρεται στην ανακοίνωση των ΗΑΕ.

Η Παλαιστινιακή Αρχή ανακοίνωσε από πλευράς της ότι, χαιρετίζει την συμφωνία, επειδή αυτή θα εντείνει την πίεση προς την ισραηλινή κυβέρνηση να αναζητήσει την ειρήνευση, αλλά και επειδή οι ΗΠΑ αψήφησαν τελικώς τις ισραηλινές πιέσεις να μην γίνει η συμφωνία. 

«Η συμφωνία απομακρύνει τους φόβους μας, είτε για το Ιράν είτε για όποιο άλλο κράτος», αναφέρει χαρακτηριστικά ο σεΐχης Χαλίντ μπιν Αχμεντ αλ Χαλίφα, ο ΥΠΕΞ του Μπαχρέιν.

Πλην της Συρίας και του Ιράκ, στα υπόλοιπα κράτη του αραβικού κόσμου οι κυβερνώντες είναι σουνίτες, οπότε και αντιμετωπίζουν εχθρικά το σιιτικό Ιράν.