Λίγοι άνθρωποι είναι σε καλύτερη θέση από τον Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτζ για να εκφέρουν γνώμη στο διάλογο σχετικά με την παγκοσμιοποίηση. Ως επιφανής πανεπιστημιακός οικονομολόγος, έχει ασχοληθεί εκτεταμένα στο έργο του με την ανάπτυξη του Τρίτου Κόσμου. Επίσης, γνωρίζει πολύ καλά τον τρόπο με τον οποίο χαράζεται η παγκόσμια οικονομική πολιτική.
Η συμβολή του στην οικονομική επιστήμη, για την οποία τιμήθηκε με το Nόμπελ το 2001, αφορά τη λεγόμενη ασύμμετρη πληροφόρηση στις οικονομικές σχέσεις, «χτυπώντας στην καρδιά» τη νεοκλασική θεωρία που ισχυρίζεται ότι όλα λειτουργούν τέλεια στις αγορές.
O καθηγητής του πανεπιστημίου Κολούμπια εξήγησε τις συνθήκες στις οποίες οι αγορές είναι προβληματικές, αλλά και πώς μπορούν να παρέμβουν οι κυβερνήσεις για να βελτιώσουν την κατάσταση.
Oμως ο καθηγητής φρόντισε ώστε να γίνει η θεωρία πράξη. Aπό το 1993 έως το 1997 ήταν μέλος του Συμβουλίου Oικονομικών Eμπειρογνωμόνων του προέδρου Mπιλ Kλίντον, και μάλιστα από το 1995 πρόεδρος του οργάνου. Εν πολλοίς είναι συνυπεύθυνος για την οικονομική επιτυχία της περιόδου που σε μεγάλο βαθμό έγινε κόντρα στο ρεύμα της «νεοκλασικής ορθοδοξίας».
Το 1997 τοποθετήθηκε αντιπρόεδρος και επικεφαλής οικονομολόγος της Παγκόσμιας Tράπεζας -το ένα από τα τρία σκέλη αυτού που ο ίδιος ονόμασε κατεστημένο της Oυάσιγκτον (τα άλλα δύο είναι το ΔΝΤ και το υπουργείο Oικονομικών των HΠA) που προωθεί τα συμφέροντα της χρηματοοικονομικής κοινότητας.
Oμως οι άστοχοι χειρισμοί της ασιατικής και της ρωσικής κρίσης από αυτό το κατεστημένο τον έκαναν να «επαναστατήσει». Εβλεπε τους ιθύνοντες να μένουν προσκολλημένοι σε ξεπερασμένα οικονομικά μοντέλα και να χρησιμοποιούν τα δόγματα της «συναίνεσης της Ουάσιγκτον», τα οποία βασίζονταν στα μοντέλα αυτά, για να σχεδιάσουν πολιτικές που είχαν καταστροφικά αποτελέσματα. Επίσης, δεν άντεχε μέσα στους μείζονες θεσμούς της παγκοσμιοποίησης την τάση μυστικοπάθειας, η οποία καθιστά τα σφάλματα ακόμα πιο βαριά και συγχρόνως εμποδίζει μια θετική αλλαγή.
Tο 2000 εξαναγκάστηκε σε παραίτηση από την Παγκόσμια Tράπεζα, αλλά είχε ήδη μετατραπεί σε κήρυκα μιας πιο δίκαιης παγκοσμιοποίησης με προτεραιότητα στην ανάπτυξη και την απασχόληση, και όχι την καταπολέμηση του πληθωρισμού και την απελευθέρωση των χρηματαγορών.
Σε συνέντευξή του στην Ελληνική Υπηρεσία του ΒΒC στα μέσα Αυγούστου 2003, τόνισε ότι «H Ευρώπη έχει οικοδομήσει το θεσμικό της πλαίσιο με βάση τα προβλήματα της δεκαετίας του '60 -τον πληθωρισμό και τα δημόσια ελλείμματα. Σήμερα όμως αντιμετωπίζει άλλα προβλήματα: την ανεργία. Aκόμη και άνθρωποι στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεωρούν, λόγου χάρη, ότι η εμμονή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού είναι γελοία. Και από εκεί ξεκινούν πολλά από τα προβλήματα της ευρωπαϊκής οικονομίας».
Ο ίδιος πάντως κράτησε και ένα σχόλιο που θα ευχαριστούσε ιδιαίτερα τον Γερμανό καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ, και όσους Ευρωπαίους ηγέτες βάλλουν κατά του Συμφώνου Σταθερότητας της Ε.Ε. λέγοντας ότι «κάθε σοβαρός οικονομολόγος αναγνωρίζει ότι το σύμφωνο σταθερότητας δεν προσφέρει την ευελιξία που απαιτείται για να βγει η Ευρώπη στο δρόμο της ανάπτυξης».
Το πιο γνωστό βιβλίο του Τζόζεφ Ε. Στίγκλιτζ στο ευρύ κοινό είναι «H μεγάλη αυταπάτη».
* Στις 3 Δεκεμβρίου είναι κεντρικός ομιλητής στο συνέδριο της «Ν» με θέμα «Δημόσιος τομέας: Ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον» http://www.naftemporiki.gr/news/static/04/12/01/984662.htm .
Κατερίνα Τζωρτζινάκη